Quantcast
Channel: Religion – Mi(sual)
Viewing all 137 articles
Browse latest View live

PATHIAN MITEAH RAMHUAI(SETANA) HIAN TIHTHEIH ENGMAH A NEI LO

$
0
0

           “Ka tana naber chu ka pa hmangaihna a ni

             Hringnun hian a dawl love,

             Hmangaihna, Lal hmangaihna hi”

             Leilung khawvel luahkhat tura Pathianin hnam tinte a din hian kan pianphung leh sukthlek, zei leh zia culture chitin nen malsawmin min thuam nghal vek a. Chu bakah duh thlan theihna finna, a chhia, a ṭha hre theiin min thuam a. Chhuan hmasa ral zela chhuantharten ram chu an luah zel nan “THIHNA” thlengin a malsawmna chu a hun tlang a. Tichuan, kan hmaah hian vanneihna leh vanduaina, hausakna leh retheihna, natna leh damna, hlimna leh lungngaihna, finna leh atna, nawmsak leh retheihna te, hlawhtlinna leh hlawhchhamna leh engkimin min hualvel tlat a. Lal remruat loh thil thleng reng a awm ngai lo chatuan pa ruatsaah kan cheng vek a ni. Engkim mai hi chugkhuanu siam leh din vekte an ni a. amah hi hmangaihna Pathian a nih avangin amah avanga awm thil tinrengte, kan tawn mek leh kan la tawn tur zawng zawng pawh Pa hmangaihna vek a ni tih hriain i chawl thiam ang u.              Hmanlai Mizote kan la mawl zual lai chuan natna chi hrang hrang an tawh ṭhin hi Ramhuai hnathawhah an ngai a. Ramhuai chu tlawn lungawi a an natna te chu la bo turin an awmna nia an rin sihahte, thingbul lian deuh leh lungpui lian deuh bikah te an inthawiin, a tih lungawi nan saserh te ramhuai hnenah an hlan ṭhin; an saserh hlan pawh hi ramhuai sualho ei phak tawka an ngaih a sa chhia chhia, ran hmui hmawr te, a tin hmawr, a mei hmawr leh a beng hmawrte leh ran hmul lam te an hlui ṭhin. Chu chuan ramhuaiho chu tlawn lungawi tum bawk mahse anhmuhsit zia a tilang nghal a, a chang phei chuan a vau te vauin, “ I chhuah loh chuan chuti, khati in ka ti ang che,” tiin damlo mutna khum bante leh an inthawina hmuna thing leh mau leh a rem chang apiang satin nasa takin an vau bawk ṭhin. Heng hi an hriatin sap missionaryte khan thingbul, lungbul bia tia an sawi ṭhinna chu a ni. A awmzia an hai a ni lo, Mizo hnam min hmuhsit vang leh anchhia min lawh zawk a ni tih i hre ṭheuh ang u. Kan pipute chuan ‘SAKHUA’ an hmanna reng rengah ramhuai a inrawlh ngam lova “KHUA” Pathian biakna liau liau a ni e.

             Mizote kan mawl lai hun ang bawk hian Israel-ho pawh khuan mawl lai kum 2000 leh a hma lam hunah chuan natna te, atna te, thihna thleng hian ramhuai setana leh a hoten Pathian do ngam ang tein an sawi ve a, chu bakah ‘thihna chunga thuneitu, chu chu diabola leh satana” tite hialin an lo puang chhuak thin. Mizo mawl lai ang tho an nih chu. Engkim hi pa ruat leh awmtir anih hi an hre phak bik lo.

           Chuvangin heng Pathian avanga lo awm tinrengte hi malsawmna leh tawrhnain a khat tuk a, mahni dinhmun ching fel turin chhia leh tha hriatna min pe theuh a, mahni duh lam lam kan hawi thei a. A chhe lam kawng zawhtu chuan chhiatna a seng thin a, a tha lam kawng zawhtu chuan malsawmna a seng thin. Rei tak dam thei tur pawhin khawlo taka a nun a hman chuan a nun a tawi phah thei a ni. Mahni tuh rah mahniin kan seng thin mai a ni lo a, kan chi thlah, kan tuchhuan kal zelah a lan zel theih avangin pi pute chuan nun hi an lo uluk em em thin a. An tuchhuan zelah a chhe lam emaw a tha lam emaw a kal zel tur Khuanu thuthlung a ni tih hriain an tawngkam chhehah pawh pawi thei tur awm palh thei chi ah chuan “Khuavangin a beng lo chhu ngawng sela,” an ti hmasa zel thin.    Amaherawhchu engkim hi kan ta a nih miau avangin malsawmna leh vanduaina hlimna leh lungngaihna, hausakna leh pachhiatna(negative leh possitive) in kan nun kawng hi a khat tlat a; a tawpah thihnain hun kan hmang tawp vek dawn. Mi vannei leh mi hlim ber pawhin lungngaihna leh manganna, thihna thlengin a lei hun bi a hmang zo vek dawn. Hla siamtu pakhat chuan:

           ‘Pathian thil rel dan hi a va mak em?

            Hriatphak rual loh a ni’ a ti thlawt asin.

            Heng zawng zawngah hian mawl lai hun chu ngaidam ila, ramhuai (Setana) a inrawlh pha lo. Siamtu Pathian thuthlung awm sa a ni e. Natna te a lo thlenin hmelmapa(Setana) hnathawh ti loin Pathianin hmangaihnaa a duansa vek a ni e. Nat hun leh a hlimawm hun zawng zawng hi Khuanu hmangaihna vek a ni e. Hun rei tawh, mawl lai hunahte chuan, Setana hi thiltithei feah an ngaia, an insawi thaih a, “Diabola chu sakeibaknei rum thin angin a ei theih tur zawngin a phi ruai thin,” an ti hial a ni. Mahse unau, a chhe lam kawng i zawh khan mawh zawng zawng chu nangma’n i phur dawn. Setana’n a thlem lo che a, i duhdanin i nung a ni zawk. Pathian dah sa a chhe lam kha i hmang a ni mai. Mahni indah thain mawl lai hun angin Setana tihsualtir cheah puh suh, i duhthlanna zawk a ni mai. Pathian mite hi Setana’n hnaih pawh a hnaih ngam lo tih lo hre hram ang che. Thihna thleng hian Pathian thuthlung duan sa kan tawng dik tlang zel a nih hi. Na hle mahse hmangaihtu Lal duan sa a ni. Hringnun dawl zawh loh khawp pawh ni se, Chungkhuanu hmangaihna a ni e.


PATHIAN THU NI TIN NUNAH

$
0
0

 

  1.  Pathian thu: Pathian thu han tih hian sawi emaw ṭawng emaw hi thu kan ti mai thei a, thil engpawh kan tih dawn chuan kan tih tûr leh tihdan tûr thu in ruahmanna kan siam hmasa ṭhin. chu chu THU kan ti mai ṭhin.

Tin, ruahmanna kan siamte hi a taka a chan hma chuan thu mai a la nia, kan ti bawk ṭhin. Tuna kan zirlai mekah hi chuan Pathian thu kan tih hi chu tak nei a ni a, tak nei lo hi Pathian a ni ve ngai lo.

  1. Pathian thu chu engtik huna hman tur nge?: Pathian thu hi mi tam zawk innghahna chu nakina thil lo thleng turah an nghat ṭhin a, an damchhunga tawng turah an ngai lo a. Nakina thil lo thleng tur buaipui reng rengin an hmanhlel a, chumi an hmanhlelh chhung chuan an damchhungni in a daih lo a, an hun nghah chu an thleng pha ṭhin lo fo bawk. Chutiang mite chu Pathian thu an nunin a thleng phak lo a ni. Pathian thu chu mitin hnenah a takin a thleng reng a, mahnia thlen dan hrefiah lotu tan chuan hla tak a awm anga auh vak vakte hi tih awm tak a ni tlat mai. A chhan chu anmahnia Pathian thu awm kha an hriat loh tlat vâng a ni. Tûnah tak hian Pathian thu chu hman nghâl tûr a ni.
  2. Nitin nunah: Nitin tih hian kan hun hman lai mek lo hi chu thil awm lo anih avângin a sawi theih loh. Naktuk hi thil awm lo a ni a, innghah nâna hman chi a ni Io. Vawiinah tu nen emaw in inhau a, niminah in inhau lo a, naktukah in la inhau lo bawk. Chuvangin, tûna in inhauhna kha naktukah a dawh zâwkah leh a ngawi hmasa zâwkah ṭan tum suh. tûna in inhauh lai tak khân alawm a ngawi zâwka ṭan hun chu. Naktuk hi a awm anih ngai chuan amahin a inrelfel ve mai ang.

Bethlehem Kaihhnawih – Part 1 (I Lo Chhût Ve Țhin Em?)

$
0
0

1. THU KAMKEUNA
Kum tin December 25-ah Misualte Min Chhandam Tura Lei leh Vân Lal, Lal Isua a lo Pianna Champha kan hmang ziah a. Lal Isua Pawmlotu leh Ringhleltu (Sceptics)-te chuan Lal Isua lo Piandan hi Rom mite Thawnthu (Roman methology) lâkchhawn a ni e, an ti a. Nazareth aţanga Bethlehem kalkawng te, Khualbuk leh Khualbuk Vengtu te, A Pianna hmun (In/Ran In) leh Ranthleng te, Chhiarpui te, Mifing te, Berampu te, leh Heroda chungchâng te, Aigupta rama tlânbo chungchâng etc. te nên, Hahdam taka pawm harsa an tih mai bâkah, Theologian leh Pastor-te zingah pawh Pawm hahdam chiah silo, sawichhuak hreh si-te pawh an awm a.

US-ah phei chuan, Theologian leh Pastor tam takin Lal Isua Nula Thianghlim Mari Laka a Pianna (Virgin Birth) hi thil thleng tak tak (real historical event) a nih an rin loh thu huai takin an sawi chhuak tawh a ni. Tin, Theologian leh Kristian ţha tak inti zingah pawh hian, Bible-a Krismas Thlen Dân inziak hi kan chiang kek-kâwk lo a ang riau bawk. Hetiang teh nuaih a nih avang hian, Bethlehem-a Lal Isua lo pianna leh a kaihhnawih ţhenkhat chungchânga Ringhleltute leh Awihlotute Zawhna leh Rinhlelhna (Sceptics’ Questions/Doubts)-te bâkah, Sawifiah deuh ngai ni-awma ka ngaih-te chu sawifiah kan tum dawn a ni.

2. NUIHSANTUTE/HMUSITTUTE LEH AWIHLOTUTE (SCEPTICS):
Lal Davida chuan, Pathian Hmusittute Țhutphahah ţhu lo turin min duh a (Sam 1:1), Juda leh Petera chuan Ni hnuhnungah chuan Lal Isua Nuihsantu leh Hmusittute an lo chhuak ang (2Pet.2:10, 3:3, Juda 18) tiin an lo sawi lawk tawh bawk a ni. Bible-in Hmusittu leh Nuihsantu a tih-te hi Mi chi 2 – Lal Isua Ringduhlotu (Unbelievers)-te, leh Pathian Awm ringlo (Atheists)-te an ni. Atheist-te hian, Pathian awm rinna lam hawi hrim hrim an hnawl a, Ringlote (Lal Isua pawm lo) hian, Lal Isua chanchin hrim hrim hi an ringhlelh a, an awih lo (pawm lo) a ni. Hengho-te Zawhna leh Buaina hi tlêm-a-zawng lo luhchilh dawn a, hemi rual hian Kristian zingah pawh Bethlehem leh Krismas Kaihhnawih thil hrechiang lo-te tâna ţul-te kan sawi tel bawk dawn a ni.

2.1. MARI RAIPUAR-IN MÊL 70 LAI KE-IN A KAL THEI DAWN EMNI?
Nazareth aţanga Bethlehem hi Mêl 70-80 vêla hla a ni a. Miţhenkhat chuan, “Josefa leh Mari hi chhungkaw rethei tak an ni a, Zinna atan hian Sabengtung an nei zo lovang tih a hriat theih. Mari rai puar luah hian Mel 70-80 hi ke-in a kal thei lo hrim hrim ang, hei hi thil awihawm lo lutuk a ni. Hei hian Bethlehema Isua piang hi phuahchawp a nihzia a tichiang a ni,” an ti. Mahse, Luka 2:5-a kan chhiarin, “Galili rama Nazaret khua aţangin, Mari a nupui hual rai ţeuh chung nên chuan hming ziak turin, Judai rama Davida khua Bethlehem an tihah chuan an kal ta a” tih kan hmu a.

Bible-ah “Ke-in an kal” tih a inziak lova, hetih hunlaia Zinna atâna an hman ber Sabengtung chu Mari leh Josefa pawh hian an hmang ngei ang tih hi a rin theih a. Josefa hi Thingrem siam (Carpenter) a ni a, Thing Mistiri hna hi hetih hunlai hian Eizawnna tling a ni. Chuvangin, Sabengtung nei zo lo khawpa Chhungkaw rethei an ni loving tih a chiang a. Sabengtung hmangin Nazareth aţang hian Bethlehem thlengin an kal ang, tih hi pawm a hahdamthlâk hle a ni.

2.2. ISUA KHA BETHLEHEM AN THLEN ZÂNAH A PIANG EM?
Miţhenkhat chuan, “Mari rai puar ţeuh chungin, Nazareth aţangin Bethlehem hi an pan a, Bethlehem an thlen zânah a hrin a hun ta si a, Lal Isua hi a hring ta a ni,” tiin an sawi a. Khawngaihthlâkawm deuhvin an sawi ţhin.

Luka 2:6-7-ah, “Tin, heti hi a ni a, chuta an awm laiin a hrin a lo hun ta a. Tin, a fa tirah mipa a hring a” tih kan hmu a. “CHUTA AN AWM LAIIN” tih hian, Mari leh Josefa-te hian Isua pian hma-in Bethlehem hi an lo thleng daih tawh tih a kâwk zawk. Kâr khat lai pawh an lo châm tawh a ni mai thei zawk a ni. Chuvangin, Josefa leh Mari pawh mi-â nileng an ni lova, Naute pian hun hisap thiam lo khawp khawp chuan an â lovang tih rin ngam a ţha ang.

2.3. KHUALBÛK LEH KHUALBÛK VÊNGTU HI A AWM EM?
Mi tam tak chuan, Tunlai hun anga an ngaih avangin Bethlehem-ah hian Khualbûk (Hotel) a awm a, chu chu Chhiarpui avangin mi an khat vek a, Mari leh Josefa-te hi Khualbûkah hian an leng ve ta lo, angin an ngaihtuah a, an sawi ţhin. Mahse, Bible-a inziak leh Bible Background (Lal Isua hunlaia Judate culture, etc.) zirchian chuan, Josefa & Mari-te hian an Chhungte (relatives) Inah an thleng niin a rin theih, Luka 2:5-naah, “Josefa chu Davida chhungte leh a thlahte a nih avangin…” tih a inziak kher a. Bethlehem khuaah hian an Chhungte, an Thlâhte an awm nual ang tih a chiang nghal a ni.

Tin, Bible-in “Khualbûk Vêngtu” (Khualbûk Pangngaia Vêngtu) chungchang hi a sawilang miah lo hi thil mak tak a ni bawk. Hei hian Mari leh Josefa-te hi Khualbûk Pangngai (Hotel) angah an thleng lo niin a lang ta a. Chuvangin, Historian ţhenkhat phei chuan, a hunlai ngaihtuahin, Bethlehem Khaw tê tak tê-ah hian Mikhual thlenna tur Khualbûk pangngai (Hotel) hi a awm an ring lo hial a ni.

Tin, Luka 2:7-a “KHUALBÛK” tih hi Greek “Kataluma” tih a ni a. Hei hi Lal Isua’n a Zirtirte Zanriah Hnuhnung a Ei-puina hmun – Pindan Chungnung sawina nên a in-ang bawk (Mark 14:14-15). Judate hian, Mikhual riahna tur room (guest chamber/room) an nei hrang deuh vek a. Josefa & Mari-te thlen ve theih tâk lohna pawh hi Hotel, Mikhual thlen luih luihna ni lovin (Rahabi-te Khualbûk/Hotel ang ni lovin) an Chhungte In-a Mikhual room bîk (Kataluma) kha a nih a rinawm hle a ni.

Mikhual Thlenna Khualbûk Pangngai (Hotel/Motel/Inn) chu Bible-ah hian a sawi-lang ve thova. Luka 10:34-35-ah SAMARI MIȚHA chungchangah khan kan hmu a, “A va kal a, a pemah te chuan hriak leh uain a leih a, a tuam a, ama sa chungah a chuantir a, KHUALBÛKAH a kalpui a, a enkawl ta a. Tin, atukah chuan duli pahnih a phawrh a, KHUALBÛK VÊNGTU hnenah a pe a, ‘Lo enkawl la, he mi bâka i sen zawng chu ka lo kir leh hunah ka rawn rul leh ang che,’ a ti a” tiin.

Achunga Bible changah khian, KHUALBUK TIH CHU GREEK “PANDOCHEION” (πανδοχειον) HMAN A NI A. KHUALBUK VENGTU TIH PAWH “PANDOCHEI”, (πανδοχει) HMAN A NI TA A NI. Hei hian, Mari leh Josefa-te Thlen Theih lohna Khualbûk (Greek Kataluma) leh Suamhmang tâwka Thlenna Khualbûk (Greek Pandocheion) hi chu a in-ang lo a ni, tih a chiang hle.

Tichuan, Mari leh Josefa mai ni lovin, an Chhungte Mikhual dangte pawh an lo thleng ve a. An Chhungte zinga Mikhual zahawm zawk (Upa zawk/ Rabbi/ Lehkhaziaktute/ Pharisaite, etc.)-ten an lo luah tawh avangin Mikhual room (Kataluma) hi Mari leh Josefa hian an chang ve lo, tihna a niin alang. Hei hi Bible sawi tum ber pawh niin a hriat a ni. Chuvangin, Khualbûk Vêngtu-in Mari & Josefa-te thlen a lo phallo anga ngaih chu a dik lo deuhvin a lang

2.4. VÂNTIRHKOHTE KHA AN ZAI RÊNG RÊNG EM NI??
Mizo Kristian Zia hi Sâp (Mingoho- English/American)-hovin min hlan-chhawn leh min rochun deuh vek an ni ti ila kan tisual tampui awm lo ve. Heng zingah hian, kan “ZAIKHAWM HLA THLÛK” (Traditional Songs/Tune- Khuang 2 Hla)-te hi Mizovin “kan ta lia liau” kan la tih theih-te chu a ni deuh mai awm e. Lal Isua Pian zâna, Vântirhkohten Hla an rawn sa anga kan ngaih tâkna chhan pawh hi Sâp-ho vang niin a lang. Sap-ho Hlaah rêng rêng hian, Vântirhkohten Berampute hnênah khân Pathian Faka an Zai angin Hla an phuah a, an sa a, an sawiin, an ziak kur ngei nguai a ni.

Luka 2:13-14-a, “Tin, thâwklehkhatah Vântirhkoh hnênah chuan vâna miho mipui an lo awm ta chiam a, PATHIAN AN FAK A. “Chungnung berah Pathian ropui takin awm rawh se, Lei chunga a awm êm êm mihringte hnênah remthu lêng rawh se,” an ti a” tih hi reference-a hmangin, VÂNTIRHKOHTE HIAN PATHIAN FAKA AN ZAI ANGIN KAN SAWI TA A NI BER AWM E. Vântirhkohte hi Pathian fakin an zai ve tho tih erawh theihnghilh lo ila (Job.38:7, etc).

”Pathian fak” tih laia “FAK” tih ţawngkam tak hi Greek ţawnga “ainounton” (from the root aineo) hman a ni a. Hei hian, Tuemaw (object/event) chanchin ţawngkama nasa deuhva sawi-mawi (fak) te, Țawngţai te, Thupuang te, Au vak vak te, Zai te a huam thei vek a ni (cf. Ezra 3:11, Lk.2:13, 20, 19:37, Acts 2:47, 3:8, Jak.5:13, Thup.19:5, etc.). Vântirhkohte hian engnge an tih chiah? tih a chian/fiah lehzual theih nân, a context leh a ţawngkam dang enchian deuh a ngai ta a ni.

Hetiang Case hi Bible-ah a awm nual a. Hebrai mite ţawngkam bungraw tlêm vang emaw, kan context inang lo lutuk avanga fiah lo emaw a ni thei. Emau kawnga kal te chungchangah pawh khân, “kâ-in an chelh a” (Luka 24:29) tih a ni a. Kâ (ţawngkam) ringawta chelh chu a nêp ang reng hle. Greek “Parebiasanto” hian, “nasa taka ngen, ti-lui” (to force physically, strong persuasion, over-power, compel, constrain) tih lam a kâwk daih zawk a ni.

Luka 2:13-a “PATHIAN AN FAK A” tih lai ţawngkam pawh hi, chiang taka hre-fiah tur chuan a ţawngkam dang hi enzui a ngai a. Chu chuan, an zai (sing) nge, an sawi (speak) nge, an puang (announce/proclaim) tih chu a rawn tichiang dawn a ni. Mizoţawnga “AN TI A” (SAYING) tih lai hi a pawimawh lai tak chu a ni ta a ni. HELAI “AN TI A” TIH LAI TAKAH HIAN GREEK ȚAWNG “LEGONTON” (FROM THE ROOT LEGO) HMAN A NI A. HEI HIAN, “THU KHEL LAI CHUNGCHANG KHÛN-KHÂN TAKA SAWI/ PUANG” A KÂWK TA A NI (to proclaim, utter, tell or speak, with apparent focus upon the content of what is said, cf. Luk.24:29) (Ref. J. P. Louw and E. A. Nida, Greek-English Lexicon of the New Testament: Based on Semantic Domains, Vol. 1. Gerhard Kittel, Geoffrey W. Bromiley, and Gerhard Friedrich, Eds, Theological Dictionary of the New Testament, 1964). CHUVANGIN, VÂNTIHKOHTE KHA AN ZAI LOVA (HLA AN SA LOVA), LAL ISUA PIAN THU KHA URHSÛN/KHÛN-KHÂN TAKIN AN PUANG (ANNOUNCE/ PROCLAIM) ZAWK NIIN A LANG.

3. THU TLÂNGKAWMNA
Ka Thuziak hi duh aiin a thui ţhin a. Cellphone aţanga FB leh Internet khawihtute tân Chhiar a harsat thu ka dawng fo va. Chuvangin, a lai lak-lawh-ah hian ka rêk-bung rih mai ang. PART 2-ah chhunzawm zâwk ila a ţha ang e. Kan sawi tâk ang khian, Zawhna leh Rinhlelhna hrang hrang – Mari raipuar-in mêl 70-80 lai ke-in a kal thei dawn emni? Isua kha Bethlehem an thlen zânah a piang em? Khualbûk leh Khualbûk vêngtu hi a awm em? Vântirhkohte kha an zai rêng rêng em ni? tih te khi, Lal Isua hunlaia Judate Culture leh Bible Bu danga inziak-te nên-a enkawp (enrem/compare) chung leh Scholar-te leh Archeological Evidence aţanga ngaihdân lâk-khawm ka rawn chhawp-chhuak a ni.

Kan lo pawm tawh thin dân nên a inrem ta lo a nih pawhin rilru zau put a ţha mai thei. Chutihlaiin, a chunga kan sawi-te khi Vânram kaina tur a ni lova, Vânram kaina a dâl hek lo. Khawvêl mite pawhin, Hming/Khua/Vêng dik lova in koh an duh lova, Bombay chu Mumbai ah, Calcutta chu Kolkata ah, Poona chu Pune ah, Bangalore chu Bengaluru ah, an tih sup sup chhan hian awmzia a nei a ni, tih erawh hre tel ila.

BETHLEHEM KAIHHNAWIH – PART 2-ah chuan, Ran Inah Lal Isua a piang chiah em? Lal Isua kha BC 4-ah a pian ngei em? Krismas Ni, “December 25” hi Rome pathian Pianni a ni a. Hemi Ni-a Krismas kan lo hman ve hi a dik dawn emni? Krismas (Christmas) sawi awlsamna (chhinchhiahna) atâna “X-MAS” (kros kaw-kalh) kan hman ţhin hi a dik dawn emni? Zawlnei Jeremiah 10-ah “Christmas Tree” hman hi a khap a ni lawmni? Hman zel chi a ni dawn em? etc. tih te kan khel leh dawn a ni.

PATHIAN THU NI TIN NUNAH

$
0
0
  1.  Pathian thu: Pathian thu han tih hian sawi emaw ṭawng emaw hi thu kan ti mai thei a, thil engpawh kan tih dawn chuan kan tih tûr leh tihdan tûr thu in ruahmanna kan siam hmasa ṭhin. chu chu THU kan ti mai ṭhin.

                   Tin, ruahmanna kan siamte hi a taka a chan hma chuan thu mai a la nia, kan ti bawk ṭhin. Tuna kan zirlai mekah

            hi chuan Pathian thu kan tih hi chu tak nei a ni a, tak nei lo hi Pathian a ni ve ngai lo.

  1. Pathian thu chu engtik huna hman tur nge?: Pathian thu hi mi tam zawk innghahna chu nakina thil lo thleng turah an nghat ṭhin a, an damchhunga tawng turah an ngai lo a. Nakina thil lo thleng tur buaipui reng rengin an hmanhlel a, chumi an hmanhlelh chhung chuan an damchhungni in a daih lo a, an hun nghah chu an thleng pha ṭhin lo fo bawk. Chutiang mite chu Pathian thu an nunin a thleng phak lo a ni. Pathian thu chu mitin hnenah a takin a thleng reng a, mahnia thlen dan hrefiah lotu tan chuan hla tak a awm anga auh vak vakte hi tih awm tak a ni tlat mai. A chhan chu anmahnia Pathian thu awm kha an hriat loh tlat vâng a ni. Tûnah tak hian Pathian thu chu hman nghâl tûr a ni.
  2. Nitin nunah: Nitin tih hian kan hun hman lai mek lo hi chu thil awm lo anih avângin a sawi theih loh. Naktuk hi thil awm lo a ni a, innghah nâna hman chi a ni Io. Vawiinah tu nen emaw in inhau a, niminah in inhau lo a, naktukah in la inhau lo bawk. Chuvangin, tûna in inhauhna kha naktukah a dawh zâwkah leh a ngawi hmasa zâwkah ṭan tum suh. tûna in inhauh lai tak khân alawm a ngawi zâwka ṭan hun chu. Naktuk hi a awm anih ngai chuan amahin a inrelfel ve mai ang.

  1. Eng mi nge kan nih?: Mihring kan dam chhûngin tih leh tih loh tûr tam tak a awm a. Eng thil pawh ti ila kan thil tih lai mek hi Pathian remruat a ni a, chu kan hnathawh chu Pathian hmel lanna a ni a. Sorkar hna i thawh chuan kha i hnathawh kha Pathian thu a ni a, naktuk atân i khêk chuan i nunah Pathian thu a lang thei dâwn lo a ni. Office a hunah i thleng ṭhîn em? I dawhkânah file a awm a, i tih tûra rawn inchhawp chu ti lemlo in i hêl i hel ṭhîn em? Khatia kan hêl khân mi tam tak in an nghahhlelh em em an bill a ni thei, an transfer order pawh a ni maithei, an interview na tûrte pawh nise vawiina ti lo a i khêk anih chuan mi tam tak chanvo i hrensak a ni tih hria ang che. Chubâkah, “ni khata i tihkhawtlai avâng khân an chanvo tûr anga Lang pawh an chân thei a ni. Chuvângin, i nitin nuna Pathian thu a Ian dawn chuan vawiinah ngei a lang tûr a ni.
  2. Harsatna kawngah: Kan hlim lai leh hlawhtlinna kan hmachhawn lai chuan kha kan hlim leh lawmna kha Pathian malsawmna a ni tih kan hriat kha a tâwk mai a ni. Harsatna kan han tawh chiah mai hian Pathian thu anih ve tho thu hi hriatfuh a har tawh ṭhin. Thihnate, vanduaina kawng dangte miin an tawh chuan hnem kan tum a, khawimaw lai thuziak emaw kan han la chhuak a, kan sawi khum fo ṭhin. Hei hi a ṭha lo tihna ni lovin, mahni’na han tawh meuh chuan a khal duh hle. Mi min fuihna leh min hnemna ṭawngkamte chu kan ngaithla liam mai mai a, ninawm mai a chang thei bawk ṭhîn. Hetih hun lai tak hi Pathian mi ka nih pholanna hun a ni tih hi hrefiah hlauh mai ila, chu aia malsawmna chu a awm chuang lo.
  3. Midang lakah: Inkhâwmnaahte thu tha tak tak sawi ṭhîn ila, inkhâwmbânah ṭhenawmte nên ramri thuah intibuai leh chiam ila, inkhâwmnaa kan thu sawi kha Pathian thu a ni angem? Pathian thu ka sawi kan ti dâwn nge thu tha awmsa ka chham chhuak mai mai? Pathian thu chu tak nei a ni si a, ka nuna a tak hmuh tur a awm si loh chuan nun Pathian thu chu kan thleng phak lo tihna a ni mai ‘awm e. Kan ṭhenawmte nêna kan intihbuai ni tak kha kan nuna Lal hmêl an hmuhna tûr ni tak a ni tih hrefiah hlauh zêl ila, dik kan intihna leh kan thinurna hian Lal hmel i hliahtîr lo hram ang u.
  4. Hnialna Pathian thu (PL II): Hnialna hi Pathian thu anih chang a awm ve bawk. tlangval pakhat hi a hnathawhnapain zu nopui khat zet mai hi a hlui a, ani chuan zaidam deuhin, “Ni lo e” a ti a. An hotupa chuan thinur deuhin, “Helaiah zu in lo kan kawl ngai hlei nem” a ti tuar tuar mai a. Chu tlangval chuan, “Ka awm chhung chuan zu in lo pakhat in kawl dawn a ni’ ° a ti leh mai a.

An hotupa chuan, “Naua, ngaithla teh, zu hi i taksaah a luang ngei dawn a, i kawchhungah nge i luantîr dîwn i thawmhnawah?” a ti a. Tlangval chuan, “I thu thu le. Nungchang leh thawmhnaw thianghlim tak nên ka lo kal a, i duh phawt chuan ka thawmhnaw chu i tibawlhhlawh a, ka nungchang erawh chu i tibawlhhlawh lo ang” a ti mai a ni.

  1. Hmel hlim pawimawhna (PL VIII): America rama dawr lianpui pakhat chu a tlachhe ta rup mai a, engvangnge ni ang tiin an buai hle a. A chhan nia Lang chu a dawrtu lo kalte an lo- lâwm ṭha duh lo a, hmel hlim an hmuh ngai lo bawk a, chuvâng chuan dawr lianpui chu a lo chhe zo ta a ni. I kianga mite dawr nuam leh an hahchawlhna ni tûrin hmel hlim leh ṭawngkam ṭha kan ui tûr a ni lo. Hmel hlimin awm tum hrâm rawh, tichuan chawlhna tling lanchhuahna a ni si a.
  2. I chanvo hrechiang rawh: Dub anga sum hman tûr neih lohte, mi in ṭha pui leh mi motor ṭha pui pui hmuhte hian lawm loh mai awl tak a ni a. Amaherawhchu, Civil damdawiin va tlawh la, Cancer Hospital tlawh leh la, Kulikawn damdawiinte va tlawh leh la, khawlaiah kal leh la, kawngsira pawisa thlakna bawm bula lo ṭhute en leh la, nangmah inen leh la, eng chanvo nge i neih i hre mai ang. Chu i chanvo chu lawmna tham a ni tih i hre mai ang.
  3. Hun tawn azirin: Mipa emaw, hmeichhia emaw pawh ni ila, nunphung pangngai takin kan nung ṭhin a ni maithei. Chulovah han petekna remchang kan la tawng lo a ni maithei. Amaherawhchu, kan tum vâng reng ni loa kan hmaa thil lo chhuak hi a awm ve a. Nulat tlangval kawngah pawh rilrua lo ngaihtuah ve rauh rauhte pawh a ni maithei, hmun fal leh hun remchang kan zawn pawh ni miahlo chetsual mai theihna kan tawng thut thei. Kan bula mite pawhin an lo zir hle pawh a ni thei. Chutiang bawkin sum chungchangah pawh, rinawm leh rinawm loh kar chu ho te a ni. Mi an lo inthlahdah lai tawn fuh theih a ni a, kan laka sum an tihsual palha an hek duaina pawh a awm thei. Chu hunah chuan kan awhna leh kan itna chu bawhzui puat lo in rilru fimin ngaihtuah ṭha leh ila, ka tân a ṭha ber angem tih inzâwt chiang ta phawt ila. Chutianga kan ngaihtuah duh phawt chuan petekna awm thei chu keimahni ngeiin kan invêng thei a ni.
  4. Thupha chawi: Kan tum reng vâng pawh ni lovin mi pawi kan sawi palh thei, mi ṭhenkhat chu kan chungah an thinur hle thei bawk, ṭhenkhat erawh chuan an hrethiam viau thei bawk a. Mihring kan inang lo a, mi pawisawi kan ni tih inhriat loh palh theih a ni. Chumi anih avâng chuan, a damdawi ṭha ber chu “Ka lo hre lo” tia phat kawi ai chuan thupha chawi thuai ila, an dam rang ber mai. An rilru kan thawi dam tawh chuan thudang pawh kan sawipui thei tawh ṭhin. Mi ṭhenkhat chuan “ka lo dik lo a ni” tih hi sawi har an ti tlat ṭhîn. Hei hi sapṭawng thumala sawi har ber a ni an ti reng a ni, I am wrong tih hi.
  5. Nghak khawtlai suh: I thiltih tûr emaw, thil ṭha zat lo sim tur emaw a awm anih chuan, chumi hunah chuan ka ti ang emaw, chutih hunah ka sim ang emaw kan tih hian a hun a lo thlen meuh chuan sim harsa kan ti a, ti tura kan intiam pawh kan tawlh leh mai ṭhin. Intiam ai chuan tih nghal mai hi a tha zâwk. Kan intiam anih phei chuan kan intiam hun aṭang khân tih tûr leh tih loh tûr chu kan hlen ngei tûr a ni. A hlen lo chu laikingpawnpui tah tur ang an lo ti ṭhin a ni.
  6. Mite tan malsawmna: Vawiin kan hman lai mek bak hi hun a awm lo kan tih tawh kha, mite tâna kan ṭangkaina leh mite tâna malsawmtu nihna kawngah pawh hian taxi khalhtu pakhat chuan, “Hetia taxi ka khalh hian kawngsîra kutdawh hi ka kalpel mai mai ngai lo a, tlem tal hi ka pe ziah îhin a, chutia ka tih chuan ka taxi khalh pawh hi ka tluang ṭhîn a ti.

Chutiang chuan, mi tâna ṭangkai ni tûr hian a hrana tih vak tum hi a ngai lo a, remchâng hmasaah a lian emaw, a te emaw kan ti mai zêl tûr a ni. Tih atâna ṭha nia kan hriat chu tih nghâl zêl mai hi nitin nuna Pathian thu kan hman nghâl theih chu a ni.

  1. awngkam hain sial a man: ṭawngkam ṭha hi dawn nuam ti lo kan awm lo e. Chuti chung chuan ṭawngkam ṭha hman hi har kan ti ṭheuh mai. Ṭawngkam ṭhaa mi an lâwm na na na chuan keini lo ui tûr a ni lo. Hman hek leh hman ral a awm ve lova, hman tam poh leh a pung tam a ni mai si. Nang pawhin dawn nuam i tih angin chawi belh a awm bawk si lo. Hei pawh hi nakina hman atâna khêk chi loh ber a ni. A hmanna tûr hmasa ber aṭangin hmang nghâl zêl la, Pathian thuah i awm tih leh Pathian thu nangmahah a awm tih miin an lo hre dâwn a ni.
  2. Mi dinhmun hriat pui: Mihring hi mahni chauh kan inngaihtuah a, mahni hma chauh kan thlîr chuan kan nunah mite an leng ṭhin lo a. Kan ngaihdâna kaltlang kan tum lutuk chuan mite nêna chênho emaw, thiltih ho a harsa ṭhîn. Ngaihdân inanglo hlîr kan ni a, dik nia kan hriat hi mi ṭhenkhat tân chuan thil diklo a lo ni thei bawk. Mi ngaihdân kha a lo dik zawk lo anih pawhin an thlîr dân kha hriatthiampui a, chumi pah chuan thudik zâwk chu hrilhfiah theih a ṭha. Mi chaklo zâwkte leh harsa zâwkte an dinhmun zuk hriatthiampui hi kan nitin nun kan hman mêkah hian a pawimawh berte zing ami kan ti thei mai awm e. Hruaitu dinhmun atân phei chuan a pawimawh khawp mai.
  3. Chhânna/thungrulhna: Nu pakhat chuan riahbûk te deuh hi a enkawl a. Telephone-in mi pakhatin, “I vawkin ve te ah chuan vawk pakhat zankhat riah man engzâtnge ni ang?” a ti a. Chu nu chuan, “Vawk i riah man chêng 7 a ni a. Midangin an belh chuan chêng 3 zêlin a pun belh a, vawk engzâtnge in nih?” a ti ve a, a chhâng thiam viau na a, chu nu chuan hlâwkna a hmu angem le? Mi a rûl tâwka kan chhan aiin ṭawngkam mawi leh hawihhâwm hmang ta zawk ila, kan hna atân a hlâwk zâwk ngei ang.

A tâwp berah chuan Pathian thu lanchhuahna hi kan nunah a ni a, chu chu thiltihahte a lang chhuak ṭhîn. Nitin nuna kan hman bâk hi chu a hranin Pathian thu a awm Chuang lo a, nitin nuna kan mamawh zawng zawng kan sawi seng lo ang a, tûn atân chuan lo tâwk tawh mai teh se.

Chhandamna Man To Zia Hi I Ngaihtuah Ngai Em? – Part 1

$
0
0

1. THU-HMAHRUAI
Mi tam tak chuan, Pathianin a Fapa hmanga Chhandamna a Thlâwn-a min rawn pêk hi a “thlâwn-a kan lo dawn theih mai” a nih avang hian a Hlut zia leh a Man-to zia kan chhût ngai lova, chhût nachâng pawh kan hre lova, kan ngaihtuah phâk ngai lo niin alang. Hetihlai hian, he Chhandamna Man-to lutuk hi Juda-ho leh Greek Mifingte chuan an hrethiamin an hrechiang êm êm thung a. A Man to lutuk leh sâng lutuk avangin, thil ni thei-ah an ngai lova, a awihawm loh lutukin an hria a, vawiin thlengin an awih lova, an la pawm thei lo hial thung!!!

Chuvangin, Hebrai Ziaktu chuan, “Heti kauva Chhandamna ropui hi thlâh-thlam ila, engtin nge kan tlânchhuah theih tehlul ang?” a lo ti hial a nih kha (Heb.2:3). Pathianin a Fapa Isua Krista kaltlanga Chhandamna min rawn pêk Man-to zia leh Malsawmna leh Khawngaihna min pek Hlut-zia, Man-tam zia ngaihtuah hian, Lal Isua hi rin loh ngam chi a ni lova, phatsan ngam chi lah a ni hek lo. Lal Isua hi lo ring duhlo dawn ta ila, Pathian hmaah hian thiamthu sawi tur emaw, chhuanlam han siam tur emaw a vâng tak zet zet dawn a, sawi tur rêng rêng kan nei dawn lo a ni.

2. A MAN AVA TAM ÊM! KA CHHIAR SÊNG LO!
Pathianin Misualte a Chhandamna tur hian a in-sengso nasa êm êm a! A neih zinga pakhat pawh ni lovin, A Fapa mal neihchhun min pe a. Lal Isua’n a Lalţhutthleng leh Lallukhum a kalsan hmiah bawk a. Vân aţanga Leia Pathian Fapa lo kalna senso (Travelling Allowance) hi chhût dawn ta ila, a turu dawn hle mai! Hei mai a ni hleinem! Lal Isua pian zânah khân Vantirhkoh chhiar sen loh a rawn tir a nih kha!!! Khawchhak Mifingte lah khân nasa taka insêngin, ram hla tak aţangin Lal Isua Krista chibai bûk turin an lo pan bawk a ni. Lal Isua pian avang khân, Bethlehem leh a chheh-vêla Mipa Naupang kum 2 hnuailam tam tak-te an Martar phah tawp bawk! Mari leh Josefa-te rilru hahna leh manganna-te kha ava nasa dawn êm! Khatih hunlaia Khawvêl Roreltu Kaisara Augusta lah khân Khawvêl pum huap Chhiarpui a neih a ngaih phah hial ta bawk si, ava hau tak dawn êm! Berampute lah khân, an Eizawnna (Job) chân ngam khawpin Lal Isua chibai bûk turin Bethlehem an pan a ngai bawk nen…

Chhui thui zel ila, Getsemani huana Pathian Fapa thisen far kha a man ava tam dawn tehlul êm ve le! Getsemani huanah khân Vantirhkoh 72,000 aia tam-te chu, Lal Isua Thupêk nghâkin, koh thlâk mai theihin an inpeih rêng asin! Tin, Kros-a Lei leh Vân Lal meuh khênbeh a nih a, Pathian Fapa Mal Neihchhun Nunna meuh lâk-sak a nih kha… a man a va han to turu dawn ve le! He khawvêla, Kum 33 chhunga Pathian Fapa Lal Isua’n rawng a bawlnate kha a T.A. bill dawn ta se, ava tam dawn êm! Lal Isua Vân-lawn Man kha Lei-dânin (Satellite/Rocket kah-chhuah man angin) chhût dawn ta ila, a senso eng zât tak ni ang maw? Hei mai ala ni hleinem! Lal Isua’n a Pa hnêna min dil sak, min Thlamuan a, min Tiharh a, min Tichaktu tura Pentecost Ni-a THLARAU THIANGHLIM lo thleng kha mihring hriatthiam zawngin engzat man tak ni ang maw?

Sawi tur a tam lutuk, kan sawi sêng dawn lo, Chhandamna man tam zia hi kan chhût sêng lovang. Pathianin a Man min ţhing miah lova, T.A. min bill miah lova, a thlâwn liau liau-a a duh apiangte tâna Chhandamna min pe phal ta mai hi… ava ropui êm! Lalpa chu fakin awm rawhse, Amen! Hei vang hian alawm, John Newton, Mihringte Ran ang leka Sala mana Hralh ţhintu pawhin, Pathianin ala Ngaidam thei a, a Fa atân ala pawm duh a ni, tih a hriat khân, mak a ti lutuk a, lawm êm êm-in, “Khawngaihna mak mawi leh duhawm, Sual riangvai chhandamna; suala bo hnu min zawng hmu ta, Mitdel mitvârna chu..” tia a lo au-chhuah pui hialna chhan kha. Vawiinah chuan, a tawi thei ang berin, Point 4 vêl chauh khi kan sawiho dawn a ni.

3.1. PATHIANIN A FAPA MAL NEIHCHHUN A PE…
Mihring ngaihtuahna-in chhût ta ila. Tuemaw kan Hmangaihna leh Duhsakna a sân dân hrethiam tur chuan, an chunga thil kan tihsak khân a hril ber ang. Apostol Hmangaih Johana chuan, hemi chungchang hi hetiang hian a rawn sawi a, “Pathianin khawvêla hmangaih êm êm a. Chutichuan a Fapa Mal Neihchhun a pe a… Ngai teh u! Pa-in min hmangaihna chu ava nasa êm! Pathian faah te mi vuah tâk hi! Chutiang chu kan ni rêng e. Hemi avang hian khawvêlin min hre lo a ni, Amah chu an hriat loh avangin” tiin (Joh.3:16, 1Joh.3:1).

Hmangaih Johana sawi tum hi a chiang tâwk hle. Pathianin min hmangaih êm avangin, min hmangaih hle a ni, tih lantirna atân, A FAPA MAL NEIHCHHUN min pe a ni (It Cost God’s Only Begotten Son). Hriatthiam a hâr lo. Pawm hmiah erawh a hâr mai thei. A Fapa “zinga pakhat” min pe lova, a “neih zinga hlu ber” pawh a ti lova, A FAPA MAL, NEICHHUN MIN PE A NI. A NEIH ZAWNG ZAWNG LEH A NEIHCHHUN A NI. Hei hian Pathianin kan chunga a rilru put dân leh, a thiltih ropui tak chu a tichiang hle a ni.

Nu leh Pa tam tak chuan, kan Fate tâna Zirnaa kan insên nasat zia te, In leh lo ţha kan neih theihna atâna kan insên nasat zia te hi chhût ila, kan hrethiam mai awm e. Fate Zirna atân leh Chhungkaw tâna kan insên hi tam eng ang mahse, kan rilru kan pêkna ber a nih avangin insên hi nâ kan ti lo ţheuh a ni. Hei hian kan Thiltih-in kan Hmangaihna Degree sân zawng leh Quality ţhat dân a lo târlang chiang hle, tih a tifiah lehzual a ni.

India-in Assets kan neih zinga ropui ber TAJ MAHAL khu a chanchin kan hre ţheuh awm e. Khawvêla Thilmak leh Danglam 7 Thlanchhuah (SEVEN WONDERS OF THE WORLD)-te zingah a tel phâk a. He Taj Mahal hi, a Nupui hmangaih ber Mumtaj Mahal hriat-rêngna atâna, Kum 1632-a Hnathawktu 22,000 hmang a, Kum 22 chhung zet mai Mughal Emperor ropui tak Shah Jahan-a sak a ni.

Emperor Shah Jahan Nupui hmangaih ber, Mumtaj Mahal chu, a thi ţep a, chau taka khuma a mu chu, a pasal chuan, “Engnge i duh ber? Sawi rawh, ka tih-sak ang che…” tiin a zawt a. Mumtaj chuan, aw chau takin, “MIN HMANGAIH A NI TIH HI KHAWVÊL HRIATAH LO LANCHHUAH-TIR ANG CHE” (SHOW TO THE WORLD THAT YOU’VE LOVED ME) a ti sap a. Emperor Shah Jahan chuan, a nupui hmangaih ber duhthusam chu a ti-hlawhtling ta a. Tun thleng hian, ‘SHAH JAHAN KHÂN MUMTAJ MAHAL KHA A LO HMANGAIH HLE MAI’ TIH KHAWVÊLIN KAN HRIAT-THEIHNA CHU VAWIIN THLENGIN HMUH THEIHIN TAJ MAHAL KHU A DING TA RÊNG MAI A NI.

Khai le, Pathianin mi hmangaih-zia lantirna atân a Fapa Mal Neihchhun min pe tawh a. Thil beisei erawhchu a nei ve tlat mai! Kan neih zinga hlu ber a ngen lova, kan neih zinga ţha ber a ngen lova, kan neih zawng zawng pawh a ngen bawk lo. Pathianin a duh leh min dil chu, kan “THINLUNG” hi a ni. Kan Thinlung hi kan chhia leh ţha hriatna, taksa leh thlarau thununtu a nih avangin Pathianin neih a duh a, “Ka fa, i thinlung min pe rawh…” tiin min dil a ni (Thuf.4:23, 21:1-2, 23:26, Rom 10:9-10, etc.). Engtinnge i lo chhan ve dawn le?

4. NGAIHTUAH ZUI ATÂN…
Pathianin a Fapa Mal Neihchhun hmanga min Chhandamna ropui zia leh hlutzia ngaihtuah miah lo leh, Malsawmna leh Khawngaihna kan chunga a lan-tir te ngaihtuah hauh lovin, Nu leh Pate châwmhlawmin Phaiah Lehkha kan han zir ve dêk dêk a, B.A/M.A kan han zo ve hrâm a (Medal-te dawngin, Distinction-ah pawh kan pass lêm chuang lo). Miin min ngaisâng dawn emaw kan ti a ni chêk ang chu, “PATHIAN AWM HI KA RING LO…” kan han ti-thla ve ngawt phei hi chu… kan zir tlêm zia leh kan mawl-zia kan in-show ni berin alang.

Tin, mi tam tak hian, Pathian Hmangaihna, Dawhtheihna leh Khawngaihna kan chan-te hi kan hmangsual (abuse God’s love, grace & mercy) mêk niin alang. Lal Solomona khân a lo sawi dik zet mai, “Thil tih sual chunga hrêmna hlen nghâl mai a nih ţhin loh avangin, mihring fate thinlung chu sual ti turin a lo ngampa tawh ţhin a ni…” tiin (Thuh.8:11).

Pathianin kan Sualna-te avanga kan chunga Phuba laa, Chhiatna hmanga min Thungrûlh nghal mai loh avangin, Ngampa tak leh huai taka Mahni châk zawng sual tih chhunzawm zui zêl nân remchângah kan hmang niin alang (Rom 2:4-9, 6:1f). Pathian Hmangaihna, Dawhtheihna leh Khawngaihna hi Mahni châk zawng tihna tura remchâng leh chhuanlam-a hman tur ni lovin, Pathian Hmangaihna hrechiangtute tân chuan Sual tih loh theihna, Sual laka insûm theihna, leh Pathian duhzâwnga nun leh awm theihna tur a ni zawk a ni.

><))>

(Adapted From My Sermon, “A Costly Christmas” Delivered on Dt. 27-12-2015)

CHHANDAMNA MAN TO ZIA HI I NGAIHTUAH NGAI EM? – PART 2
3.2. Lal Isua’n Lalţhutthlêng leh Lallukhum a Kalsan (It Cost a Throne & Crown), 3.3. Lal Isua Lo Kalna Sên-so Tam Zia! (Most Costly Travel Expenses),
3.4. Angel Chhiar-sen Loh a Rawn Tir (It Cost Angelic Hosts), etc.

SUNDAY SCHOOL KAIKIM LAWMMAN KA LA LEH TA

$
0
0

Sunday School hi kum 11 lai chu ka lo kaikim ve ta. Mahse, kalkim lawmman ka lak erawh chu tum 10 chauh a ni thung. Ka dawn hmasak ber tum hi chuan ka kalkim tih pawh ka inhre lo a; rin loh leh beisei loh tak mai a lawmmawn ka’n dawn ve nawlh mai ka lawm zia kha. Kalkim lawmman lak nawm zia ka man a; khatatang khan ka theih anga tam kalkim ka tum ta a; kum sawm (Pi Zaii Medal Awardee) lai kalkim taah ka inngai.

Kum sawm ka kalkim ve takah chuan kum sawm chhung a zawna kalkim lawmman “Pi Zaii Medal” dawng ve thei ngei turah ka inngai hman. Mahse, ka dawng ta silo. Pawi ka tiin mak ka ti hle. Mahse, thil awmzia ka hrethiam ta. Kum tawp lamah hian zirtirtuten kalkim nia inhria, kalkim lo anga ziah si an awm leh thin avangin kalkim nia inhria in report turin an sawi thin.

Mahse, mak leh pawi tak maiin ka lawmman lakloh kum tak mai chuan hetiang zawhna hi a awm tlat lo mai. Ka zakzumin thil awmzia ka sawi ngam silo. Hemi kuma kalkim lo anga min ngaih nachhan pawh hi ka zahzum vang bawk a ni. Inkhawm ka kal hi ka tlai a; hming an lo lam vek tawh. Ka sawi leh ngam siloh vang a ni.

Hemi hnu lam hian kalkim lawmman hi tumkhat chu ka lakleh avangin kum 11 kalkimin, ziahah chuan kum sawm kalkim chu ka ni tho tho mai. A zawn a ni ta lo mai pawh a.

Tichuan thangkhat lian zet kal kim lo lehin leh kalkim lo ni satliah mai loin hming hial dah loa kum engemawzat ka awm leh hnuah hming chu hun engemawchen ka’n dah leh lauh lauh a; ka kalkim lo nasa thin hle. Mahse, hei, tun tum (2015) zet chu Pathian in zah a ngaia, ka kalkim ve leh ta hlawl mai.

Kalkim tur hian taimak a ngai a; hrisel that a ngaih hle bawk bakah thenawm khawveng leh chhungte karah pawh harsatna thleng chamchi thei kara hetianga ka awm mai hi ka lawm takzet a ni.

Sunday School hi kum 1700 chho velah khan khawvel hmun thenkhatah chuan an lo nei nual tawh a. Amaherawhchu, mumal deuh leh awmze nei zawka a lo zik chhuah chu kum 1780 khan a ni. Hetih hun lai hi England-ah chuan thilsiam lama hma an sawn nasat lai a ni a. A pui a nawiin thilsiamna hmun (factory)-ah hian an inhlawh sup sup thin. Mi hausa an hausa thur thur a, mi rethei erawh chu an bet ve hle. Mi rethei veng lama naupangte chu sikul pawh kai lovin thilsiamna hmunah an nu leh pate nen an inhlawh vek thin a. Chuvangin, naupang ziak leh chhiar thiam lo tam tak an awm. Ziak leh chhiar chauh ni lovin nungchang thlengin an inzir lo reng reng a, an inhlawhna hmuna an hotute anhla kha an thil zir chhun a ni deuh mai. Hetih lai hian thilsiamna hmun Gloucester khawpuiah chuan sakhaw mi tak Robert Raikes-a a awm a. Chanchinbu lar tak Gloucester Journal neitupa a ni nghe nghe a. Pathianni tlai khat chu mi chhe venga a len laiin naupangho awm khawm chu a hmu a, an tawpin an nungchang a mawi lo hle. An inkhawm loh chhante a han zawh chuan tawngkam mawi lo tak takin an chhang a, “Inkhawm te chu nangni kawrchung leh pheikhawk nei pha chin tan chauh a ni lo’m ni?” te an ti a. A rilru a na hle a. Bible an chhiar ngai em, tihte a han zawt zel a, ziak leh chhiar an lo thiam hauh lo tih a hre ta a. Heng naupangte tan hian eng emaw tih a tul a ni tih a ngaihtuah chhuak ta a ni. Kum 1780 June thla chuan Mrs. King (Pi Kingi) in chu luah man chawiin a hmansak a, zirtirtu ruaiin chu lai hmuna naupangte chu Pathianni apiangin lehkha a zirtir ta thin a; hetatang hian Sunday School hi a lo piang chho ta niin an sawi.

Ka ngaihtuahnaa lo awm chu Beginner atanga Puitling thlenga Sunday School kai tluang pangngai ho hi mi nun bawraw tak an awm meuh lo tih hi.

A tawp nan Sunday School thiltum te hi ka’n tarlang hrim hrim ange:

1. Pathian hriatna leh rinna dik tak nei tura kaihhruai leh tanpui.
2. Pathian thu (Bible) zirtîr.
3. Kristian thurin zirtîr.
4. Pathian biak zirtîr.
5. Kohhran mi tha tak leh khua leh tui thatak ni tura buatsaih.
6. Kristian tih tur leh awm dan tur zirtîr.

SETANA CHU FING TAK LEH NÂ TAKIN A CHE ȚAN TA E!! (Setana Pawlten America Sorkar Dân Phalna-in Setana Biak In Hawnna/Hlanna An Nei)

$
0
0

1. EN TEH, I RINAIIN A TLAI TAWH A NIA AW…
Setana Pawl, Setana Tihdân, Setana Thiltih lam hawia chet dân (Satanist/ Satanic/Satanism) rêng rêng hi tun hma chuan, Mimal, Pawl, Khawtlâng leh Kohhran-ten an do-rawn ţhin. Hetiang lam hawia a nâwlpui leh a nâ thei ang bera hmalâkna Witch Hunt (Setana Betu/Setana Pawl/Dawithiam, etc. te Zawnchhuah leh Tihhlum) chungchang kha kan hre ţheuh awm e. Kohhran kha a phusa ber a nih kha. Khatah khân, “Dân Bawhchhiatna Thurûk” (Setana Fin-kherek Program) avangin, Kohhran leh Sorkar ţangrual khân, Mi tam tak chu Dawithiam/Setana Betu-ah ngaiin mi 60,000 vêl zet chu (ringtu/miţha tam tak pawh dâwta puh avangin an tel) an tihlum (khaihlum/hâl-hlum) a nih kha.

Mizoramah pawh Setana Betute/Setana Pawl inti te chu an awm ve niin a lang a. An thiltih leh Anmahni Inpuanna aţangin Setana Pawl an nih thu kan hre ţhin. Kohhran-in an buaipui vak lova, mut-mawh hnâr-mawh ah pawh an nei lem lova, Police lamin an buaipui zui ta ţhin niawm tak a ni. Mizoramah chuan Setana Pawl-te hi Mimal, Chhungkua, Pawl, Khawtlâng, Kohhran leh Police lamin an la do hneh êm avangin, ualau takin an che ngam lo.

Hetihlai hian, Setana Program dang, langsâr lo lam aţanga a chêtna – “Dân Bawhchhiatna Thurûk” erawhchuan, Mimal, Pawl, Chhungkua, Kohhran thlengin min khawih a. Min luhchilh a, kan buai mêk thung. Kohhran Dalna & Pathian Thu Pawm Dalna (Liberal Theology/Church), Mawngkawhûr Pastor (Gay/Lesbian Pastor), Khawvêl Changkanna (Modernism), Kristian Nun Tihdân Pangngaia duhtâwkna (Nominalism), Khawvêl Thil Ngainatna (Materialism), Sex Hmansualna (Sexual Immorality), Mahni Nihna (Tuai leh Patil) Pawm lohna (Gender Issues-Transsexual/Transgender), Neih Inangte Inneihna (Same Sex Marriage), etc. te chuan tunah hian min rûn mêk a. He Dân Bawhchhiatna Thurûk hian hmun a khuar thûk tawh hle a ni. I rinaiin a tlai daih tawh a nia!!

2. AMERICA SORKAR PHALNA THLAPIN SETANA PAWLTE AN CHE!
Zoram Kohhran leh Mizo Awmna tawh phawtah chuan, Krismas Hlim taka hmang tura kan inbuatsaih vâng lai khân, Detroit City, USA-ah chuan Setanan thil râpthlâk tak a lo ti ve thung! December 19, 2015-ah khân Detroit City (USA)-a Setana Pawlten America Sorkar Dân Phalna thlapin Setana Biak In (Satanic Temple) hawnna leh hlanna an nei a ni!!! He thil thleng hi USA-a Thilthleng Hmasaber a ni hial. A Chhan chu Sorkar Phalna Thlap-a Setana Pawlte chêtna hi ala awm ngai lo. Setana Betute leh Setana Pawlte Fin-kherek zia leh Khawvêla Setana’n a Hnathawh Dân a Fimkhur tawh zia leh a Fin tawh zia hi a lang chiang hle, ngaihtuah ngun a ngai nasa tawh a ni.

December 19, 2015-a Setana Chêtna Fing takah khân, America Sorkar Dân phalna thlapin Setana chu a che a. An Director Jex Blackmore chuan Setana Pawlte Thiltum a Puang-chhuak a ni (The Nation’s First State-Sanctioned Satanic Ceremony Performed at Michigan Capitol by Director of The Satanic Temple of Detroit). Hriatthiam awlsam tura siamrem a ni a, a pawimawh zual chauh lâwr a ni. A Thusawi bul leh tawpah Setana chu chawimawina a pêk phawt hnu-ah, hetiang hian a sawi a:-

“Vawiina Setana Pawlten bul kan ţanna, hringfate tâna ênna, kan nihna dik tak min puanchhuahsaktu hi Lucifer, Zing lam fapa, Helhmang hnên aţanga Thilthlâwnpêk kan dawn a ni. Setana Pawl kan ni a, rilru, thlarau leh sex-ah, mimal zalenna anga kan duh duh-a zalên taka kan chêt hi kan tum ber a ni. Setana zia leh nungchang keimahni-a awm, chatuan atâ tawh hel reng hi nasa takin chawisâng ila, hrêmhmun thleng rawkin i thlunzawm teh ang u. Setana biakna hi fing taka chêt lâkna a ni. Kristian sakhua emaw, sakhua hrim hrim emaw kan do lo. Sakhua-te hi an inhaw-tawnin, an intichhe-tawn zawk a. Keini chuan, hnuaichhiah leh rahbehte (woman’s liberation, same sex marriage, freedom of sexual activities) lamah kan ţang tlat a ni. Zuitu kan zawng lova, Setana duhzawng ti-hlawhtling turin mimal tinte ţangho turin kan sawm che u a ni.”

Setana Pawl-ten Setana Duhzâwng an Puanchhuah lai hian, Kristian (ringtute) tâna Thil Pawimawh tak tak a lo lang tel ve tlat mai! Sawi hmaih chi a ni hauh lo mai le!

1. Pathian hi a awm ngei tih a thusawi aţangin a chiang ta tlat!
2. Bible hi a lo dik ngei tih a ti-chiang hle bawk.
3. Setana mizia, nungchang leh thiltum, Bible-a inziak-te a dik tih a rawn tichiang.
4. Setana Pawl tih takah, an program a nawi hle.
5. Setana Pawlte zingah hian Mi pangngai tak hmêl-pu hmuh tur an vâng pharh mai!
6. Hrêmhmun hi a awm ngei tih a chiang.

3. ENGTIN NGE SETANA CHU A CHÊT ȚHIN?
Setana chêt dân leh Ringtu & Ringlote kawng dik lova hruaina atâna Hmanrua a hman-te hi sawi tur tam tak a awm ang. Ngaih Pawimawh zualte chauh lo lâwr ta mai ila:-
(1). Khawvêl thil ngainatna & Duhâmna (Materialism),
(2). Khawvêl Changkânna & Hmasawnna (Modernism),
(3). Kohhran-a Member (Kristian) nih ve tawp duhtâwkna (Nominalism),
(4). Sex Hmansualna (Sexual Immorality),
(5). Mahni Nihna (Tuai leh Patil) Pawmlohna (Gender Issues- Transsexual/Transgender),
(6). Neih Inangte Inneihna (Same Sex Marriage),
(7). Mawngkawhûrte Pastor atâna lâk (Gay/Lesbian Pastor),
(8). Pathian Thu Pawm Dalna & Kohhran Dal (Liberal Theology/Church),
(9). Sakhaw Puithiam-te Nungchang Tênawm & Râpthlâk (Gay/Sodomy Life of Priests & Nuns),
(10). Pathian Thu Zirtir Dân Dik Lo (No salvation outside church, Indulgence, Purgatory), etc.

Achunga Setana Chêt dân tlângpui kan târlan-te khi kan sawi zau lutuk hman lovang. Khawvêl thil ngainatna leh Changkânna-in min bual-ât nasat tawhzia hi i ngaihtuah ngai em? I Bible tellova kum 1 pawh i tlei theih laiin, Cellphone/ Scooter/ Car tello chuan, Ni 1 chu sawi loh, Dârkâr 1 pawh harsa i ti hle a ni lawmni? Kohhran-ah nise, Member nih ve tawp duhtâwk mai kan pung tual tual a, Chhiatni-ţhatni atân chauva Kohhran bel a, hming ziak kan pung tial tial. Revival Camp & Crusade senso-te hi ava tam ta êm!!! Sex Hmansualna lah hri chak tak ang maiin a darh zau tial tial a. Tun Krismas 2015 liam tâ maia, Țhian Pakhat Aizawla Damdawi Dâwr Neitu chuan, Rai theih lohna damdawi leh Condom an hralh hnêmzia a sawi!! Kohhran leh KȚP-a Rawngbawltu duhawm tak tak-te pawh an tel ţeuh ngei ang le!

Setana Fin-kherek Program, “Dân Bawhchhiatna Thurûk” hi Ringtute (Kohhran)-te zingah chauh a thawk lova. Misual, ringlo mite zingah pawh Setana Bumna avangin râwng tak leh râpthlâk taka thil ti, sual leh fing thiam taka thil ţha lo tam tak ti ţhin sawi tur an tam hle. Mahni Nihna Pawm Lo (Hmeichhia-in mipa nih duh, Mipa-in hmeichhe nih duh), Tuai leh Patil kan pung tual tual a. Pathianin min siamdâna lungawi lova Transsexual Or Transgender hial pawh an va tam ta êm! Khawvêl Sorkar lah chuan a ngai pawimawh tulh tulh a, Form Fill-up ngai (e.g. Aadhaar, etc.)-ah pawh an telh tawh lehnghal! Pathian-in “Mihring chu Mipaah leh Hmeichhiaah a siam” tih chu Setana Bumna avangin kan tidanglam ţan ta! Hei hian nghawng râpthlâk tak ala nei zui lehnghal. Tunah chuan, “Neih Inangte Inneih phalna” leh “Mawngkawhûrte hial Pastor atâna lâk ţulna” a hring chhuak ta a. Setana’n Pathian Anpuia siam Mihringte leh Ringtute min sawisak dân hi a nâ vawng vawng tawh mai a ni.

Kohhran History lama kan hmuh leh Vawiin thlenga Kohhran Hruaitute Chanchin lungchhiatthlâk tak kan la hriat fo chu, Corruption chi hrang hrang leh Nun Tênawm leh Pawlawh taka Sakhaw Puithiam-te an nun thu (Corrupt/Gay/Sodomy Life of Priests & Nuns) te, Kohhran-a Zirtirna Dik lo awm (No Salvation outside church, Indulgence, Purgatory)-te hian Setana hmun kan kian mai ni lovin, Setana hnathawh nasa takin a ţanpuiin a tichak ţhin a ni.

He Dân Bawhchhiatna Thurûk thawk mêk- Pathian Thu Pawm Dalna (Liberal Theology), Kohhran Dal (Liberal Church), Thlarau mite hnualsuatna, Kohhran-a Ringtu der-te sengluh, khawvêl taka Kohhran hruai, etc. te hi Kohhran-a a Hnârkaitu leh a Bân-râng chin-te Thiltih a ni bawk si, tihngaihna ava vâng êm! Kohhran pawh NGO nên a danglamna a tlêm tawh khawp mai. YMA takin, Politics takin, khawvêl takin Kohhran hi an hruai mêk a. Setana hian Kohhran hi hetiang hian min khal chho mêk a, a hruai mêk tawh a ni.

Khawvêla Thuhriltu ngaihsânawm tak tak– Brian Houston (Hill Song), Creflo Dollar, Joel Osteen, Benny Hinn, Joyce Meyer-ten “Mawngkawhûrte Pastor atâna lâk” (Gay/Lesbian Pastor) leh “Neih Inangte Inneih” (Gay/Lesbian Marriage) chungchang hi Bible Zirtirna kalh a nih thu an sawi ngam ta miah lo mai te hian, rilru a tinâ ngawih ngawih mai! An Kohhran-a Pawisa Thawh tam tam an nih avangin an sawisêl ngam lova, Mawngkawhûr Pastor leh Mawngkawhûrte Inneihna (Gay/Lesbian Marriage) an thlâwp (support) tih a chiang si, a beidawnthlâk hle mai.

4. SAKAWLH-AH SETANA HI A LO CHANG DAWN!!!
Mizo Kristian-te hian Sakawlh hi kan buaipui hle mai! Sakawlh hi buaipui êm êm ngai chu a ni lova, a Chanchin erawhchu Hriat ve a ţul. Sakawlh chanchin hi kan Hriat tlêm lutuk avangin kan buaipui zual ta niin alang. A Hre ber tur leh a Buaipui ber tur Kohhran hian a ngai pawimawh tâwk lova, a tih-tur a tih loh avangin Kohhran member leh mipui-te kan chi-ai ni berin alang. Kohhran-in a Ngaih pawimawh lohna chhan hi Pathian Thu Pawmdân Felhlel (chiangkuang lo) vang a ni mai thei.

A tawi thei ang berin sawi ta mai ila. Tunah chuan, Setana hian a rûkin, Mihring leh Sorkar etc. te hmanruaa hmangin hna a thawk rih. Chuvangin, “Dân Bawhchhiatna Thurûk” tiin a Hnathawh dân pawh sawi a ni (2Thes.2:7). Mahse, Ringtute’n Lal Isua an Tlûksanna (Phatsan/Hawisan) Hun râpthlâk tak a thlen hunah chuan, Khaptu (Thlarau Thianghlim) chu a awm tawh lovang a. Chumi Hun-ah (Pathianin Setana tâna hun bik-tê a ruat/phalsak hunah) tak chuan Setana chu Mihring (Sakawlh)-ah a lo chang ang a, Sakawlh hmangin khawvêlah hian duhtâwkin a che dawn a ni (2Thes.2:1-12, Thup.13). He Tlûksanna Râpthlâk tak/Lal Isua Phatsanna Râpthlâk tak (Great Apostasy) hi ala thleng lova, Sakawlh hi a lo lang rih lo tih hre bawk ila.

Setana (Drakon/Rûlpui tar Diabola) chuan, Sakawlh chu (Mihringa a lo channa a nih avangin) ama thiltihtheihna, lalţhutthlêng leh thuneihna nasa tak a pe ang (Thup.13:1-10). SETANA (Drakon/Rûlpui tar Diabola) leh, SAKAWLH (Antichrist/Satan incarnate) Tuifinriat aţanga lo chhuak (Thup.13:1-10) leh SAKAWLH DANG, Lei aţanga lo chhuak (Zawlneider. Thup.13:11-14)-te chu an ţangho dawn a ni (Thup.13:14-15, cf. Thup.16:13, 19:19-20, 20:10). Mi ţhenkhat chuan, TRINITY a do tih entirnân Setana hian Un-holy trinity (Satanic trinity) a rawn hmang (duplicate) ve a ni, an ti (e.g. Pa, Fapa & Thlarau Thianghlim VS Diabola (Setana), Sakawlh & Zawlneider).

Sakawlh Chhinchhiahna, Sakawlh Number 666 chungchang hi tawitê-in sawi zui lawk ila. Sakawlh hi Khawvêla a lo lan hunah chuan, Khawvêl hi Sorkar Pakhatah leh Sakhaw Pakhatah (One World Government & One Religion) siam leh din a tum dawn a. Sakawlh (the Beast, Satan Incarnate) chu pathian angin a intârchhuak ang a, pathian anga biak a phût dawn a ni. Sakawlh (Antichrist/Tuifinriat aţanga lo chhuak) Țanpuitu ber leh Sakhua/Thlarau lama Mite Bumtu ber tur chu Zawlneider (Sakawlh, Lei aţanga lo chhuak) a ni thung ang. Hetiang Mihring, Rorêltu hi Khawvêl History-ah an la awm rih lo, Chuvangin, Thupuan Bung 13-a Sakawlh hi a lo la lang lo tih a chiang nghal bawk.

Tichuan, Amah Zuitute chu Setana tâ an ni, Setana Zuitute (Setana Betute) an ni tih Chhinchhiahna atân “Sakawlh Number 666” emaw, “Sakawlh Hming” emaw, chu an Chalah emaw, an Kut Dinglamah emaw “Chhutkai” (engraved) a ni dawn a ni. Sakawlh “Chhinchhiahna” hi Greek ţawngin “Charagma” tih a ni (Thup.13:16-17). Greek “Charagma” hian a sawi tum chu, “Ran vulhtuten an Ranvulh Chhinchhiahna atâna thirling hmanga Ran taksaa Chhinchhiahna an Chhutkai hi a ni. Chuvangin, he Chhinchhiahna hi, “Mitlâwnga hmuh theih (khawiha hriat-theih) tura taksa langsâr laia Chhinchhiahna chhutkai” (engraved visible branded mark on the body) a ni a, UID, RFID/UFID, Electronic or Computerize Identification Mark lam a kâwk lo.

Sakawlh Chhinchhiahna hi Mitlâwnga Hmuhtheih (khawiha hriat-theih) Chhinchhiahna a ngaihna chhan hi, Thupuan 15-16 kan en chuan, Sakawlh Rorêlna hnuaiah hian, Chunglam aţanga Khawvêl pumpuia Pathian Thinûrna Berhbu leihbuak a nih tâk avangin, Ni êng a chhuak ţha dawn lova, Electric Power supply a mumal dawn lova (power backup engmahin a daih lovang), Inkalpawhna leh Inbiakpawhna (communication) a chhe deuh vek dawn a, Lirthei leh Telephone, Internet-ten awmzia an nei lovang. Khawvêl pum-huapa chhiatna thleng avangin Electronic Machine hmanga Sakawlh Chhinchhiahna lo chhuichhuah tum chu thil âtthlak tak a ni dawn. Chuvangin, Setana, Sakawlh pawh hian Mitlâwng leh Kuta khawiha hriat-theih mai tur chi Chhinchhiahna (Manual Identification Mark) hi a hmang ngei dawn a ni.

5. SORKAR LEH KOHHRAN DÂN PHALNA-IN SETANA A CHE ZÊL DAWN!?
Setana hi Sakawlh-a a lo chan tak tak (fully incarnate) hun, a hun tawp lamah chuan, Khawvêla Dân zawng zawng leh Sakhaw Dân zawng zawng chu a rawn Bawhchhe fai vek dawn a. Chuvangin, Dânbawhchhepa (Lawless One) tia hriat a ni ang. Khawvêl hi Sorkar Pakhatah leh Sakhaw Pakhatah (One World Government & One Religion) siam leh din ala tum dawn a ni. Amah, Setana, Sakawlh (the Beast, Satan Incarnate) chu pathian angin a intârchhuak ang a, pathian anga biak a phût dawn a ni (2Thes.2 & Thup.13, Dan 11, Eze.28, etc.).

Tunah erawhchuan, Sakawlh hi a la rawn lang rih lova, a rûkin “a Suah-sual leh Bawhchhiatna thurûk” hi a thawk rih a, mite a hîp theih nân leh mite a hneh theih nân hun engemaw chen chu Khawvêl Dân leh Kohhran Dân hmangin nasa takin a che phawt dawn a ni. Kohhran-ah pawh Hruaitute chu Kohhran Dân hmangin a insual-tir ang a, Denomination War (Kohhran Pawl Inhuatna & Indona) hmangin Kristian-te chu inpumkhat thei lovin, rawngbawl ţha thei lovin a siam dawn a ni.

Kohhranah ngei pawh, Setana hi Kohhran Dân (Church’s Constitution/Law) leh Pastor/Upa (Church Leaders)-te hmang thovin a che tawh a, a che mêk a, a che zêl dawn. Mahni Kohhran ţheuh hi han belchiang ila, han chhût vang vang teh. Pastor, Upa, Revival Speaker, Rawngbawltu sawisêlbo leh duhthusam hmuh tur leh sawi tur an vâng pharh mai asin!!! Khawtlâng leh Mihring nunphung hrim hrim pawh hi ava dal tawh êm! Kohhran pawh Dalna leh thiangzauna chi hrang hrang – Pathian thu-a dalna leh thiangzauna, Lal Isua aia Mahni Kohhran Pawl chauh hmuh-dikna leh dah-lalna (denomination centered not Jesus’ centered) a ni deuh vek tawh.

Kohhran-a Fulltime-a Rawngbawltute hi tam tak chu Hlawh vanga thawk an ni tih a hriat ngawih ngawih ta! Pastor/Fulltime rawngbawltu ni si Sorkar hnathawh-a thawk satliah mai mai pawh an kat nuk tawh. Kohhran-a Rawngbawlnaah nise, Sum & pai ngah ngah, Pastor & Upate tilawm thiam thiamin chanvo an chang ţha chho mêk mai lo maw? Thlarau-mi deuh nia kan hriatte chuan Pulpit rawngbawlna pawh an chang pha meuh tawh lova, Kohhran Dân leh Hraiten ramri a khamsak takah chuan, Thlarau mite aw hriattur pawh a vang ta!!

6. SETANA HI I HLAU EM? I INVÊNG THEI CHIAH ANG MAW?
Setana Pawlten hetia America Sorkar Phalna meuhva, Setana Thiltum leh Duhzâwngte Ti-hlawhtling tura an chêt ngam tâkah chuan, khawvêl hmun hrang hranga Setana Pawlte pawhin hma an la ţan ve ngei ang tih a rinawm. Amaherawhchu, Ram leh Hnam Dân-in Daidanna a siam-ah a innghat thui hle ang. A enga pawh chu lo ni sela, Setana Betute leh Setana Pawlte hi an zalên chho zêl dawn niin alang.

Mihring hian ama chakna leh theihna ringawtin Setana hi a do ngam ang em? A hneh theih ang em? Teuh lo mai. Tum pawh tum suh. Vântirhkoh Chungnungber Mikaela meuh pawh khân, Mosia ruang chungah khân, Setana kha a challenge-in, a sawichhe ngam lova, “Lalpa’n Hau Zawk Che Rawhse,” a ti ta ringawt a nih kha!!! (Juda 1:9). A chhan i hria em? Mosia kha a Sualna-te avang khân Vantirhkoh chungnungber pawhin a ţan ngam lova, a ţanpui thei lo! Setana lakah khân a hum thei lo!! A rûka i Sual pai reng chung leh, Sual sim hauh lovin, Setana hi lo zuamin, lo nêl miah suh ang che, nâ tak leh râpthlâk takin i mualpho mai ang.

Țhian pakhat chuan, Ramhuai Hnawhchhuahnaa a tel thu a sawi a, “RAMHUAI-PAIIN, REVIVAL SPEAKER/UPA/PASTOR A LO HLAU LO KHAWP MAI, A RÛKA AN SUALNA-TE A PUAN SAK A, AN ZAK KHAWP MAI A! AN HLAWHCHHAM DER MAI” tiin min hrilh!! Mite Thurûk/A rûka an Sualna Puanchhuahsak theihna hi Setana Pâwlte pawhin an nei. Ringtu inti (Fake Christian/Ringtu-der)-te tân a hlauhawmin a zahthlâk dawn, a râpthlâk dawn khawp mai! A dera nung, A dera Kristian, Pathian be lova, Kohhran/ Pastor/ Upa-te be ţhin Kristian-te tân Mualphona râpthlâk tak a thleng dawn a ni. Setana, a rûka a rawng an bawl a, a duhzawng an tih ţhin ngei khân, mipui mithmuh leh hriatah Setana ta an nihzia ala au-chhuahpui ang a, ala ti-mualpho dawn a ni. Hun ţha i neih lai hian insiam ţha vat ang che!

Chuvangin, Setana leh a Pawlte hi Mihring chaknaa hneh theih an ni lo, “PATHIAN RÂLTHUAM FAMKIM” chauh hi Setana kan hneh theihna hmanraw awmchhun a ni. Pakhat chauh pawh a tâwk lo, “Pathian Râlthuam Famkim-a inthuam” a ţul. Hei hi Setana laka kan him theihna tur leh kan do a, kan Hneh theihna tur awm chhun a ni. “I CHAKNA RING LOVIN LALPA CHAKNA CHU RING ZEL ANG CHE” (Eph.6:10-18, 2Kor.10:4, Rom 13:14, Eph.4:24, 2Tim.3:17, etc.).

 

SATANIC WEB LINK –

http://thesatanictempledetroit.com/

http://www.lifenews.com/2015/12/09/woman-who-runs-a-satanic-temple-blogs-every-step-of-how-she-killed-her-baby-in-an-abortion/

Davida Kha ‘Pathian Thinlung Ang Pu’ Kan Ti Thei Dawn Emni

$
0
0

1. THUHMAHRUAI
Kan Bible hi khawvêla Sakhaw lehkhabu thianghlim-te zinga upa ber, rintlâk ber leh do hlawh ber, mahse, chhût hnem ber leh ţha ber a ni. Judate leh Ringtute chauh ni lovin, Ringlo mite pawhin Entawn atân leh an Nun Kaihruaitu atâna an hman zinga mi a ni. India Hnampa, India Zalênna Tharum tellova sualchhuaktu – Mahatma Gandhi, Hindu kûlmûk tak khân, Hindu sakhaw lehkhabu Bhagavat Ghita aiin, Bible hi a chhiar nasa zawk a, Bible-a Lal Isua Zirtirna (Jesus’ Ideology) hmangin, Tharum tellovin (Non-violence/Ahimsa) India ram tân Zalênna (Liberation/Moksha) kha a sual-chhuak a ni.

Gandhi khân Thuthlung Thar Bu a chhiar aţangin, Lal Isua hi a ngaisâng êm êm a, Kristian-a inpêk hial a duh a. Mahse, khatihlaia British Kristian-te nungchang leh khawsa-zia khân a ti-beidawng lutuk a, “BRITISH ARE 3 B’s” a ti tawp nghe nghe a, Kristian-ah a inpêk loh phah a ni. Hetia a tihna chhan hi, British ho hian Sunday-ah Bible an chhiar a, Pathian an bia a, an hun dangah Zu (Beer) an in a, an rui a, an duh hunah Silai (Bullet) lekin, India mi an kâphlum leh a! Chu chu mak a ti êm êm a, Kristian nih a duh loh phah ta a ni.

2. DAVIDA AIA SUAL ZÂWK HI AN AWM THEI DAWN EMNI???
Mi ţhenkhat chuan, “KA THINLUNG ANG PU MI KA CHHAR TA” tia Pathianin Davida chungthu a sawi hi chu, a tisual a ni” tiin Lal Davida sualna leh fellohna hrang hrang-te huai takin an sawi ţhin (1Sam.13:14, Tirh.13:22). A ni lâh taka, Davida Sualna 5-te kha a turu rem rem asin! Davida anga sual turu hi ringtute zingah an awm thei dawn emni? tih hial tur a ni rêng a ni. Chutiang mi ni reng chung sia Pathianin “Ka Thinlung Ang Pu Mi Ka Chhar Ta” a ti thei mai hi thil mak tak a ni. Lal Davida Sualna/Bawhchhiat (Ex.20:13-17) turu tak tak-te hi lo enzui lawk ila:-

2.1. DAVIDA’N TUAL A THAT:
Lal Davida khân Thusawm Pêk 6-na bawhchhia-in tum rêng vangin, rilru chhe tak pu-in a sipai zinga mi Uria kha a that a ni (2Sam.11:15).

2.2. DAVIDA A UIRÊ:
Thusawm Pêk 7-na bawhchhia-in a sipai Uiria nupui Bethsebi chu ît-in a uirê sak leh (2Sam.11:2-5).

2.3. DAVIDA’N DÂWT A SAWI:
Thusawm Pêk 9-na bawhchhia-in Vawi 3 lai DÂWT lian tak a sawi a. A dâwt sawi zinga pakhat phei chu Chhang thianghlim thu-ah a ni a, Puithiam Ahimeleka a thih-phah hial (1Sam.21:2, 1 Samuel 21:10-15, 27:10).

2.4. A ȚHENAWM NUPUI A ÎT:
Thusawm Pêk 10-na bawhchhia-in Uria nupui Bethsebi a ît a, mutpui tumin a koh-tir a, a lo mutpui a, a uirê-sak (2Sam.11:2-4).

2.5. CHHIARPUI A NEI LUI:
A chunga Lal Davida Bawhchhiatna 1-4 te khi Davida’n Pathian Thusawm Pêk 4 lai a bawhchhiat thu a ni a. Sualna/Bawhchhiatna serious tak tak vek a ni a, tihhlum phu khawpa sualna turu vek a ni. Tuna kan sawi tur, Davida’n Pathian Thupêk bawhchhiaa “CHHIARPUI” (census) a neih thu hi chu Thusawm Pêk tih lovah chuan Pathian Chunga Sualna leh Helna lian ber–te zinga chhiar tel theih a ni (2Sam.24).

A Chhan chu, Lal Davida hian hre rêng chungin, châk takin, tum rêng vangin Chhiarpui hi a nei-lui tlat (knowingly, willingly & intentionally conduct census). He thilah hian, Pathian chona leh Pathian hmuhsitna a tel bâkah, amah Davida chu pathianah a inruat tihna a ni thei bawk. Chhiarpui neih thu-a Davida sualna hi a turu-in, Thusawm Pêk 1-na a bawhchhia ang pawhin a ngaih theih, an ti hial. Hetiang Sualna Râpthlâk leh Bawhchhiatna turu ti reng chunga Pathianin a Rilru-put-hmang sawichhuahna atâna Davida a hmang hi chu a mak thlawt a ni!!?? Engnge a chhan ni ta ang? I chhui zui zel teh ang aw.

3. DAVIDA’N PATHIAN THINLUNG ANG A PUTNA-TE:
Mi pakhat chuan, “Lal Davida Sualna leh Bawhchhiatna ang hi chu, Ringlo-mite zingah pawh hriat-tur leh sawi tur a vâng khawp mai. Pathian Hriakthih ngatin hetiang êm êm-a Sualna nasa leh râpthlâk tak mai a ti duh mai hi chu hriatthiam a hârsa ngang a ni” a ti ngawih ngawih mai! Ni e, Lal Davida Thiltih-sual râpthlâk tak-te kha Pathianin a hmuh-hmaih hauh lo!! Pathianin Pakhat-tê mah kha a Hmuh-ţhelh theih hauh loh, AMAH PATHIAN RILRU LEH THINLUNG RAWN CHHÛNFUH (ANG) ÊM ÊM-TU DAVIDA ȚHATNA LAMPANG HI I HAN THLIR VE DAWN TEH ANG AW.

3.1. HMÊLMATE HMANGAIH TLATNA…
Pathianin a Hmêlmate min haw hlen ringawt mai lova min hmangaih tlat ang kha, Davida pawh khân a nei a. A Hmêlma hlauhawm tak, a Lalţhutthlêng pawh luah thei lova, thlalêra tlânbo-tirtu Absaloma kha a haw thei rêng rêng lova, a ngaihtuah êm êm a, “Tlangvâl Absaloma chu a dam alawm maw?” tiin a hmuh apiangte a zâwt a (2Sam.18:29,32). A Hmêlma Absaloma chanchin ţha lam hriat chu a duhthusam ber a ni.

Amah ti-hrêhawmtu, a Hmêlma hlauhawm tak Absaloma a thi tih a han hriat khân, “Aw, Absalom, i aiah han thi teh zâwk ila aw…” tiin a ţap hawm hawm mai a nih kha! (2Sam.18:33). Lal Davida’n a Hmêlma a hmangaih a, a lainat avanga a ţap-thâwm hi Lazara thlân bulah leh Kalvary tlângah khân, Lal Isua’n a rawn rûm-chhuah-puiin a rawn au-chhuahpui leh ta nghe nghe a nih kha! (Joh.11:35, Mat.27:46).

Amah tihhlum tum ngar ngar-tu Saula fapa Mephiboseth-a pawh phuba lâk ahnêkin dinhmun ţha tak a pe leh zêl te kha ava ropui êm! (2Sam.19). Ringtu dik tak i ni chiah em? lo indap mai teh! Hmêlmate hmangaih theihna, kan chhiatna tur zawng ngar ngartu (Absaloma) tâna ţawngţaisak reng theihna te, malsawm zui zel te, remchâng kan neih pawha an chunga phubâ lâk loh leh an chhiatna tura thil tih ve loh hi, Pathian nên-a inzawm tlat nun neitu, Pathianin “ka thinlung ang pu mi” a tih kha a ni (Mat.5:38-48, 1Joh.3:1, etc.).

3.2. HMÊLMATE NGAIHDAM THEIHNA…
Lal Davida khân, a Hmêlma hlauhawm ber Absaloma kha a Thinlung chhungril ber aţangin a Ngaihdam a, inrêmna siampui a duh reng tih a chiang hle. Phuba lâkna hun remchâng a neih pawhin a kut a lek duh lova, “Keimah avang talin, Tlangvâl Absaloma chu dîm takin va ti ang che u aw..” a ti lawm lawm a nih kha (2Sam.18:5). Lal Davida duhthusâm chu, a Hmêlma, amah tihhlum tumtu Absaloma nên khân, dam leh hrisêl takin intawng leh sela, “Absaloma khân a ngaidam tawh a ni tih kha hria sela, inrêm takin khawsa-ho leh thei sela” tih chu a duhthusâm, a au-hla leh a ţawngţaina a ni, tih a ţawngkam aţang khian a lang chiang hle. Hei hi Pathian rilru dik tak chu a ni, Hmêlma kan nih lai pawha min hmangaih a, a Fapa min la pe phal cheu mai hi ava mak êm!!(Rom 5:10).

Lal Davida chu a Hmêlma hlauva a tlânchhiat dawr dawr lai chuan, Saula Chhungte zinga mi Simeia chuan, ânchhia a lawh a, lungin a dêng a, a vawm a, vaivutin a theh a, ‘thisen chhuah hmang, i sual man i hmu a nih kha, Beliala mihring (Satan incarnate)’, tiin nâ takin a ţawngkhum a ni. A Sipai huaisen Abisaian Khandaiha sah a tum chu, Pathian Thinlung ang pu mi Davida’n a phal lo, “LALPA TIRH A NI. LALPA’N A ŢHA LAMIN MIN THUNGRULH LEH MAI ANG” a ti thei tlat zu nia! (2Sam.16:5-14).

Davida dinhmunah hian keini ang chu ding ta ila, kan Sorkar lai ni bawk se, kan Thuneihna hnuai ni bawk sela chuan, kan che nâ teh ang chu aw!! “Vawi 3 ka ngaidam tawh, a zing lulai êm mai… engnge a nih vei…” tiin, kan Sipaiten an dah-ţha nghal thuai ngei ang.

Mi Ngaihdam theih loh i nei a nih chuan, Vânram kai inring buai duh suh. Miin ngaihdam an dil leh dil lovah a innghat lo. Davida nun leh thiltih aţangin in-enfiah la, nangmah tihlum a, tihchhiat vek duhtu che Absaloma kha, i rilru thinlung chhungril ber aţangin i ngaidam thei em? I ngaidam a ni tih i lantir thei em? tih kha a pawimawh lai ber zawk chu a ni. Ngaihdam a hnêk a, a chhiatna tura thil ila ti-chhunzawm cheu a nih phei chuan, Meidila kal tur mai i ni e, khawvêlah hian piang lo law law la i tân a ţha zâwk ang (Mat.6,18, Mark.11, Eph.4:32, Kol.3:13, Heb.12:14, etc.).

3.3. SUAL PUAN, SIM LEH SUAL NAWN TAWH LOHNA…
Lal Davida kha a Sual turu-in, a Bawhchhiatna kha ava pui êm!! Mahse, Pathian hian Sual ngaihdam theih loh a nei tlêm asin! Davida khân a sualna-te avang khân, a inchhîr a, Pathian hnênah ngaihdam a dil a, Pathianin a ngaidam chiang hle tih a Hlaphuah 73 te aţang hian a hriat theih a ni.

Sâm 150-ah hian, Davida’n 73 lai a phuah a, a “Sual-puanna leh Inhlanna Testimony” pawh a ngial-a-nganin a awm a ni (e.g. Sâm 51). Bethsebi laka a uirê lai leh Chhiarpui a neih lai khân, a Tihsuala a Inpuan mai bâkah, Hrêmna kha midangin an tuar ve a duh lova, “Ka lo sual ta a, dik lo takin thil ka lo ti ta a ni. I kut chuan keimah leh ka pa chhungte min khawih zawk rawhse” tiin Pathian hnênah a ngên a nih kha (2Sam.24:17). Zoramah chuan, Sualna leh Hârsatna thlêng mêkah hian, Sakhaw Hruaitu leh Ram Hruaitu Tumahin Anmahni Mawhphurhna (tihsual)-ah an ngai lova, midang an puh fai vek zawk!!!

ZORAM KRISTIAN-TE SIMNA LEH LAL DAVIDA SIMNA IN-AN-LOHNA LIAN TAK MAI CHU, “SUAL SIM TAWH, TIH-NAWN TAWH LOHNA” HI A NI. ZORAM-A RINGTUTE CHUAN, SUAL KAN SIM TAWH HNU PAWH, KAN TI-SUAL-NAWN LEH A, KAN SIM-NAWN LEH ŢHIN!! LAL DAVIDA SUAL SIMNA ERAWHCHU, A SUAL-NAWN THU KAN HMU TAWH LOVA, A SIM-NAWN THU KAN HMU BAWK LO!! VAWI KHAT TIH-SUAL LEH VAWI KHAT SIM KHA A TÂWK ÊM ÊM A NI.

Lal Davida Simna hi Lal Isua pawh khân, a ngai pawimawh hle tih a lang. Uirê-nu hnênah khân, “KAL LA, TISUAL LEH TAWH SUH!” tiin a hrilh a ni. Uirê-nu hnêna Lal Isua thusawi hi mi tam tak chuan, Lal Isua’n Uirê-nu a hauhna emaw kan ti mai thei. A ni awzawng lo mai! UIRÊ-NU HNÊNA, “KAL LA, TISUAL LEH TAWH SUH” A TIH HI, LAL ISUA’N PA PATHIAN RILRU DIK TAK A PUANCHHUAHNA LEH PATHIANIN MIHRINGA A THIL BEISEI PAWIMAWH TAK MAI A SAWICHHUAHNA A NI ZAWK A NI. Kan Pianthar a, Sual kan sim hian kan Sualna ngaiah leh min bawihtu Setana hnênah kan kir leh tawh tur a ni lo, a tihna a ni (2Pet.2:22 etc.).

4. PATHIAN RILRU PU TURIN IN-ZIR ZÊL A NGAI…
Lal Davida Nun aţangin, Pathian Thinlung (Krista Rilru) hi a put theih a ni tih kan hre tawh a. Tirhkoh Paula chuan, Taksa leh Rilru Pathian Hnêna kan Hlan Pumhlumna aţangin, Ringtute hian Krista Rilru kan Hrethei a, Krista Rilru Kan Pu thei a ni, a lo ti tawh rêng a nih kha (Rom 12:1-2, 2Kor.2:10-16, Phil.2:5-11). Pathian rilru leh duhdân hi vawi leh khata hriat nghal vek a, tih-nghal vek theih chi a ni lo.

Thlarau Thianghlim ţanpuina kaltlangin, Bible chhiar aţang te, Ringtute Inpâwlkhâwmna aţang te, Pathian Fak leh Chawimawi aţang te, Rawngbâwl/Thilţha tih leh Fianrial ţawngţaina, etc. aţang te-in, Lal Isua Krista Anna kawngah Nitin kan ţhanglian zel dawn a ni (Mika 6:8, Tirh.2:42-47, 17:10-12, Rom 12, Eph.5, etc.).

Pathian Thinlung Duhawm Tak Lanchhuahna Ropui ber – a Hmêlmate a Hmangaihna chungchang hi, Pathian leh Mihring, Lei leh Vân thlunzawmtu a ni. Pathian Khawngaihna leh Hmangaihna mak, mawi leh duhawm, Sual hmun thim ber pawh thleng zo, Sual bawiha tâng, lungngai, mangang, suala bo hnu-te min zawng a, a Fapa min pe phal a, kan Sualte mi ngaidam duhtu, Hmangaihna hi a ANPUIA A SIAM MIHRINGTE hian kan chan leh neih hi a phal a ni. Min Hmangaihtu, Zirtirtu Ropui chuan, kan Hmangaih theih loh leh kan vei theih loh-te hi Hmangaih dân leh vei dân min zirtir thei a ni.

“LEARNING TO LOVE THE PEOPLE YOU DON’T LIKE”


Chhandamna Man To Zia Hi I Ngaihtuah Ngai Em? – Part 2 (Adapted From My Sermon, “A Costly Christmas” Delivered on Dt. 27-12-2015)

$
0
0

1. THU-HMAHRUAI
Chhandamna Man To Zia Sawifiah turin a bul ţan nân, Pathianin a Fapa Mal Neihchhun min pêk chungchang kha PART -1 ah kan sawi tawh a. Pathianin a Neihchhun, a Neih zawng zawng, a Innghahna min pe a ni, kan ti a nih kha. Tuemaw kan Hmangaihna leh kan Duhsakna kan lantirna chu kan Thilpêk-ah leh an tâna kan Thiltih-ah a lang chiang ber a. Khawvêla Tehkhin tur kan neih ţhat ber zinga mi TAJ MAHAL khuan, Mughal Emperor Shah Jahan-an a nupui Mumtaj Mahal a hmangaih-zia a târlang chiang hle tih-te kan sawi a nih kha.

Vawiinah chuan, Chhandamna Man To Zia Tifiah lehzual turin, Thupui Dang kan zir leh dawn a ni. (1). Lal Isua’n Misualte min Chhandam tura a Vân ropuina, Lalţhutthlêng & Lallukhum a Kalsan kha, Lei mite chhût dânin a Man hi bill dawn tâ sela, Khawvêl Pumpui leh Universe zawng zawng hian a pe tla thei ang em le? (2). Lal Isua’n Min Chhandam tura Vân aţanga Leia a lo Kalna Sênso hi Chhût dawn ta ila, a va tam dawn êm! (3). Khawvêla Thuhriltu (Evangelist) Hmingthang leh ropui Billy Graham-te meuh pawhin, an rawngbawlnaah Vantirhkoh 1 pawh an Koh-thlâk theih loh laia, Pathianin Lal Isua Pian Zân-a Angel rual, chhiar sên loh a rawn tir mai te kha, a man zawngin chhût dawn tâ ila? Eng zât tak ni ang maw?

3.2. LAL ISUA’N LALŢHUTTHLÊNG LEH LALLUKHUM A KALSAN
Pathian Fapa Lal Isua’n a Vân ropuina leh Lalţhutthlêng leh Lallukhum a rawn kalsan (It Cost a Throne & Crown) ta mai hi Chhandamna Man To Zia tichiangtu pawimawh tak a ni leh a ni. Pathian hian a duh phawt chuan, Mihringte min Chhandam tur hian, a Fapa Isua Krista hi leiah lo kal kher lovin, mihringa lo chang kher lovin, Zahthlâk taka Kros-a a thih kher ngai lovin, Vân aţang khian, “MIHRINGTE U, CHHANDAM IN NI TA E” tiin a rawn puang thei lutuk a, chu chu a tâwk hle tho ang. A chhan chu, Pathian chu Engkimtithei a ni a, Engkim hi a Thuhnuaia awm vek an ni a, Engkim hi Ama siam vek a ni. Mahse, chu chu a ti tlat si lo!!!

Tirhkoh Paula chuan, “He rilru, Krista Isua pawha awm bawk kha, nangmahniah awm rawh se; Ani zawngin Pathian anga awma Pathian tluka awm chu thil thlâkhlelh hleih theihah a ruat lo va, mihringte anga lo piangin, bawih angah a insiam a, amah leh amah a intitlâwm ta zâwk a. Tin, mihring anga lo awmin, a inngaitlâwm a, thi khawp hiala thu zawmin a lo awm ta a, kraws-a thihna ngei chu. Chu mi avang chuan Isua hmingin mi tin – vâna mite, leia mite, lei hnuaia mite
nen – an ţhingthit nân leh Pa Pathian tih-ropuina turin, “Isua Krista chu Lal a ni,” tiin lei tinrêngin a puan nân, Pathianin Ani chu nasa takin a chawimawi ve ta thung a, hming zawng zawnga hming chungnung ber chu a pe ta a” tiin a lo sawi a ni (Phil.2:5-11).

Pathian leh a Fapa Isua Krista rilru-ah chuan, THILTIH ngeia an Hmangaihna va lan-tir a, Mahni ngeia va pênchhuah (kal chhuah) khân, thu a sawi thûk zâwk dawn a, awmzia a nei thûk zawk daih dawn a, a chiang zawk hle bawk dawn tih an hriat avangin, Pathianin a Fapa ngei chu a rawn tir ta a. A Fapa Lal Isua Krista chuan, a Vân ropuina, Lalţhutthlêng leh Lallukhum-te chu rawn kalsanin, Leiah, mihringah a lo chang a, hmun tlâwm leh hnuaihnung ber (ranthlêng & kros-a mualpho taka thihna hial) a rawn thlang ta a ni.

Sâp-ho chuan, Thu mawi leh dik tak phuah chhuakin, “SAWI AIIN THILTIH-IN THU A SAWI RING ZAWK” (Actions speaks louder than words) an lo ti a. Lal Isua Krista rilru nên a va inrêm tak êm! Nangmah ngei kha han indap teh? I Thiltih tâk-te kha han chhui kir teh? i Hmangaih leh Duhsak zâwng te, i Huat zâwng te, i Itsik zâwng-te chunga i Thiltih khân i rilru chu a phawrhchhuak chiang ber a ni lawmni??? I in-Sawifiah chiam pawh a lo ngai hauh love. Nangma Thiltih Dik tak ngei khân a ţha lam emaw, a chhe lam emaw-a i rilru putzia chu a Sawifiah chiang lutuk tlat zawk a ni.

Kohhran-ah lut ta ila. Pathian ram tâna Thawhlâwm kan pêk te pawh hi, kan pêk tam lam (amount) aiin, Engzât nge (balance) kan la neih? Engzât nge keimahni tân kan la hum? tih aţang hian han chhût chiah ila, Pathian hnêna kan Thilpêk (sum leh pai/thawhlâwm) hlut-zâwng (value) chu a hriat theih nghal mai ang. Hei hi, Hmeithai Tangka Dere 2 Thawhlâwm chungchanga Lal Isua thusawi khân a rawn tichiang lehzual. Mi tam tak, Thawhlâwm pe tam deuh anga kan ngaih-te pawh hi, Pathian ngaihah chuan a lo tam vak lo thei a ni.

Lal Isua’n a Vân ropuina, Lalţhutthlêng leh Lallukhum a Kalsan thu hi Tehkhin tur Khawvêl History-a lang phâk, hetiang lam hawi deuh hlek pakhat a awm ve a. Mizovin “LALBÂNGA, KUMPINU LAL EDUARA” (King Edward VIII) tia kan hriat lâr-in, a Hmangaih Nuthlawi, Mrs. Wallis Simpson avanga a Lalţhutthlêng leh Lallukhum a kalsan (abdicated his throne & crown) chungchang kha a ni awm e!

Ni tla sêng lo rama Roreltu Lalbânga, Lal Eduara, British Lal, hmêlţha, fel, zei, talent nei ţha êm êm leh Leadership quality nei ţha êm êm khân, Nuthlawi Wallis Simpson chu, a hmangaih a, Nupui-a neih ngei a tum ta tlat mai! Mahse, British Lal tân nupuiah Nuthlawi neih a rem silo! A duh zâwk a thlan a ngai ta a ni! December 11, 1936-ah khân, a Lalţhutthlêng leh Lallukhum chu kalsanin, a hmangaih ber Nuthlawi Wallis Simpson chu nupui-ah a nei ta a ni.

Kan Mizo Pipute pawh khân Lal Eduara chu an lo ui-pui hle mai a, Lalthuţthlêng leh Nuthlawi han thlêng tâk mai chu… âwm lo pawh an lo ti hle a ni ang, Hla an phuahchhan nghe nghe a,

“Lei lal puan leh Nuthlawi an bûk leh dawn e.
Awi, awi, Nuthlawi a kâng lo, a pawi ber mai…”

A hnu-ah chuan, Lal Eduara hi a hming hial pawh an thlâk-sak a, “LALBÂNGA” tiin an koh phah ta nghe nghe a nih kha. Kan Pipute khân, Lalbânga kha an dêm viau tak naa, a tak takah chuan, a thiltih kha a tidik viau niin an ngai a ang viau mai. Hei hi Mizo Țawng Upa aţangin a lang chiang hle, “DUH LOH NEIH-A KHUANG CHAWI AI CHUAN, DUHBER NEIH-A BAHRA LAIH A NUAM ZAWK” an lo ti ngei a nih kha.

A Lalţhutthlêng leh Lallukhum a kalsan dawn a, King Edward VIII thusawi hi, rilru a khawih khawp mai, “Lal ka nihna anga, ka hna, mawhphurhna leh tihtur rit tak hi ka hmangaih ber hmeichhia tello hi chuan ka thawk thei lova, thawh ka inzuam lova, ka kalpui chhunzawm thei thlawt lo a ni e” a ti tawp mai a ni! Edward-a dinhmun hi a khirh êm avangin, Wallis Simpson hian Great Britain ram pumpui tibuaitu-ah a inngai a, pawi a ti êm êm a, Edward hi arûka kal bosan a tum a. Mahse, Edward chuan, “I duhna apiangah i kal thei ang. Mahse, i kalna apiangah ka rawn zawng zêl ang che, ka hmuh hmâ loh che chuan ka zawng ang che” a tih leh miau si avangin Wallis Simpson hian a kal bosan duh ta bik lo a ni, an ti.

King Edward VIII chuan, a Lalţhutthlêng leh Lallukhum a kalsan nachhan chu, a hmangaih ber leh amah hmangaihtu ber Wallis Simpson chu nupuiah a nei thei dawn a, a duhtak leh a hmangaih tak bulah, Duattu ber tur bulah, hlim leh lâwm takin damchhunga a awm theih dawn vang a ni. EDWARD HI CHUAN, A LALŢHUTTHLÊNG LEH LALLUKHUM KALSAN MAHSE, A NUN HLIMNA BER LEH AMAH TI-LÂWMTU BULAH, THINLUNG HLIM LEH LÂWM ÊM ÊM-IN HUN A HMANG THO DAWN A, ATÂN CHUAN CHÂNNA LEH HLOHNA A AWM TAK TAK LO. RILRU LAMA LUNGAWIHNA, HLIMNA, CHAWLHNA LEH HAHDAMNA KAN NEIH TLUKA KHAWVÊLA THIL HLU A AWM DAWN EM NI?

Lal Isua’n a Vân ropuina, Lalţhutthlêng leh Lallukhum a rawn kalsan a, Lei hmuntlâwm, ranthlêng leh Kros-a mualpho taka thihna a rawn thlan zawknaah erawh hi chuan, Lal Isua khân, a chhe zawk, a nâ zawk, a hrehawm zawk, a mualpho-thlâk zawk, a tuar dawn a, hnawl leh phatsan, chil-chhâk, vuak, hmuhsit leh thihna râpthlâk ber, mualphothlâk ber leh zahthlâk ber Kros-a thihna hial a tuar dawn tih a hre lawksa vek a. A lo kal chhan, Mihringte lah chu, sual tak leh luhlul tak kan ni a, beisei tur a tlêm hle tih hre sa rêng chungin, a ţha lo zawng leh a chhe zawng hlirin a chungah thil a thleng dawn tih engkim hre sa vek siin, ama duhthlanna ngeiin amah taksa leh nunna ngei chu a rawn inpe ta zawk a ni. Ava ropui êm! Lalpa chu fakin awm rawhse, Amen!

Fakna Hla Siamtu chuan, hei hi hria-in hetiang hian Lal Isua rilru a rawn sawi chhuak a, Engtinnge kan lo chhan ve dawn le?

Ka nun I tân ka pe, ka thisen hlu a luang,
Nangmah tlanna tur che, Thihna I chhuahsan nân,
Ka nun, ka nun I tân ka pe, Engnge min pêk ngai le?

Kum tam tak ka tlâwm a, hrehawm ka tuar I tân,
Chatuan ral thei lova, Hlimna tak I hmuh nân,
Ku tam, kum tam I tân ka pe, Kum khat min pe em le?

I tân tam tak ka tuar kha, I hril zo thei lovang,
Hrehawm sawi sên lohva, Hremna I tuar loh nân.
I tân, I tân eng pawh ka zuam, Ka tân engnge I huam?

(KHB. No.446)

><))> CHHANDAMNA MAN TO ZIA HI I NGAIHTUAH NGAI EM? – PART 3
3.3. Lal Isua Lo Kalna Sên-so Tam Zia! (Most Costly Travel Expenses),
3.4. Angel Chhiar-sen Loh a Rawn Tir (It Cost Angelic Hosts), etc.

SAKHAW CHUNGCHANGA INKAWMNA -3

$
0
0

16. Zawhna : A nih loh leh, “I (rûl) thlahte leh a thlahte pawh ka la indotir bawk ang,” tia a sawi hi engtia ngaih tûr nge ni ang?

 Chhanna      : Ni e, thu dang kai hmain hmabak kan la nei cheu mai. Hetah hian he lehkhabu ziaktu (Mosia ziak niin an sawi) hian an thlahte pawh la indo zêl tûr angin heti ang hian a han ziak a.  Chuti a nih chuan an la indo chho zêl anga ngaih theih turin Bible châng dangah pawh indona anga lang thei kan hmu.

A hmasa berah chuan, mihring rilru sualna chuan ṭhatna chu a do tlat a ni tih tihlanna angin Evi fapa hrin upa ber Kaina chuan a nau Abela chu itsîkna avânga a va thah thu kan hmu phawt mai a (Gen. 4:8). Sawi tam lo mai ang, kan thu a sei lutuk lohna’n.

A pahnihna thleng chauh pawh hian sawi ila, a fiah pha tho ang e. Joba-te chhungkua Pathian hmaa an inlannaah rûl (Setana) chu a lo tel ve thu te(Joba 1:6-2:7), Mikaela leh Setana chu Mosia ruang chunga an inhnial thu te(Juda 9; Zakaria 3:2). Mikaela leh Setana indona te(Thup. 12:7; 20:1-3; Zakaria 3:1) leh a dangte, a tam mai.

A tâwp berah chuan hmeichhe thlah nêna an indona hi lo en ila. Isua kha Mari’n mipa chi tel loa a pai niin an ruat a(a takah chuan ni lo mah se). Tichuan thlalera ni 40 leh zan 40 chaw ngheia a awm lai khân diabola nên an inbei a(Matt. 4:3 – 10; Marka 1:13; Luka 4:3-13; Matt. 16:22-23). Chutichuan hmeichhe thlah Isua(hmeichhe thlah nia an sawi) chu mi sualte thih ai thi tûrin Kros-ah an khêngbet a, rûl lû chu a tithitling ta anga ngaih theih a ni a, a thih phah ta rêng niin an ziak a ni (Matt. 27:35,50; Marka 15:24, 25, 37; Luka 23:33, 46; Joh. 19:18,30).

 Hmeichhe thlah nia an sawi chu Isua a ni a, Isuan rûl lû a vaw thitling (tithitling) anga a lanna chhan chu amah Isua ṭawngka chhuak ngei anga an ziakah khân, “Tin, Mosian thlalerah rûl a khai kân ang khân, mihring fapa hi khaikanin a awm bawk tûr a ni,” tiin a sawi a (Joh. 3:14). Mosia chuan dâr rûl chu a lo khai kâng rêng bawk a (Num. 21:9); chuti ang chuan amah pawh thing kawkalhah khaikânin a lo awm ve ta a ni (Matt. 27:35; Marka 15:24&25; Luka 23:33;Joh. 19:18). Pathian khân rûl kha, “Anchhe dawngin i awm bîk ang,” a lo ti si a; chu vâng chuan, “Thinga khaikân apiang chu ânchhe dawng an ni,” tiin an lo ziak ve leh zêl bawk a ni (Gal. 3:13; Deut. 21:23). Chuti chuan hmeichhe thlahin rûl lû a tihthitlinna leh ani rûlin hmeichhe ke artui a tihthitlinna, indo tâwpna chu a thleng ta a ni.

17. Zawhna : Pathian emaw, Isua an ti emaw, Messia an ti emaw lo kal leh tûra sawi rîk(second coming an tih) te hi a tam hle mai a, engti anga ngaih tûr nge ni ang le?

 Chhanna      : A hmasa lam atân chuan Kristiante’n Isua hi Pathianah an ruat tlat avâng hian anni tân chuan ‘Isua lo kal lehna,’ emaw, ‘Pathian lo kal lehna,’ emaw pawh ti sela a sualna a awm chuang lo a, thuhmun renga ngaih theih a ni ang.

Tin, “Isua lo kal lehna,” tih thu Kristiante zînga a lârna chhan leh a ṭobul chu Judaism sakhua, Thuthlung Hlui hunah “Mesia a lo kal dâwn,” tih zirtîrna aṭanga lo kal chho zêl a ni a; Isua a lo lan khân Kristiante chuan Messia lo kal tûra an lo sawi, Bible-a lo lang kha Isua ngei hi niin an pawm thlap a, Judaism sakhaw zuitu zêlte chuan Isua chu Messia niin an ring thei lo a, Messia dang an la nghâk tlat a ni. Kristiante erawh chuan Isua chu Messia lo kal tûra an sawi (zawlneite sawi) kha niin an ruat thlap a, tichuan, tûnah chuan a lo kal vawi hnihna (second Coming) chu an nghâk mêk thung a ni. Bible-ah hian Thuthlung Hlui leh Thara mi belh khâwmin Lalpa lo kal lehna tih ziak hi vawi 1855 vêl lai a awm a, chhui tham ngial a awm a ni.

Kan sawi tawh ang khân Kristiante chuan Judaism zirtîrna aṭanga an rin dân hi an lâk chhâwn a ni a, Judaism zuitute pawh hian Zoarastrianism zuitute rin dân aṭanga an lâk chhâwn a ni ve leh bawk a ni. Zoarastrianism zuitute zirtîrnaah chuan, Pathian Soyashan chu khawvêlah a lo kal dâwn a, a lo kal hunah chuan khawvêlah hian inremna a awm ang a, tumah an indo tawh lo ang, tih a ni.

18. Zawhna : A nih leh chu Zoarastrianism ringtute’n an Pathian Soyashan lo kal tûra an rinna chu engtia Judaism ringtu Israel-te chuan lo la chhâwng ve ngawt thei nge an nih mai le?

Chhanna      : Israel lalram pumkhata awm ṭhin chu lalram hnihah an inṭhen a, an chak ta si lo a, Lal Solomona thih hnu kum 200 vêlah chuan Israel lalram (hmar lam lalram) zâwk chu Assuria chuan a rûn a, hetah hian hnam 10 an chêng a; hnam 10-ho chu salah an hruai fai ta vek mai a, hnam 10 bo tate (The lost of ten tribes), tih an ni ta. Chutah lalram chhim lam zâwk, Juda lalram chu hmâr lam lalram an rûn aṭanga kum 160 hnu chuan Babulon chuan a rûn ve thung ta a. Juda mi tam tak salah an hruai a.

Israel (Juda) te chuan an rama an awm lai kha chuan an Pathian chu Palestina ram Pathian chauh niin an ring a; mi rama an awm hnuah chuan an Pathian chu hmun tinah awm ve ta niin an ring a ni. Babulon chuan Israel ram leh Judai ram an hneh hnu chuan an hlim hle mai a, mahse Juda lalram an chhut chhiat aṭanga kum 50 vêl a liam meuh chuan Persia mite’n rawn rûnin an hneh a, an awp bet ve leh ta thung a, an Juda sal hawnte chu Persia mite chuan an rochung ta nghâl a ni.

Juda mite chu Babulon mite’n an hneha an awp lai chuan hrehawm an tiin an ram leh an khawpui Zion chu an ngai êm êm mai a, “Zion hla min saksak rawh u,’ te an ti ṭhîn a ni âwm e. Zion an ngaihzia hlaa an phuah te chu Sam nambar 137-naah hmuh theih a ni. Persia mite awpna hnuaia an awm hnu chuan Juda hnam chu an tirethei ve lo a, an lo  zalênin hêng Persian mite nên hian an inṭhian ṭha hle a ni.

Persia mite chu Juda-ho chungah an ṭha êm êm a, an lal Cyrus phei chuan lalram din pawh a phalsak ta hial a. Juda mite chuan Persia sakhua aṭangin thil tam tak an chhar chhuak a ni. Persia mite hi Zoaraster-a zirtîrna pawmtute an ni a, Juda mite sakhua pawh a danglam ta tial tial a, Persia mite sakhuaa an rin dân la kai vein, Pathian chu hmun tinah awm anga an ngaih ṭhin kha tûnah chuan Pathian pakhat chauh awmin an ring ve leh ta a, “Messia a lo kal dâwn,” tih rin dân an lo nei tel ta bawk a ni. Messia chu Juda sakhuaah chuan lalram thar ropui tak he khawvêlah din tûrin a lo kal dâwn tih rin dân a lo piang ve ta. Persia sakhuaah chuan Zoaraster-a zirtîr dân angin Pathian Soyashant chu a lo kal dâwna rinna a awm a ni.

19. Zawhna : Tûnah hian Judate chuan Messia chu an la beisei reng ang em?

Chhanna      : An beisei a ni mahna. Persia sakhua rin dân ang deuh a Messia lo kal tûr an beisei laiin Isua kha a lo piang a, kum A.D. 6 vêl khân a ni âwm e. Judaism sakhua siam ṭhatna hna rawn thawk a, a rawngbâwl dân chu chanchin ṭha ziaktu mi palite’n an sawi ṭeuh mai. “Hman laia mite chuan, ‘Chuti ang khati angin tih tûr,’ an ti a; kei erawh chuan ka ti a che u…,” tiin zirtîrna danglam tak a chhâk chhuak a ni. Chu Isua chu amah zuitute chuan Messia ngei a niin an pawm a, amah pawhin Messia niin a inchhal bawk a. Mahse Pharisaite leh Sadukaite leh anmahni zirtirna hnuaia awmte chuan Isua chu Messia ni theiin an ngai lo.

Isuan amah thing kawkalha an khenbeh tûr thu leh a thih tûr thu a sawi a, “Kei, lei ata khaikânin ka awm chuan, mi zawng zawng ka hîp ang,”(Joh. 12:32) a han tih te chuan Messia a nih an ring lo deuh deuh a. “Messia,” tih hi Hebrai ṭawng a ni a, Grik ṭawng chuan, “Krista,” an ti a, “Hriak thiha,” tihna a ni âwm e. Anni chuan Isua chu Messia (Krista) lo kal tûa an nghaha chu ni theiin an hre lo a, an hnial bap bap mai a. “Dân lehkhabuah te pawh Krista chu chatuana a awm tûr thu ziak a ni vek alâwm,” an ti tlat a ni (Joh. 12:34; Isaia 9:7; Sam 110:4; Ezek. 37:25; Dan. 7:14).

Chutichuan Isua chu Krista (Messia) ni tûra an ngaih loh avângin Messia lo kal hun tûr chu an nghâk reng a. An hmêlmate’n Jerusalem kulh te an tihchhiat hnu daih khân Messia chu a lo kal dâwn hnaiin an hria a, chutih laiin Kristiante pawhin Messia (Krista) lo kal lehna (lo kal vawi hnihna) an la nghâk mêk bawk a. Hetih lai hun vêlah hian Europe khawmualpuiah chuan indona a thleng fo a, Juda mite chu indona tuar nasa ber an niin an sawi ṭhin. Ram hrang hrangah an tlân darh a, Messia an beiseina chu a lian hle. Heti anga indona avânga Juda mite’n harsatna namen lo an tuar lai leh chhandamtu tûr Messia beisei êm êma an nghah lai hian “Messia ka ni,” lo inti tawk  tam tak an awm ṭhin a; chûng zîngah chuan Smurna khuaa piang (A.D. 1626) Shabatai Zevi chu a rawn lâr chhoin zuitu pawh a ngah hle.

Chhandamtu Messia an nghahhlelh êm avâng chuan a lo thlen hun tûr chu an chhût  sup sup a, an chhût chhuah dân chuan kum 1666 A.D. a ni. Judate chu kum 1666 A.D-ah chuan Jerusalem khawpuia hruai khâwm tûrin an inngai a, an ring êm êm mai a ni. Mahse kum 1666 A.D a lo thlen meuhah chuan Jerusalem-a lût ta lo chuan Constantinople lamah a kal ta daih mai a ni. Judate beiseina zawng zawng chu a thlâwn leh zo ta a ni.

20. Zawhna : Kristiante’n Krista lo kalna chungchang thuah hian beisei ve dân an nei em? A lo kal hun tûr chhût vena an nei rêng em?

Chhanna      : Nei e. An chhût chhuah dân chuan Mosia lehkhabua khawvêl siam zawhna kha Dr. Livefoot-a leh James Ussher-a te chuan October ni 23/26 B.C. 4004 niin an sawi a. Petera lehkhatawnah khân, “Lalpa tân ni khat chu kum sângkhat ang, kum sângkhat pawh ni khat ang,” tia a lo sawi âng khân (2 Pet. 3:8) Pathianin ni ruk chhûngin thil engkim a siam zo a, ni 6 chu kum sângruk angin an chhût ta a. Chuti anga chhût chuan B.C. 4004 leh A.D 2000 chu kum 6000 a lo tling a, kum 1994 October ni 23/26 chu kum sâng lalram lo lan hun niin an ruat chiah a. He kum sâng lalram lo thleng tûra an nghah hi an lo hmuak nasa hle a ni awm e, a hun leh ni a lo hnai tial tial a, khawthlang lam ramah chuan mi ṭhenkhatte phei kha chuan special cake te pawh an lo siam lâwk ṭeuh mai a ni âwm e. Mahse a hun leh ni 23 October, 1994 a lo thlen meuh chuan khawvêl chu danglamna rêng awm loin an kum sâng lalram chu a lo thleng ta si lo a, a reh vung vung ta mai a. A tûk tûk leh lawk ni 26 October pawh chu engmah a ni ta chuang si lo a. An beiseina pakhat chu a thlâwn leh ta.

Beiseina dang an la nei, mi tam tak beiseina thlâwn tawh mah sela, beiseina dang a la awm a ni. Nostradamus-a, America ram zâwlnei  ang hiala mi ṭhenkhatte’n an ngaih chuan hma lam huna thil lo thleng tûr a hriat lâwk theihna dârthlalang mûm khai aṭangin Adolp Hitler-a chanchin tûr pawh a sawi lâwk dik thlap niin an sawi a, a thil hrilh lâwk tawh rêng rêng chu thlêng dik lo a la awm lo hialin mi tam tak chuan an sawi a ni. Nostradamus-a chuan a hrilh lâwk dân chuan kum 1999 thla 7-naah khawvêl a tâwp ang a, kum sâng lalram chu Krista hoa din tûr niin a sawi a ni awm e. Mahse chu pawh tûnah hei kum 2000 chuanglai khawvêl chu a kal ngaiin a kal leh ta. Kum 1999 July thla a han pelh leh hnu khân Kristian tam takin, “Lalpa lo kal leh hun tûrah tu mahin a ni leh a hun tûr sawi lâwk theih a nih lohzia, ‘Pa chauh lo chuan, Vâna Vântirhkoh pawhin, Fapa pawhin an hre lo’ tih a ni a, hriat kan tum phêt hi kan ti dik lo a ni. ‘Kum 2000 aia rei ka thang lo ang,’ a ti chauh a nih kha,”  an ti a. Mahse, ‘Kum 2000 aia rei ka thang lo ang’ tih ziak hi Bible-ah kei chuan ka la hmu ve hauh lo mai, vawi thum vêl Thuthlung Hlui bung bul ber aṭanga Thuthlung Thar bung tâwp ber thlengin ka chhiar chhuak ve tawh a, Apocripha bu nên lam.

Chutichuan tûnah chuan mi tam tak chu an beidawn tawh hnuin a la beidawng ve lo chu tam tak an la awm cheu tho a ni. Chûng mite chuan Bible bung  leh châng khawii lai lai emaw ṭanchhanin Messia (Isua) lo kal leh tûra ngaiin beisei takin an la nghak fan fan a, ṭâm leh hri lêng ilo te, indona thâwm thang vêl te leh thu mak pui pui an han hriat thar deuh apiangin, “Isua lo kal hnaih tawhzia tilangtu a ni,” an ti zêl bawk a ni.

21. Zawhna : A nih loh leh, a lo kal leh tûr thu hi Bible bung leh châng tam takah a ziak si a, chu chu nangin eng nge i ngaih dân le?

Chhanna      : Bible-in Isua a lo kal leh tûr thu a ziak hi hmun 1850 laiah a awm a, chu chu tak takah lo pawm ve dâwn pawh ni ila, a lo kal leh tak tak anga ngaih theihna tûr pawh Bible aṭang thoin chhui theih a ni a, Bible-in Isua hi a lo kal leh tûr thu a sawi dik a nih chuan, a lo kal daih tawh pawh a tih theih ve bawk a ni.

22. Zawhna : Isua khân thu a hrilh ṭhin lai khân, “ I lo kal lehna leh khawvêl tâwpna chhinchhiahna chu eng nge ni ang, min hrilh rawh,” tiin zawhna an pe a (Matt. 24:4). Isua chhânna kan hmuhah chuan, “He ram chanchin ha hi hnam zawng zawng hriattîirna tûrin khawvêl zawng zawngah hrilhin a awm ang; chu mi zawhah chuan tâwpna chu a lo thleng ang,” a ti a (Matt. 24:14). Tunah hian khawvêl ram kilkhâwr ber ber pawh ram chanchin ṭha chuan a luh chilh kim ta viauin Kristiante chuan an hria a, Isua pawh hi a lo kal ṭêp tawhin an ngai a ni. Chuti ni sela, nang lahin, “A lo kal tawh anga ngaih theihin Bible-ah a ziak ve bawk niin i sawi bawk si a, a inkâwlkalh hle mai a!

Chhanna      : A ni khawp mai ti rawh. Engpawh ni sela, “… Hnam zawng zawng hriattîr tûrin khawvêl zawng zawngah…,” tih a ni a; hei hi hriat chian ngai lai pakhat a ni tlat mai.

Hnam zawng zawngah hriattîrna tûrin….,” tih kha Israel hnam zawng zawng, hnam 12-teah ngaih tûr a ni a, “…..khawvêl zawng zawngah….,” tih te pawh hi Israel ram khawvêl  zawng zawng a sawinaah khuan ngaih bawk tûr a ni. Hnam dang a kâwk tel ve lo e, a chhan chu, “…Mihring Fapa a lo kal hmain  Israel khuate chu in fang chhuak lo ang,” a ti tlat si alâwm (Matt. 10:23).

23. Zawhna : Chuti chu a va buai ta ve? Ngaih dân tûr hriat thiam a har dâwn tlat tain ka hria. “Khawvêl,” a tih chu Israel ram chauh a ni tih chiang lehzuala hriat theih dân a awm em?

 Chhanna      : Awm teh rêng mai. Chiang taka hriat theihna a awm a ni. Heti angin:-

Pakhatnaah chuan, Isuan a zirtîr sawmpahnihte a tirh chhuah lai khân (Matt. 10:5; Marka 6:7; Luka 9:2) heti hian thu a chah a; “Jentailte kawngah kal suh ula, Samari mite khua rêng rêngah pawh lût suh ang che u; amaherawh chu Israel hnam berâm bote hnênah chuan kal zâwk ang che u,” tiin (Matt. 10:5-6). Helai thu hi uluk taka chhût tûr a ni. Israel ram pâwn lam an dai vaih chuan, Israel ram a ni tawh lo a, mi ram a niin hnam dang, Jentai-lte ram a nih tawh avângin Jentail-te kawng an rah a ngai lo thei dâwn lo a, chu chu Isuan a remti lo a, “Jentailte kawngah kal suh u,” a ti a ni. Tin, Samari mite hi hmasâng huna Juda hmeichhia hnam dang pasala neite thlah kal zêl kha an niin an sawi a, Judaho chuan an ten hle a ni. Chuvâng chuan an khuaah pawh Isuan lût lo tûrin a chah a ni. Hei hian Isua thu sawia, “Khawvêl zawng zawngah…,” a tih khân a huam zau lohzia a tilang a ni.

Pahnihnaah chuan, Isuan Tura leh Sidon bial te a fan lai khân hmeichhe pakhat chuan a fanu ramhuai man tidam tûrin a ngên a (Matt. 15:23-27); he hmeichhia hi Marka chuan Grik mi nia a sawi laiin (Marka 7:26-28). Matthaia chuan Kanaan hmeichhia niin a sawi thung a (Matt. 15:22), Israel mi chu ni chiah lo mah sela, Grik leh Kanaan hnam chu thlahkhat tho chu an ni e. Heta Isua chhânna han en hian hnam rilru a pu lian hle a ni tih a lang thei. “Israel hnam berâm bo hnênah lo chuan tirh ka ni lo e,” tiin a chhâng a ni (Matt. 15:24). Mahse hmeichhia khân a ngên ngawl ve hle a, a ûm zui zêl a, Isua chuan, “Fate chhang lâksak a, uite hnêna paih chu, a mawi lo e,” a han ti leh ngat a (Matt. 15:26; Marka 7”27). Hetah hian Judaho rilru chu Isuan a thai lang chiang hlein a hriat theih âwm e. Judaho chuan Jentail mi chu Uicho ang lekah an ngai tih a lang reng a ni. He thu hian chanchin ṭha hrilhna tûr atân hian Isua lo kal leh hma chuan Israel ram leh Israel hnamte chauh a huaptîr rih a ni tih a lang chiang hle bawk a ni.

Pathumnaah chuan, “Kaisara Augustan khawvêl zawng zawng hming ziak tûr thu a pe a,” tih Bible-ah kan hmu leh a (Luka 2:1). Kaisara Augusta chu Rom ram lalber (Emperor) hetih hun B.C 6 vêl lai hian a ni a, hetih lai huna ram awp zau ber chu Rom hi an ni mai thei a. Rom lalber chuan a ram awp chhûnga chêngte chhiarpui (Census) bei tûrin thupêk a chhuah ni ngei tûr a ni. Rom lalram ropui lai ber a ni a, he mi hun hma hian Greece lalram chu a lo ropui hle tawh a, lalber Alexander Liana chuan India ram pawh rûnin a lo han hneh tawh a ni. Chu mi hma lehah chuan lalram ropui tak Media leh Persia hnam hotu lalber, Lal Ahasuera a lal laiin India ram hi an lo han awp tawh bawk a ni tih Bible-ah ngei pawh a lang nghe nghe a (Estheri 1:1). He mi thu vek hi Apocripha bu lamah pawh kan hmu thei bawk a (Esth. 1:1). Apocripha bu lamah chuan lalber Ahasuera hming hi “Artezerzia” tia dah a ni a. Greek ṭawngin B.C120 dâwn vêlah lehlin a ni.

 Chutih hun lai deuh tawhah chuan hêng lai lalram lo dingte hian India chu an lo hre bel tawh a nih si chuan, B.C. 6 – 4 vêla Isua pian hun laia khawvêl zawng zawng huapa chhiarpui an neih chu Indian History lamah te a va lang ve si lo ve, kan tih chuan, hetih hun laia an khawvêl chin chu Rom ram awp chin chauh a ni a, khawvêl pum lem (Globe) a khawmual kan hmuh zawng zawng hi chu a huap zo lo nasa tih a lang reng a ni; hei hian an khawvêl sawi hi a zîmzia a tilang chiang hle a ni.

 Palinaah chuan, khawvêl zawng zawng chu Nova hun laia tuilet chuan a chîm a, tlâng sâng zawng zawng pawh tuiin a khuh zo vek anga an sawi hi (Gen. 7:19-24; 2 Pet. 3:6) khatih lai huna khawvêl an sawi kha a zau lo hle a ni tih hriat a ngai leh a ni. Khâng lai ram, Asia Minor vêl khu khawvêla hmun hniam ber ber lai a ni a, Tuipui Thi (Dead Sea) phei chu khawvêla hmun hniam ber a tling hial a, tuifinriat zâwl tâwk aia hniam zâwk a ni nghe nghe a, chuvângin tuilêt chuan khûng lai ram chu a chîm pil hma hle ang tih a rin theih nghal a ni. Chuti chu a nih avângin he tuilêtin khawvêl pumpui chîm ang hiala Bible pawhin a sawi hian hetih hun laia an khawvêl sawi hi a zim hle a ni tih a tilang a ni.

24. Zawhna : “Mihring Fapa a lo kal hmain Israel khuate in fang chhuak lo ang?” (Matt. 10:23; Tirh. 1:4; Luka 24:49) a lo tih ve bawk si chuan, Mihring Fapa Isua lo kalna chu eng hun lai kha nge ni ta ang le?

 Chhanna      : Isua chu thing kawkalha khenbehin a thi a, an phûm a, a tûk thum tûkah a tho leh tih Bible-ah kan hmu a. Chutah mi tuteemaw hnênah a inlâr ṭhîn a, chu mi hnu chuan Vâna a lâwn tâk thute chu chanchin ṭha buah kan hmu hlawm a ni; a tak tak a ni emaw, ni lo emaw chu thu hran ni sela.

Chutichuan Vâna a lâwn hnu khân a lo kal leh ta a, a lo kal lehna chu Thlarau Thianghlim a lo thleng a, chu chu a lo kal lehna anga a sawi dân pakhat chu a ni.

HRIATNA DIK CHU HNAM DAMNA, BUMA AWM CHU HNAM BONA

$
0
0

Zo Hnam aiin Adama a naupang zawk :

Bible kum chhûta chhui mite chuan Evi Ieh Adamate kha BC 4004 (sangli leh pali) laia mi kha a ni tih an chhui chiang em em mai a. Tunah hian AD 2015 a lo ni Ieh a, chuti a nih chuan Evi Ieh Adamate chu tunhma kum 6019 vel a mi kha an ni a.

Keini Zo hnamte hi kan hnam chhuitute chuan BC 5000 khan China ram Yunan Province leh Shan State ramri bul Lungleng, Lungtian, Thakthing khua­ahte khian an lo cheng tawh an ti a. Chuti a nih chuan tunah AD 2015 a lo ni leh a. Chuvangin, tunhma kum 7015 khan an lo awm tawh tihna a ni a, Evi leh Adamate pian hma kum 996 khan China-ah kan lo cheng tawh a nih chu. Khi mi piah lamah khian Russia mithiamte khan kum 1977 khan Siberia (Russia) ram vawtah khian nausen thla 6 mi vel hlum bêI chhûnga awm an hmu chhuak a, tun lai thiamna hmangin engtia rei nge ni tawh an han endik a, tunhma kum 1,20,000 (nuaikhat leh singhnih)-a mi kha a ni tih an hre thei a. Keini Zo hnamte hi nausen hlamzuiha thi, hlum bela indah thin hnam kan ni. He nausen hlum bêla awm pawh hi Zo hnam chhinchhiahna pawimawh taka awm a nih avangin kan pi leh pate sulhnu ngei niin a lang. Chuti a nih chuan tunhma kum 1,20,000 khan Sibera (Russia) ramah kan lo cheng tawh tihna a ni. Evi leh Adamate pian hma kum 1,19,981 khan kan lo awm daih tawh a nih chu.

Kan chhak Burma rama chêng hmasate chu tun hma kum 4,00,000 (nuai Ii) khan an lo chêng tawh a, kum 20,000 (singhnih) khan pûk bangah milem an ziak daih tawh. Kum 6,000 (sangruk) vêl kha chuan buh an lo chîng tawh a ni. Evi leh Adamate pian kum vel kha chuan Burma ramah chuan buh an lo ching tawh a nih chu.

India history kan en chuan tunhma kum 10,000, (singkhat) kal ta: Evi leh Adamate pian hma kum 4,000 (sangli) vel khan Andaman thliarkarah an lo pem lût tawh a, lawngte pawh an lo siam daih tawh a ni

He kan chênna khawvêl hi a reiin a upa em em tawh niin a lang a, khawvêla nunna lo awm ṭan hun leh lo awm dan hi mithiamte chuan an chhui nasa em em a ni tih kan hria. “Organic Evolution Theory” ngaihdanah chuan kan lei hi kum tluklehdingawn ruk (6 billion)-a upaah an pawm a, he khawvêla natna hlauhawm ber zinga mi Cancer-te pawh hi hman laiin Egypt-ah chuan a lo hluar hle tawh a ni. Egypt-ho hun hma daih tawh khân Dinasour ruhro aṭangin Cancer vei ruh a ni tih an lo hmu chhuak a, chu ruhro chu a rei zawng an han chhût a, kum maktaduai sangruk leh sawmruk paruk kal taa mi kha a lo ni tih an chhût chhuak.

Bible thawnthu Evi leh Adama-te mihring hmasa ber anga ziaktu Mosia khan Egypt ram lal Pharo hnena a awm laiin Aigupta mi a vaw hlum a, Pharo chuan a hriat veleh thah a tum a, Mosia hlau chu Median ramah a tlan bo a, tichuan Mosia chuan apian hma kum 2,000 (sanghnih) vel aṭanga ziak ṭanin Bible thawnthu hi a han ziak chhuak ta a. A hmaa kan tar Ian tawhte han thlir kir chuan Bible kum thawnthu hi sakhaw bu dik lo thei loa han pawm hmin thlap tur chuan maimitchhing chunga awih ngai a nih hi, mit, meng chung chuan a hnaivaiin sawi mam chawp a ngai nasa em mai a, thil tak hriatna hrawk a fah tlai zo meuh lo zawng a nih hi.

Evi leh Adamate hun hma hian khawvêl hian hun rei tak a lo hmang tawh tih chu a lang chiang hle. Mihringte leh ramsate hian eng anga rei nge khawvêl an lo Iuah tawh hriat phak rual a ni lo a. Judate thlahtu Evi leh Adama aṭanga mihring lo awm ṭan a, khawvêl mihring zawng zawng an thlah ni veka han pawm hmin thlap mai chu hriatna dang zawng zawng muthilhtir ngawt loh chuan pawm ngaihna awm hlawl lo thawnthu mai a ni.

Evi leh Adama-te hun lai hian an chhungkua ni Io chhungkaw dang awm Bible-ah hian a sawi chiang hle bawk. An fapa upa zawk Kaina khân a nau Abela a that a, chu vâng chuan Eden chhak lam Nod ramah Kaina chu a pem a, nupui a han nei a. A nupui chhûngte hian nu leh pa, pi leh pu chu an nei ngei dâwn a; chuvangin, Evi leh Adamate hi mi zawng zawng thlahtuah chuan pawm chi an ni lo. Bible thawnthu ring mite chuan mihring thihna lo awmte hi Evi leh. Adama bawhchhiatna vangah an ngai a, anni hun hma hian mihring tam tak leh ramsa tam tak an thi tawh. Java thliarkara mihring luruh an hmuhte kha tunhma kum maktaduai riat (80,00,000)-a mi tawh a lo ni a. Adama-te bawhchhiatna avanga thihna hi Io awm a ni rêng rêng Ia.

Engkimte siamtu Pathian chunga mi Chung­khuanuin khawvêla a siam mihringte Ieh thil nung zawng zawng hi a siam tirh aṭangin dam hlen (thi lo) tûra duan a nei Io hrim hrim. Thihna hi Khuanu ruat sa a ni. Bawhchhiatna avânga thih emaw bawhchhiat Ioh chuan dam reng emaw lam a ni awzawng lo.

Tin, a reng thuin Bible thawnthu hi han belh chian tak tak chuan a lem em em nite pawhin a lang. Mihring hmasa ber Adama a han siam khan leia vaivutin a siam a han ti a. Tun lai vaivut nen a inan chuan vaivut chuan mihring chu a siam thei hauh lo ang. Hlum chuan a siam theih mai thei, eng pawh nise, a hlum sawk Iai kha tu nge maw lo hmu ang le? Zeldinna a ni mai Io maw? A siam dan chu awih maw, awih lo maw chu thudang.

Pathian khan Adama amah chauha a awm kha tha a ti Io a, ramsa zingah khan a kawppui awm a hmuh loh avangin Adama chu tui takin a muthilhtir a, a muthilh Klan chuan a nakruh a phawi a, chu chuan hmeichhia a slam niin a inziak. Adama siamtu hi Pathian ni ve ngei tur a ni a, Adama kawppui tur ramsa zingah hian a han zawng phawt ni tur a ni. “Ramsa zingah a kawppui awm mi a hmuh loh avangin” tiin Bible-ah a inziak a. A Siamtuin mihring kawppui tur ramsa zinga han zawn chu a thil siamah a chiang lo nge, a Siamtu a tar deuh tawh a, thil a hre chiang tawh lo zawk? Mihring kawppui tur ramsa zinga han zawn chu mihring tan pawh a nuihzatthlak deuh zawng a ni. Engkim siamtu Pathian tih a nih ring tak tak a maw?

Bible thawnthu thil tak tak anga han pawm hmin thlap mai tur chuan mipa nakruh hmanga minu han siam chu vawk pa nakruh aṭang hian vawk nu a siam ve ang em le? Rannung pa zawng zawng nakruh aṭanga a nu hi siam a ni ve ang em le? Chung zawng zawng han suangtuah zui chuan a nuihzatthlak hle mai a, naupang inkhuallemna hmuna kal a, thut khawmtir a, sawi mai mai atân a inhmeh tawk hmel viau mai.

Chu mai a ni lo. Eden huan lai taka theirah han dah a, a dahtuin mihring ei a han phal lo tlat mai te, tu ei atâna han phun kher kher nge maw ni. An ei vaih chuan a dahtupa dan bawhchhiatna, misual nih maina tur a nih vei nen. Chutih laia Pathianin ei a phal lo tih ‘rul’ ber kherin a lo hre ru a, ei tura Evi a han thlem ta mai laite nen. Hetih hun laia rul hi a changkâng hle mai. Mihring a han be thei mai chu a tawng thei tihna chu a ni phawt mai a. Rul thu awiha Evi`n an ei mai lai leh Adama a pe ve a, an han ei dun ta mai chu Pathian nêna an inmihrannaah puan ,a ni lehnghal. Pathian thinurin rul chu anchhia a Iawh a (Pathian chu anchhe lawh chi a ni emaw ni!), ” Tuna chinah bawkvakin i kal tawh ang a; i chaw atan vaivut i ring tawh ang,” a ti a nih kha. Ngun taka han ngaihtuah pawh ngai loin Evi a thlem hma hian rul hi engtin tak kal ang maw? A mei hmawr hian a kal em ni ang le? Ate si, a sei bawk si, a tawng thei leh zel nen.

Heng thu hi Pathian thutak anga patlingin han pawm a, tih tak tea han awih tur chuan kawng engkima kan Pa rinin min bum a nih ngawt loh chuan awi hmin thiam theih reng reng loh thawnthu, bum fel nih tawh hnu chuan a kawi a ngila awih veknaa tluk luhna mai zawng a ni. Hetiang Bible thawnthu han chhût hian, sakhaw bua han pawm bur mai hi chu a thu awihthlak lam hrat zawng a ni. A thu hrimah, Evi leh Adama bawhchhiatna hi lo awihsak lo pawh ni ila, khawvêl mihring zawng zawng thlahtu an ni lo reng reng a, Juda hnam thlahtu an ni mai a, an thlahtu tihsual chu an thlahten an tuar tûr a ni mai zawk. An thlah ni ve reng reng lo keini Zo hnam te, African te, Japanese-te leh khawvel hnam hrang hrangten Pathian laka kan bawhchhiatnaa lo pawm ve ngawt mai chu, Pathian remruat a nih ngai chuan chu Pathian chu a rem hre lo ngawt mai. Mi pangngai tâna han awih hmin chi miah loh rem han ruat chu. Evi leh Adama tihsual mawh kan phur ve awzawng lo tihah hian thangharh zawk ila, Judaten an thlahtu tihsual mawh an phurh chu i itsik lo mai ang u, kan tel ve lo e.

Khawvel hnam tinte hi siamtu Khuanuin a tir aṭanga hnam nia min din hran vek kan ni a, mi pakhat thlah pung zêl kan ni lo. Hnam tinte hi a hran theuha min din vek kan ni. Keini Zo hnamte pawh hi Evi leh Adama thlah kan ni rêng rêng lo. A tir aṭangin hnam niin min din a, Evi leh Adama bawhchhiatnain a chim phak loh hnam kan ni. Zofate zingah Bible ziak ring mi thenkhat phei chu an vawr a hniam khawp mai, Ephraim leh Manase thlah nia lo inpuh lût an awm nual a, anni hun lai hi Israel history ziaktu lar ber zinga mi John Bright-a chuan BC 1300 atanga BC 1700 inkara mi an ni tiin chiang takin a ziak nghe nghe. Mizo history ziaktu B. Lalthangliana chuan BC 2000 lai khan China hmar thlang Tibet hmarchhak Iaiah khian kan chêng a ti a, chuti a nih chuan Ephraima-te pian hma kum 3000-ah kan lo awm tawh a nih chu. Mahni aia naupang thlah nih dan chu a awm kher lo ang.

Isua khan “Israel hnam zinga beram bo hnenah Io chuan tirh ka ni lo” a ti a, Zo hnam mi thenkhat chuan ‘keini Zo hnamte hi Israel beram bo chu kan ni,’ lo ti tawk an awm nual a. He Zoram hi lsua pian hmain kum 140 lai kan lo Iuah hman tawh si, BC 140­ah Zoram hi a lut hmasaten an thleng tawh a ni si a, AD 1-na velah Isua a piang chauh lawi si. He Isua hian Zo ṭawng hmang loin Israel ṭawng vek a hmang a ni awm lehnghal a, bo zawng tur, bo ve lo rama bo zawngtu pian tlat leh mahni aia naupang thlah han nih tlat mai chu a lem lu lam deuh zawng a ni. Fiamthu thawh nan a tawk viau lo maw!

Isua hi dawt sawi ching a nih loh chuan, “Israel hnam zinga beram bo hnenah lo chuan tirh ka ni lo e,” (Matthaia 15:24) a ti fel nalh a, Israel hnam zinga mi ni reng reng lo keini Zo hnamte hi engtin nge Israel hnam zinga mi beram bo kan nih teh lul ang? Chu mai bakah, ‘Isua chu kan tana lo kal a ni’ tih ve ngawt pawh amah dawt sawi chînga siamna mai chauh a ni. “Israel hnam zinga beram bo hnenah lo chuan tirh ka ni lo e,” a ti chiang kalh a ni lo’m ni? Isua hian amah tirtu tirhna hi a hre chiang khawp mai, dawt sawi ve mai mai mi a nih erawh chuan “Kan tan pawh” tia lo inzeh luh ve hram hram tumte chu a mak lem lo ang chu.

Isua hi Kristiante hian thudik hlâwm, engkim siamtu Pathianah hial an ngai niin a lang ber a, Isua ṭawngkam anga Bible-a an ziah Ian hi an phuahchawp nge ama ṭawng an ziak chhawng tak tak? Isua chuan, “Ka hmingin eng pawh in dil apiang chu ka ti zel ang” (Johana 14:13) a ti fel thlap a. Hei hi a tak tak ni se chuan Damdawi In hi a ruak vek ang a, Jail a ruak vek ang a, kan ramah hian eirukna pakhat mah a awm hauh lo ang. Isua ṭawng tak tak ziah chhawn a nih chuan Isua aia dawt sawi nasa hi an awm dawn em ni? Isua hmingin kristian zawng zawngin in dil luih luih a, tihin a awm reng reng si lo. Kum 100 chuang dil a ni tawh a, kan hnam kan sual tial tial, mahni ṭanghma haina ramah Isua hoin kan tawlh lut puk puk mai a nih hi. Ka hre sual palh em ni zawk, Israel hnam zinga beram bo hnenah tirh a nih ang hian, heng beram boho hi chuan Isua hminga an dil chu a lo tihsak zel zawk em ni ang le.

Bible leh Nazaret Isua hmanga Zoram kum 100 chuang enkawl a nih hnu hian, kan hnam hian a ṭhat­pui chuan reng reng loh avang leh kan ram tel lo leh kan hnam tel Io sakhua a nih avangin eng kan anpui thei lo a nih hi. Hnam khat lungrual taka pheikhai khata kan kal ṭha lai min phet darh vektu Bible sakhaw buah kan han hmang a, he Iehkhabu aṭang hian pawl hrang tam takah min ṭhen darh a,, chhungkua pawh min ṭhen darh rum mai a ni. Kan hnam tan chuan a va han tha lo teh lul em! Zoram ziah tel rêng rêng lohna bu a nih avâng hian Mizo Bible ringtu reng reng chuan Zoram hi Pathian thu niin an hre thei lo a. Zo hnam hi Pathian thu kan ni tih an hre thel lo bawk a, kan ram leh hnam chu khawvel thilah vek an ngai a, Zoram aṭanga Israel ram zin tur reng reng chuan ‘ram thianghlim ka fang dawn,’ an ti zel bawk. Pathianin a piantirna leh chen

nâna a pêk Zoram chu ram bawlhhlawhah an chantîr a, indo chawlh reng reng Iohna ram Israel ram chu ‘ram thianghlim’ an ti nelh nelh mai a ni.

Mahni ram leh hnam phatsan sakhua chu hnam hmelma sakhua a ni. Zo hnahthlak zawng zawngte u, sakhaw awmzia ka han hrilh ang che u; Ram Ieh hnam leh sakhua hi ṭhen hran theih loh, pumkhat chu a ni. Kan ram, Zoram Ieh kan hnam, Zo hnam leh min siamtu Pathian Chungkhuanu inkawp tlatah hian kan sakhua chu a famkim si. Pathian (Khuanu)-in min dahna Zoram hi a leilung, thing, mau, lungpui, lui luang, thlifim leh boruakte nên vek hian Zofate tâna Pathian thutak lo lang chu a ni a. Kan hnam, Zo hnamte hi Pathian (Khuanu)-in a duh taka a dinte kan nih avângin Pathian thu kan ni bawk. Ram pawi khawihtu hian Pathian pawi a khawih a, hnam pawi khawihtu hian Pathian pawi a khawih a ni. Ram ṭhatna tura thawktu hian Pathian tân a thawk a, hnam ṭhatna tura thawktu hian Pathian tân a thawk a ni. Ram Ieh hnam phatsantu hian a siamtu Chungkhuanu a phatsan a ni.

Zo hnahthlak zawng zawngte u, mi ram leh hnam Pathianin a hruai dan sawi vak vakah hian kan Pathian thu a awm reng reng Io, mi hnam Pathian hmuh dan sawi chhâwn vak vakah pawh kan Pathian thu a awm hek lo.

Kan ram Ieh hnam pakhat mah chuan ve reng reng lohna lehkhabu Bible hi kan sakhaw bua Zofaten kan han pawm bur mai hi chu khawvêlah hian a aia âtthlâk a awm dâwn em ni? Bible-a inziak hmeh bel theih lai Iai kan ram sawina anga hnuh luh hram hram han tum ngawt maite hi a retheihthlak lu lam zawng a ni e.

Hawh u, Zo hnahthlâk zawng zawngte u, khawvel thil zawng zawngah Ieh Pathian thuah pawh, Israel lam kan hawi bansanin Zoram lam i hawi vek tawh ang u. Thusawitu zawng zawngte u, Israel hnam, ram Ieh an Pathian hmuh dan zawng zawng chang thlan (sawi) tawh loin, kan ram Ieh hnam ngat chang thlan (sawi) tawh zawk ang u. Tichuan, Zofate tâna Pathian thutak kan sawi a lo ni tawh ang. Chanchin hi Pathian thu a ni Io a, eng hunah mah a ni ngai dawn bawk hek lo. Nihna hi Pathian thu chu a ni a, nihna chu a ṭhiah theih reng reng loh bawk. Israel i ni lo a, Mizo i ni. I nihna hi kawl pawh hel chhuak Ia, i ni reng tho dawn. Israel ram khu eng hunah mah Zoram a ni dawn lo a, Zoram hi i ram a ni kumkhua dawn: I nun zawng zawngin Israel hnam Ieh ram khu hmangaih mah Ia, i tan eng mah a ni kumkhua lo ang. Pathianin a dahna che Zoram leh hnam hi i hmangaih chuan, a hlawkna leh a hlawhtlinna zawng zawng i têl ang a, Zoram leh hnam tân ‘Rinawmna leh Dikna’ chawi nun a ni tawh ang.

Aw zo hnam mipuite u, Pathian (Khuanu) ruata khawvêla lo piang i ni a, i tisa nunna mai ni lo, chhûng nung Nunna (chatuan nun) kha he khawvela in lo pian tirh aṭangin Chungkhuanuin a hlan (pe) nghal che u a; in tisa dam lai ngei hian Pathiana chhuak Nunna chu in nei fel nghal vek tawh; leilung pian hmaa Pathian chatuan remruat “Nunna” chu a ni e.

PATHIAN THU ZIR HI I UAR TEH ANG U

$
0
0

1. THUHMAHRUAI
Bible chuan, “Hnathawktu, Thutak thu fel taka hmang chu a zak tur a ni lo angin, Pathian ngaiha ţhaa in-entir turin ţhahnem ngai rawh” a ti a (2Tim.2:15). He thu hi, a Țawngbul aţanga dik taka lehlin chuan, “THUTAK THU DIK TAKA ȚHEN-HRANG THIAM CHU A ZAK TUR A NI LO. CHUTIANG MI ANGA PATHIANIN A NGAIH THEIH NÂN CHE THEIHTAWP CHHUAH RAWH” tihna a ni. Hei hian PATHIAN THU HI ULÛK TAKA ZIR TUR A NI A, A NIH TUR ANG THLAPIN KAN ȚHEN-HRANG THIAM TUR A NI TIHNA A NI (Accurately Divides Dispensationally, Prophetically, Historically, Applications, Classes, Subjects, Divisions, etc.).

Hetihlai hian, Pathian Thu hi Pathian Thu a nih avang leh, a thûk a, a ril êm avang hian, tam tak hi chu a awmzia (meaning)-te pawh hi hriatthiam vek theih a ni lova, hriatthiam vek sên pawh a ni lo. A Zir-mi (Theologian/Bible Scholar)-te hlei hlei hian Pathian Thu ropuina leh hlutna an hrechiang a, an hriatthiam loh zia an inhrechiang tulh tulh ţhin. Chuvangin, Mi zawng zawng hriatthiam chi leh pawm harsa lem lo chi a awm laiin, Bible Thuhar deuh-te chu pawngpaw zuam a, basa ngam ngawt chi a ni lova, Mahni-a lo hrilhfiah ve ngawt chi pawh a ni lova, Ţawngkam thiam mi-tuteemaw sawi lo pawm ngawt chi pawh a ni lo. A Ţawngbul lam te, Mithiam-te sawi leh Hrilhfiahna hrang hrang râwn aţanga fimkhur taka ngaihdân leh thutlûkna siam hi a him a, a finthlâk ber a, thlarau, rinna leh hriatna atân a hlawk ţhin.

2.1. PATHIAN THU HI ZIR TAM A ȚUL
Mi tam tak chuan, Pathian Thu hi Kum 10 chu sawi loh, Kum 4 (Basic Theology, BTh/BD level) chhung tak ngial pawh kan Zir lova, Mi tuteemaw Ngaihdân mai mai ah kan innghat a, huai takin kan sawi ve ţhin. Kan Source leh Ngaihdân Lâkna Mihring kha, Bible Thlir Dik lo leh Pathian Thu Hrechiang êm êm lo te an lo nih hlauh phei chuan kan Thlarau Nun min tichhe der tihna a ni. Chuvangin, Pastor an nih mai vang emaw, Pathian Thu Zir an nih ve mai vang emaw, kan Kohhran Upa an nih vang emaw-a Pawngpaw rin-ngawt chi a ni lo. A Theih chen chenah chuan Mahni ngeia Pathian Thu hi zir a, chhui a, fiah ve thlap thlap a ţha hle a ni.

Mi tam tak chuan, Zir lo leh Chhui pawh chhui chhin miah lovin (a dik leh dik lo pawh kan ngaihtuah/chhût peih lo) Theologian leh Pastor-te Sawi leh Zirtirna a nih phawt chuan… i-he lova zawm leh pawm tawp kan ching, hei hi a ţhatna leh ţhatlohna, a hlauhawmna leh a hlauhawm lohna a awm. Fimkhur a ngai hle. Tuteemaw avanga i Chatuan hun tur a buai chuan a pawi hle dawn a ni. Theological Education (Pathian Thu Zirna) Huangah chuan, BTh/BD te hi Basic Education (Zirna inţanna) a ni a, M.Th hi Theology Branch Pakhat Chauh (Theology/History/Biblical/Missiology/OT/NT/etc.) an Zir avangin (chu pawh an zir tam lo), Mi Pangngai chuan an Specialization pawh an Chhuanpui lo hle. Ph.D. pawh Branch (Department) hrang nei ve tho a ni a, Ph.D. ah hian an Zir-bing leh-zual a, an sâwr zim leh-zual avangin an Zir-bing loh lam chu an in-chhuang lo tlângpui a, an Zir mêk pawh an hre ber chuang lo.

2.2. HUN HNUHNUNG LAM BIK ZIRNA NGAIHTHAH
Bible-ah hian Hun Hnuhnunga Thil Thleng Tur Bible Hrilhlâwkna (Predictive & Historical Prophecy) hi 2500 vêl awm anga chhût a ni a, chung zingah chuan 2000 te chu a Thleng dik tawh niin an sawi! J. Barton Payne chuan, Bible Hrilhlâwkna hi 1,817 awm angin a sawi thung (OT-1,239, NT-578, Encyclopedia of Biblical Prophecy). A inziak zât chiah chiah (exact number) lam aiin, a tam lam khi ngai pawimawh zawk ta ila. Lal Isua Lo Kal Lehna (Second Coming) hi Thuthlung Thar Bu 27 zinga Bu 23 ten chiang tak leh fiah takin an sawi-lang bawk.

Khiti khawpa tam Bible-a “Hun Hnuhnung Thu leh Bible Hrilhlâwkna Thu” (Eschatology/Bible Prophecy) a inziak si chuan, a Pawimawh thaw-khat hle a ni ang, tih a hriat theih awm e. Hetihlai hian Theological College tam takah leh Kohhran (Denomination) tam takah hian Zir leh Ngaihven a Hlawh mang hauh lo mai hi Thilmak tak a ni!! Kan Kohhran (Denomination) vang nge, a Zir-mi (Theologian)-te vang nge, an Zirna Hmun (Theological College) vang? tih hi Zawhna Pawimawh tak a ni. Lal Isua’n Pharisai & Saddukai-te hnena, “Tlai lam a lo nihin ‘Khua a ţha dâwn a ni ang, kâwl a sen êm mai,’ in ti ţhin a. Tin, zingah chuan ‘Vawiin chu khua a chhe dâwn a ni ang, kâwl a sen a, khua a dur êm mai,’ in ti ţhin a. Van awmzia in hre fiahthiam si a, nimahsela hun chhinchhiahna-te hi in hre fiah thei lo” a tih kha kan ang viau mai (Mat.16:2-3).

Mizo Kristian-ten kan hriat-lâr êm êm, DISPENSATIONAL TRUTH tih Lehkhabu Ziaktu Rev. Clarence Larkin hi Kohhran Ziding (Main-line Church) Pangngai Baptist Kohhran Pastor Hlawhtling leh Ngaihsânawm tak a ni. Kan hriat angin Rev. Billy Graham pawh Baptist Pastor tho a ni. Rev. Larkin hian Bible-in HUN HNUHNUNG LAM BÎK A ZIRTIRNA (Eschatology/Prophecy) chu Kum 30 Chhung zet, Ţawngţaina nên a Thlûr bing a, Thlarau Thianghlim Pâwlna aţanga a Thil Hmuhchhuah-te chu Lehkhabu-ah a ziak a. Ani hi Hun Hnuhnung Thu leh Bible Hrilhlâwkna lamah chuan a Sulsutu a ni. A Lehkhabu Lâr zual-te chu:- Dispensational Truth, The Spirit World, Rightly Dividing the Word, The Second Coming of Christ, Book of Revelation, Book of Daniel, Why I am a Baptist? tih te an ni.

Rev. Larkin hian a Hunlaia Bible “KING JAMES VERSION” (1611) a hman avangin a Lehkhabu-ah hian siam-rêm ngai awm zeuh zeuh mahse, heti chung hian, Kum 1912 vêla a Lehkhabu Ziak-te chu Tunlaia Bible Scholars tam tak-te (Hun Hnuhnung lam zirtirna bikah) Thu lâkna hnâr ber leh an Thu-chai ber ala ni reng a ni. Rev. Larkin-a Lehkhabu Ziak-te en a, han Zirchian hian, khitianga Lehkhabu Ropui leh Ţha leh Hlu khi Pathian Thlarau Thianghlim Finchhuahna leh Ţanpuina tello chuan a ziak thei hauh lovang tih a chiang hle.

Theological College rêng rêng hi, an PATHIAN THU PAWM DÂN a zirin (Doctrine/Denomination Zirtir dân zulzuiin), Bible Zir dân leh Chhiar dân leh Hrilhfiah dân a in-ang lo thei hle bawk. Theological College Ţhenkhat chuan Thlarau Thianghlim Hnathawh leh Lal Isua Thilmak Tih-te (Miracles) leh Hun Hnuhnung/Hrilhlâwkna (Eschatology/Prophecy) leh Chanchin Țha Hrilh (Missions/Evangelism) lam hi an Ngaih pawimawh hle laiin, Theological College țhenkhat chuan an Ngaihthah hle thung. Entir nân, Theological College ţhenkhat chuan, Daniela Bu te, Thupuan Bu te hi Hun-Hnuhnung (Eschatology/Prophecy) lam Zirtirna a ni tih an pawm na a, an Pawmdân leh Sawifiah duh dân a dang lam hle. Entir nei leh Tehkhinna, Thlarau lama Entir nei ang lekin an ngai thung (Symbolic/Allegory/Spiritual).

Chuvangin, hetianga Pathian Thu lama Ngaihdân kan lo siam ve ţhinnaah hian Denomination Kalpui Dân hian Nghawng lian tak leh thui tak a nei ţhin. Hei hian a rawn Târlan chiang tak chu, KOHHRAN PAWL (DENOMINATIONS) HRANG HRANG-TE HIAN PATHIAN THU KAN ZIRTIRNA-AH HIAN TIH-KIM-LOH (FAMKIM-LOHNA) KAN NEI ŢHEUH tih a ti-chiang hle. Chu chuan min Zirtir chu, Eng Kohhran (Denomination) pawh hi Hmusit tak leh Deuhsawh taka Vânram kai lo tur hul-hual anga va ngaih hi a fel chiah lo niin a alang. A Chhan chu, Pathian thu hi a ril a, a thûk a, a zau êm êm a, Zir zawh theih a ni lova, Hriat-kim sên a ni lova, Hriat vek theih pawh a ni hek lo. Pathian Thu Zir-chhuak leh Hria inti-te pawh hian “A ŢHEN PAWH KAN HRE LO” tih hi kan Châng-Thlan a la ni reng mai!!!

2.3. PATHIAN THU KUM 43 CHHUNG ZET A ZIR!!
Rev. Finis Jenning Dakes (1902-1987) pawhin Kum 43 chhung Bible a Zir hnu-ah, Khawvêla “Study Bible” Chhuanawm ber pawl “DAKE’S ANNOTATED REFERENCE BIBLE” chu a chhuah nghe nghe a! Rev. Dake hi Church of God Pastor a ni a, Pastor leh Evangelist ni-kawp, lâr leh hmingthang tak, Premillennial Dispensationalist a ni bawk. Trinity zirtirna pawm a ni a, a Sawifiah dân erawh a dang deuhvin an sawi. Trinity pawm ţheuh ţheuh Kohhran (Denomination/Theologian)-ah pawh hian, Trinity Sawifiah dânah kan lung rual vek chuang lo tih hre rêng bawk ila.

Hun Hnuhnung Thu leh Bible Hrilhlâwkna Thu lam (Eschatology/Bible Prophecy) Lehkha ropui tak tak ziak a, Mithianghlim Lâwr (Rapture) leh Krista Lo Kal Lehna (Second Coming of Christ) lam lo Zir-bing a, lo Tuipui Hmasa-tute chu Rev. Clarence Larkin, (Baptist Kohhran Pastor), Khawvêla Evangelist hmingthang ber Rev. Billy Graham (Baptist Kohhran Pastor & Evangelist), Rev. C.I. Scofield (Episcopal Church Pastor) te an ni a. Rev. Larkin leh Rev. Scofield-ten BIBLE-A HUN HNUHNUNG LAM ZIRTIRNA an rawn chawi lâr hi a hnuaia Evangelical Scholars leh Bible College-te hian an rawn chawinung chho ta a ni. Tlêm-te chauh lo târlang ila:-

Drs. Arno C. Gaebelein, A.J. Gordon, James M. Gray, R.A. Torrey, Hary Ironside, John F. Strombeck, Lewis Sperry Chafer, Alva J. McClain, Charles Lee Feinberg, Charles Ryrie, John F. Walvoord, John R.W. Stott, Oswald J. Smith, Paul D. Feinberg, Herman Hoyt, Roy B. Zuck, J. Dwight Pentecost, J. Barton Payne, John F. MacArthur, Ed Hindson leh Tim LaHaye, etc. te hi a lâr zual-te an ni. Theological College-ah hian (a lâr zual chauh)- Dallas Theological Seminary, Biola University, Philadelphia Biblical University, Grace Theological Seminary, Trinity Evangelical Divinity School, Liberty University, Bob Jones University, Wheaton College, The Master’s College & Seminary, Talbot Theological Seminary, Fuller Theological Seminary, Billy Graham Evangelistic Association leh Moody Bible Institute, etc. ten HUNHNUHNUNG LAM ZIRTIRNA leh hetiang lam hawi Thuziak lamah ţhahnemngai takin an lo thehdarh bawk a ni.

3. TLÂNGKAWMNA
Pathian Thu kan Zirna leh kan Ngaihsaknaah hian kan “Thulâkna (Source) leh Pawmdân (Thurin) kha a pawimawh hle” a ni, kan ti tawh a. Kan Thulâkna leh kan Pawmdân kha kan Bible Chhiar-dân leh Zir-dân min Kaihruaitu pawimawh tak a ni nghal a. Thulâkna Dik lo leh Pawmdân Dik lo kha kan innghahna a nih tlat chuan engtikah mah Pathian Thu kan Ngaih-dân, Sawi-dân, Hrilhfiah-dân leh Pawm-dân a fuh thei ngai lovang.

Entirnân, Pathian Hmangaihna chauh tuipui a, a Phuba lâkna leh a Thinurna lam tuipui miah lo leh ngaihsak miah lo chuan, Pathian Thu a Hrilhfiah dân a dik tâwk lo tih a chiang nghal a. Chutiang bawkin, Hun Hnuhnung lam leh Hrilhlâwkna lam (Eschatology/Bible Prophecy) tuipui miah lo leh zir miah lo chuan, Hun Hnuhnung lam leh Hrilhlâwkna lam chu lau leh ho takin a sawiin a hrilhfiah ţhin ang tih chu thil chiang sa a ni bawk.

Chuvangin, Pathian Thu ka Pawm-dân leh ka Thulâkna-te hi a dik em? tih kan in-enfiah fo a ţul bawk ang. Mahni In-enfiahna turah hian, Bible Chhiar tam a ngai a, a Awmzia hriat a ngai bawk. A Awmzia Hre tur chuan, a Zir-mi leh a Hria-te leh Lehkhabu-te kan rawn tam a ngai bawk. A Zir-mi leh a Hria-te leh kan Lehkhabu rawn zingah hian, Bible Zirtirna Ziding Dik tak Kalpui leh Pawmtu an ni em? tih kan chian a ngai bawk. Bible Zirtirna Pang-khing chauh Pawm hnên aţang chuan, Bible Zirtirna Dik leh Tluantling kan dawng thei ngai lovang.

I THU HI KA KE ATÂN-TE HIAN KHAWNVÂR A NI A, KA KAWNG ATÂN ÊNG A NI” (Sam 119:105)

LAL ISUA ANGIN KAN AWM DAWN!

$
0
0

1. THUHMAHRUAI
Lusûn, lungngaihna-in a bawm mêk tân chuan, thihna-in min ţhen tâk, kan Hmangaih kal tâ te kha kan ngaihtuah ţhin a. An awmdân tur leh kan inhmuh hunah kan hmuh dân tur te kan mitthla a, hriat kan duh a, kan lungkham ţhin a ni. Bible-ah hian, LAL ISUA THUTIAM Apostolten min ziak sak, kan tâna pawimawh leh hlu êm êm pakhat chu “Tho leh Taksa chuan Lal Isua angin taksa ropui a nei ve dawn a… Amah (Lal Isua) angin kan awm dawn ni,” tih thu hi a ni (Phil.3:20-21, 1Jn.3:2).

Lal Isua kan anna tur hi kan thinlung chhungrilin a pawm hahdam thei em le? Thil lawmawm leh châkawm ber a nih laiin, kan thinlung chhungril chuan engang hawi-in nge Krista kan an dawn le? tih zawhna te hi a zawt lo thei lo. Chuvangin, Tho leh Taksa-in Krista a an dân tur kan chhui leh dawn a ni. Bible-in “LAL ISUA ANGIN KAN AWM DAWN” a tih tlat avangin, hnialna lam chu kan dah ţha ang a, Lal Isua thiltihtheihnaa kaihthawh, Tho leh Taksa-in Lal Isua a anna tur kawngte kan chhui zawk ang.

2. LAL ISUA KAN ANNA TUR KAWNG-TE:

2.1. THO LEH TAKSA KAN PU ANG
Lal Isua chu Tho leh Taksa a pu a, tho rih lo taksa nên a inang lo. Tho leh Taksa chu tihdanglam, thiltihtheihnaa thuam, lei taksa-in a tihbuai theih tawh loh, vân ropuina chang tura tihdanglam leh buatsaih a ni (Phil.3:20-21, etc.). Tho leh Taksa leh Tihdanglam tawh Taksa chauh Lal Isua tâwk turin vânah a chho ang (1Thes. 4:16). Chuvangin, Lalpa lo kal leh thlenga nunga lo la awm-te pawh kan lei taksa tihdanglam sakin kan awm ve ang a, Lalpa hmuak turin lâkchhoh kan ni ve dawn a ni (1Thes.4:17).

2.2. TAKSA ROPUI LEH DANGLAM LEH THILTITHEI
Tho leh Taksa chuan Lal Isua angin taksa ropui tak leh danglam tak a nei ve dawn a ni. Lei taksa chu thi thei, ţawih thei, zahpuiawm tak, chak lo, chhe thei, dam lo thei, mihring, vaivuta siam mai a ni. Tho leh Taksa erawhchu thi thei tawh lo, chhe thei tawh lo, ropuinaa thuam, chakna leh thiltihtheihnaa thuam, vân taksaa thuam, vân aţanga siam thar a ni thung dawn a ni. Chuvangin, tho leh taksaah chuan engkim a inthlâk vek dawn a. Tho leh Taksa chu ropuina, thiltithei leh danglamna chikima Chhandamtu Isua anga buatsaih a ni dawn a ni.

Lal Isua khân, a Thawhleh hnu khân, Chaw a ei thei a! Lunga sak In-ah pawh a duh duh-in a lut tlang thei a. A thlâwk thei bawk a nih kha! (Lk.24:36-43, Jn.20:19-29, 21:9-14, Tirh.1:9-11). Pathian awm ringlo (Atheist)-te chuan, a Thawhleh hnu-a Lal Isua’n Zirtir-te bula chaw (Sangha) a ei kha, an awih thei lo! “Thlarau (spirit)-in chaw a ei thei lova, a ei ngai lo” an ti! An hriat kim loh leh an pawm duh loh erawhchu, Lal Isua kha, Taksa ngeiin, Tho leh Taksa Thiltihtheihna neiin a tho leh a ni, tih kha a ni. Hei hi Sakhaw dangte nên-a kan inan lohna lian tak pawh a ni rêng a ni. Sawi tam ngai lovin, hei hi Lal Isua kan anna tur kawng khat chu a ni.

Phil.3:21-a, “Kan tlâwm lai taksa” tih tak hi Authorised Version-a lehlin hi hriatsual a awm loh nân sawifiah zawk ila. English chuan “Our VILE body” tia dah a ni a, “VILE BODY” tih hi tunlai English ţawng pangngaiah chuan, “sual, tenawm leh râpthlâk” tihnaah an ngai a ni. Amaherawhchu, Authorised Version “Vile body” hi Latin ţawng “Vilis” tih ţawngkam aţanga lâk leh lehlin a ni a, hemi awmzia chu “tlâwm, hlutna nei lo” (cheap, valueless) tihna a ni zawk. Hei hian lei taksa chu vân taksa, tho leh taksa lakah chuan tlâwm lutuk a nihzia te, ţawih thei, chhe thei, nâ thei leh thi thei a nihna kha târlan a tum ber a ni. English “Vile” (tlâwm, hlutna nei lo) tih ţawngkam hi Kum zabi 16-na hunlaia an ţawng hman a ni. Tunlaiah chuan a hmandân a lo dang ta daih a ni.

2.3. RILRU LEH THLARAU THAR
Lei taksa chu tlâwm, chhe thei, ţawih thei, nâ thei, damlo thei, chaklo thei, rilru nâa chau thei, buai thei, thi thei a ni a. Rawngbawl duh hle mahse, thlarau lam (chak lohna dangte) avanga Pathian duhzawnga inhmang zo vek thei lo a ni (Mt.26:41). A taksa dam ţha-in, chakin, thiamna leh finna nei sâng eng-ang mahse, a thlarau nun a chak leh siloh chuan, Lalpan a rawngbawl turin a hmang leh thei miah lova, thlarau lama a nâtna leh chaklohna chu daltu lian tak a ni leh thei tlat bawk a ni.

Taksa leh thlarau hrisel ţha, dam ţha, chak ţha bawk si chu leiah hian awm ve bawk ţhin mahse, a tam zawk daih-ten harsatna kan tawk mêk si! Thlarau lama mi hmantlâk leh thlarau mi tak, Kohhran leh Pathian ram tâna mi ţangkai êm êm te, rawngbawltu rinawm leh hmantlâk êm êm, rawngbawl tur ngah êm êm a, rawngbawlna turten nghâkhlel taka an thlir laia, taksa chaklohna leh nâtna-in a tlâkbuak leh tlat ţhin-te hi rilru zawng a nâ duh ngei e.

Damna te, thiltihtheihna te, ropuina te, rorêlna-te hi lei taksa hian a pe thei si lo! Heng hârsatna leh buaina zawng zawng hi vân ropuinaa thuam kan nih hunah chuan theihnghilh an ni tawh ang a, taksa thar, rilru thar, leh thlarau thar hmangin, min Tlantu chu a rawng kan bawlsak tawh ang a, kan taksa a chau tawh lo vang a, thlarau pawh a chau tawh lovang a, rilru thar leh thlarau thara thuam kan ni tawh dawn si a.

2.4. PATHIAN NÊNA LÊNGDUN RENG NUN
He nun duhawm leh hlu hi Adama leh Evi khân Eden huanah hun engemaw chen an chên hman a (Gen.1:15-3:13), Enoka phei chu Kum 300 chhung Pathian nên an lêng dun ţhin a nih kha (Gen.5:21-24). Nova pawh Pathian nên an lêng dun ţhin bawk (Gen.6:9). Pathian nêna lên dun hian, “rilru inpawh tak leh inthurual taka inkawm leh duhzawngte inhrilh” a kâwk a ni. Enoka dinhmun hi han chhui ta ila, kum 300 chhunga rilru inpawh taka Pathian nêna lêndun chu kan tunlai hunah chuan thil theih loh deuh thaw, thil hârsa tawp-khâwk ni ta-in alang. Kum khat chu sawi loh, ni khat chauh pawh nilo, darkar khat chhung ringawt pawh hi rilru leh thinlung thiltih-ah lungrual takin Pathian nên kan lêngdun thei ang em le?

Khawvêl thiamna leh hriatna te, finna te lo sang zêlah hian min tikhawlo thei leh min ti ţhuan-awp thei thil-te hi a tam tawh êm êm a. Kan mita kan hmuh leh benga kan hriatte hian sualah min hruai zêl si a, Krista hnên aţanga min hruai kawitu, hârsatna min siamsaktu an ni zo ta! Hengte kârah hian kan thlarau leh thinlung hian Pathian nêna lêndun rêng hi châk teh mah se, taksa leh thiltih-in a ti-hlawhtling zo ngang si lo a nih hi! Taksa lama tih hrâm hrâm a nih lai lahin rilru leh thlarau lam erawh a nâ ngawih ngawih thung si! Heng zawng zawngte hi taksa thara thuama kan awm hunah, tho leh taksa kan sin hunah chuan, thinlungin a ngaihtuah tawh lovang a, hriat rêng pawh an ni tawh lo vang. Taksa, nunna leh thlarau chu Pathian nêna kumkhuaa lêngdun tura kaihthawh-in a awm dawn si a.

2.5. PATHAN ANPUIA SIAM KAN NIHNA NEI-LET ANG
Adama-ah khân Pathian anpui leh Pathian ang taka siam leh din kan ni a (Gen.1:26), he ANPUI (Image) leh ANG TAK (likeness) hian awmzia a nei hle. ANPUI (image) hi Heb. ‘TSALEM’ a ni a, milem leh milem engemaw aiawha kan siam, hmuhtheih, lang thei lama inanna tarlangtu tihna a ni a, OT-ah vawi 5 chiah târlan a ni (Gen.1:26-27, 5:1-3, 9:6). NT-ah Grk. ‘EIKON’ hman a ni a, Lal Isua leh ringtuten Pathian kan anna sawi nân hman a ni (Rom.8:29, 1Kor.15:49-54, 2Kor.3:18, 4:4, Kol.1:15, 3:10, Heb.1:3, (English hovin “Character” (nungchang) tih an hman tâk hi Grk. EIKON aţanga an lak a ni a, “nungchang leh chezia in-ang chiah chiah” sawi nân hman a ni).

Pathian chu mihringte anga kut-ke, hmai etc. engkim nei ve thlip thlepna lam ai mahin, Heb.‘TSALEM’ leh Grk.‘EIKON’ sawi tum chu, “pawn lam hmuh theih-a lo lang chhuak thila in anna – Van taksa leh thiltihtheihnaa thuam ropuina, zahawmna, mawina, duhawmna, thiltih duhzawng leh tui zawng inmil (counterpart) an nihna” a kâwk ber niin Bible Zir miten an ngai a ni.

ANG TAK (likeness) hi Heb.’DEMUTH’ hman a ni a, thil pahnih – “nihna leh ziaa (nature) an in anna” sawi nân hman a ni (Gen.1:26, Isai.40:18, 16:7). NT-ah Grk. ‘HOMOIOO’ hman a ni a, hei hian “chhungril lama in-anna, zia leh nungchang, nunphung, thlarau neihnaah, thil ţha tih duhna leh châkna awm te, thianghlimna, dikna, rinawmna, nunna hmangaihna leh Pathian nêna inzawmnaa in-anna” a kâwk (huam) ber a ni (Gen.1:26, Jn.1:14, Rom.8:3, Phil.2:7, Heb.1-2, 1Jn.3:2).

Heng, chhung lam leh pâwn lama Pathian kan anna zawng zawng zinga ţhenkhat chu kan thlahtu Evi leh Adama ten Eden huanah khân an hloh tawh a, chung an hloh tâkte min pe kir leh turin Pathianin a fapa min pe a (Jn.3:16, 10:10), chumi ringtute chu Thlarauva chhinchhiah kan ni a, Zakhamna Thlarau pêk kan ni (Eph.1:14, etc.), chu Zakhamna Thlarau pêk chuan, Pathian ang tura ruat kan nihna angin min Siamtu ang tak tak (anna leh ang tak nihna chang leh tura) tura siam thar mêk zêl kan ni a (Kol.3:10). He taksa thawhlehna ni-ah hian ropuina leh chawimawina khumtirin, a Siamtu siam chhan ang taka awm turin a nihna zawng zawng a kimin pêk kan ni dawn a. Ringtute leh thil siam dangten he hun ropui tak lo thleng tur kan nghâkhlel êm êm ang hian Pa Pathian pawhin taksa tlanna famkim min pêk chu a châkin a nghâkhlel ve ngei ang le (Rom.8:18-25, 2Kor.5:6-8).

3. THU TLÂNGKAWMNA
Taksa thawhlehna chuan taksa pêng ţhenkhat chauh kaihthawh-a tih-nun lehna emaw, thlarau tel lova taksa chauh thawhlehna emaw nilovin, mihring nihna awm zawng zawng kha Pathian tân, Pathian nêna chatuana cheng tura kim biaia siam thar leh din thara awmin kaihthawh a ni dawn a ni (Phil.3:21, IJn.3:2). Taksa thar pêk leh din thar a ngaihna chhan hi thil dang ni lovin, thlarau leh nunna chu thil siam thar a ni tawh a, chumi nêna inpumkhat leh tur chuan taksa pawh a thar bawk a nih a ţul a ni.

Tin, tuna kan taksa hi makna leh danglamna, thiltihtheihna leh hîpna nasa tak nei ni mahse, a mak leh danglam ang chiah hian a lo chhiatin, a pangngai anga siam ţhat leh theih a ni tawh ngai lova, a rei tual tual a, a chhe (tar) tial tial a, a kârah ei leh in, boruak leh accident avanga tihchhiat a lo awm ţhin bawk nen, nunna leh thlarau thar, Jerusalem thara awm-ho va inkawp-rem tur chuan a tlâk lo hrim hrim a. Chuvangin, Pathianin ţawih thei leh chhe thei chu, tawih thei tawh lo, chhe thei tawh lova din thar leh siam ţhat a duh a ni (1Kor. 15:42-54). He lei taksa leh thisen hi Pathian ram luah turin a tlâk thlawt lo a ni e.

He Taksa thawhlehna thu ropui tak hi, Krista-ah thil theih a nihzia min târlan sakin, Amah kan Lalpa ngei chu Hmahruaitu-ah a ţang tawh a (1Kor.15:1-24), a taka kan tawn hunah thudik a nihzia kan hrechiang ve ang. Greek Mifingte chuan ngaihdân dik lo tak an nei a, “Taksa hi nunna bih-rûkna leh saltânna mai a ni. Thih chu saltânna aţanga chhuah-zalenna a ni” tia an lo sawi, an rindân dik lohzia hailan a ni tawh dawn a ni.

Taksa thawhlehna ni-ah chuan Lal Isua ringtute chu nunna thar, thlarau thar leh taksa thara kaihthawh leh siam tharin kan awm ang a, kan Pathian rinawmzia leh thiltihtheihzia a lang fiah tawh ang. He kan taksa tlâwm tak hi Krista thawhlehna thiltihtheihna chuan a ropuina chang ve turin, ţawih thei lo, chhe thei lo, nâ thei lo, danglam thei lo leh thi thei lova siam tharin chatuana nung turin a kaitho leh dawn a ni. Amen!

A MAKIN AVA ROPUI EM…!!

$
0
0

Tu finna leh tu hriatnain nge chhuichhuak zo thei ang le? Han hawi vêl la, i hmel hmai leh i mit vêl chauha hawi loin, i hriatna zawng zawng nên thlîr vêl rawh le. Kan chên mêkna khawvêl lo awm dân ropui zia hi i hmu ang.

Lungrual taka leilung leh tuifinriat zau pui awmho mup mup mai ropui zia te, boruak zau taka khawvêl an lang luau luau mai te, leilungte chu tuiin a buak zawh san duh chuang reng reng lo mai te leh leilung leh tuipuiin an enkawl thilnung zozai te ropui zia leh an puar khawpa an tlan tur chaw an hmu ṭheuh mai te hi ava ropui tehlul em!

Boruaka thlawk kual vêl ringawta eikhawp hmu  te, leilung chunga an tlaina tûr khawp eitur(chaw) hmu an tam zia te, lei chhûng rila chêng chite’n an puarna tûr khawp chaw an hmu vek mai te, tui chhûnga chêng thilnung tinreng tam zia leh an tlaia an puarna khawp chaw an hmu ṭheuh mai te hi a makin ava ropui tehlul em!!

Thli leh ruah te inrelbawl dan zawng zawng te leh a hun taka an tleh ṭhin dân leh an sur ṭhin dân te, thlipui chêt hun leh thlifim chêt hun te, ruahpuivanawn sur hun leh ruahthimpui lo haw hun leh ruahphingphisiau sur hun te nên lama a felfai zia te, ṭêk tla leh rial tla ten an hun an hai reng reng lo a. Tlangsang lama vûr tla(sur) sung sung mai te, chhûm zîng chhah mup mup lo awm dân leh ṭiauchhûm inrelbawl dan te, khawi lamah nge an bihruk zawh leh tak hriat hauh loa an bibo leh duak mai ṭhin te, lirnghingin khawvêl a chin buai dan te leh thlipuiin manganna a rawn thlen dân leh tuilianin leilunga chêng a tih mangan dân te han thlir vêl la, an mahni hian rilru nei rana an duh dâna hna rawn thawk ṭhin niin an lang hauh silo a, thiam loh chantîr dâwn ila, “Kan duh thua ti kan ni lo, remruattu thu anga che mai kan ni,” an ti ngei dawn si a.

Han vanvadak la, ni leh thla leh arsi tam tak te i hmu ang a, arsi tam zia leh kan chênna leilung ang bawk a thilnung chen theihna eng zat nge awm ang tih pawh kan hriatphak loh khawpa ropui, arsi kal kual chi leh ding  hle hle chi an awm dân te, lungrual taka vân  boruak zau taka an chêngho dual dual mai te hi a makin ava ropui em!

Mihring te leh rannung chi tinrengte’n kan tisa nunna atâna tuipui thaw boruak thianghlim kan hman ho dân leh kan inpumkhat tlat dân ropui zia te, ruahtui leh nisa tangdun chu thlai chi tinreng tâna chaw tha an nih dân te, khaw lum leh khaw vâwtte’n an mahni hun zêla rem hre taka an inlan dân te leh chhun êng  leh zan thim inchawih tawka an lan dân te, fur hun leh ṭhal khawro hun leh thlasik hun ten an hun hai hauh loa an inlan ṭhin dân ropui zia te hi.

Hringfate nunah lah; zaidam em em, thinchhe em em, rinawm em em te, rinawmna nei reng reng lo. Hmanhmawh em em, muangchang em em, taima em em, thatchhe em em te, dawtsawi duh rêng rêng lo, dawtsawi chîng em em, fiamthu duh tak, fiamthu duh rêng rêng lo. Ṭawng duh em em, ṭawng tlêm em em, rilru ngil tak, rilru kawi em em, fing tak, a tak, themthiam tak, themtlaw em em, ṭha em em, sual em em, nuih heh em em, nui ngai reng reng lo. Mihring ni ho ve si, nihphung inang reng reng lo, duh dân pawh inang lo, nihphung hrang tam em em si, chengho dual dual theia min duan dân mak zia leh ropui zia si hi.

Heng zawng zawng duang fel vektu, awm lo aṭanga awma siamtu, thil awmte dahbo leh thintu, hringfate chunga khuarel leh nungcha, ramsa te chunga Khuarel danglam chuang reng reng lo, natna kan tawh tlan dân leh thihna kan tawh tlân dânah te danglam chuang reng reng loa khawvêl kan luahho lai hian thilnung dang reng reng hi chuan an chipui, an mahni anga lo piang zing ami hi Siamtu Pathian Chungkhuanu anga biak an nei ngai reng reng lo a, an mahni siamtu Chungkhuanu remruat ang zelin an nung mai a ni.

            Mihringte erawh hi chuan mahni mihringpui, hmeichhe hrin, pian phungah pawh danglam chuang reng reng lo, kan thisen neih ang thisen nei ve, kan chaw ei ang ei ve, kan zun anga zung ve tho; min siamtu Pathian Khuanu ang maia kan be thin leh Pathian anga kan cheibawl ṭhin hian  thilnung dang reng reng kan phâk lohna a tilang chiang hle a ni.

            A hmaa kan sawilan zozai, thil awm zawng zawng siamtu, an nihphung leh awm dan rem fel vektu, a siam loh leh a tih loha thil pakhatmah awm ngai si lo Pathian Chungkhuanu hi, mihringa rawn chan ngai emaw, a rawn pian ngaiin emaw, a ruahman a nih ngat a, mahni siam te tiduhdah tûr leh sawisak tûr leh thah tûra lo piang a nih ngat chuan, Pathian biak tlâk loh leh rin tlâk loh, mihring pangngai ai pawha hnuaihnung leh mâwl zâwk a ni ngei ang le.

            Pathian Khuanu thilsiam zozai leh a rêlbâwl dân zawng zawng hi ngun takin han bih chiang la, i rilru zawng zawngin enfiah la, i hriatna zawng zawng miin an lo bum daih tawh che a nih ngawt loh chuan engkim siamtu Pathian Khuanu chu a thilsiam mihringa chang chi a ni reng reng lo  tih leh, an mahnia zu chan ngaiin engmah a siam lo a ni tih chu i hre fel nalh thei ang. Ama virbuaina tûr leh talbuaina tûrin engmah a siamin a din reng reng lo tih hi i hre fel thei em?

Nu pakhatin a fa nausen a lo paw nalh nalh mai a, “He ka nausen puak hi engkim siamtu Pathian, mihringa lo chang a nih hi,” lo ti se la, tu nuih nge za lo awm thei ang le? Engkim siamtu, a siam loh awm reng reng lo han puak nalh nalh mai tûr chuh, i pawmin i ring tak tak em le? I pawmin i ring a, i awih tak tak a nih chuan hei hi hre rawh; Pathian Khuanu i hre reng reng lo a, Pathian nihna i hre lo bawk a, Pathian leh mihring i hre hrang rêng rêng lo a ni.

Pathian Khuanuin thil a rêl fel zia leh ropui zia hi i han chhui zui zêl teh ang. Mihringin sakei hring lo a mihring zêl kan han hring te, Vawkin vawk zêla a hrin te, engkim mai hi mahni chi chhuak atanga lo piang chu mahni ang zêla lo chhuakin thing engpawh anmnahi chi atanga lo ṭo chu an mahni ang zêla a lo ṭo chhuah dân te, mihringah chuan kan fa neih ten min rawn chhûn nghâl nalh mai a. Keimahni ang chiaha thuam fel vekin an lo piang a, ke pahnih, kut pahnih, mit pahnih, beng pahnih leh ka pakhat kan neih ang chiah an rawn nei ve a, keimahni ang chiaha thuam famkima lo piang an nih hi chatuan Khua rêl a ni.

Leilunga thil awm dân hian Pialrala thil awm dân fel takin a entir a, Pathian Khuanu hi tisa mita hmuh theih a ni lo a, a thil siam zozai leh ruahman dân han en hian hmuh loh leh hriat loh a nei lo a ni tih a chiang a, mihring lo piang zawng zawng hi leilung lama aṭanga lo piang vek kan ni a, khawvêlah hian kan tawp leh vek dawn a, Pathian chatuan remruatna chuan tisa mihring a ral hnu pawha Pialrala nihphung fel tak neia kan awm theihna turin Pathian Khuanu chuan Amah atanga chhuak NUNNA min pe vek a, chu NUNNA chu Pathian Khuanu nihna famkima thuam vek a ni.

Pathian Khuanu chu finnaa khat, hriat loh nei lo, hmuh loh nei lo, danglam ngai lo, Chatuan mi nung, awm lohna lai nei lo chu a nih ang chiah hian Pathian nihna famkima thuam kan ni. Chu Chhungnung nunna chu, he tisa nunna nên hian a inzawm ve lo a, he tisa nunna leh khawvêl nunna hi a inzawm tlat ang hian Pathian Khuanu aṭanga chhuak nunna kan chan leh Pathian Khuanu chu inzawm tlat a ni bawk a ni.

            Chuvângin, Pialrâlah chuan mihring pakhatmah an awm tawh lo a, Pathian Khuanu nihna famkim hlanga awm kan ni a, mihring thlah lam reng reng an lawi luh ve loh avangin Pathian aṭanga chhuakte chauh awmna a ni a, kan zain Pathian kan ni vek tawh a ni, mihringin pialral a luah theih loh avangin khawvêlah a tawp a, Pathian Khuanu aṭanga chhuak NUNNA, thlarau lam taksa, VAN taksain pialral chu kan luah ta a ni.

 I han thlir nawn leh teh ang. Khawvêla hnamtinte hi han bih chiang teh. Mihring ni ṭheuh mah ila pian zia inang lo nuaih mai leh hnamtinin kan inbiak tawnna tur ṭawng kan han nei hrang nuaih mai te hi Siamtuin a duanchhuah dân leh a ropui zia i ngaihtuah ngai em?

Rannung dang zawng zawng hi chu an awrawl tur a duan bak hmasawnna dang an nei thei lo hle mai a, Bawng chu khawi ramah pawh awm se a bu tho tho mai a, Kel zîngah pawh dah mahla a be chuang reng reng lo a, a bu tho tho mai a ni. Chuti ang zêl chuan rannung dang te pawh hi an ni tho mai. Mihringte erawh hi chuan mahni hnam ṭawng nei ṭheuh mah ila hnamdang ṭawng a zir thiam thei zel a, mahni hnam ṭawng theihnghilh ṭhak pawhin a awm theih a ni.

Khawvela hnamtinte hi Pathian Khuanu din hran heuh kan ni a, min din ṭan aṭanga tawng pawh hi nei hrang sa vek kan ni. Khawvel hi lungrual taka kan luahho  tura Pathian Khuanu ruat ni mahse, chenna lai tur bik Chungkhuanu ruat a awm vek mai a.

Tuna kan chenna Zoram hi Siamtu Khuanuin kan chênna tûra a lo ruatsa diam, a daha min dahna Zoram a ni a, kan ram(Zoram) leh kan hnam(Zo Hnam) leh min Siamtu inkawp tlatah hian kan hnam Sakhua chu a famkim nghal a. Sakhua reng reng hi pawm chawpah leh rin chawpah hian a awm lo a, Sakhua chu pianpui nghal a ni.

Khawvêla kan lo pianchhuah hian siamtu kan nei tihna a ni a, min siamtu Pathian Chung Khuanu leh a Siam keimahni inkawpna kha Sakhua chu a ni tawhsa reng a, Pathian nena kan inkawpna hi kan pianchhuah pui nghal a, rin chawp emaw pawm chawp emaw a ngai reng reng lo. Chu mai bakah kan chenna ram leilung nen inzawm tlat kan nih bawk avangina Ram leh hnnam leh Sakhua chu henhran theih loh, pumkhat chu a ni.

Miin zoram leh a chhûnga thil tinreng chu a tân Pathian thu a ni tih a hriat loh a, an hnam chu Pathian thu an ni tih a hriat hauh loh chuan Pathian thuthlungah a bo hlawm tawp a ni.

I ram leh a chhûnga thil tinreng leh i hnam te chu i tân Pathian thu tak chu an ni vek a, mahni ram leh a chhûga thil awm tinreng ṭhatna tura tih tak tea thawktu chu Pathian rawngbawltu tak chu a ni a, a hnam mihringte ṭhatna tûra dikna leh rinawmna chitin reng nêna thawktu chu Pathian tâna thawktu mitak chu a ni.

Ram pawikhawihtu chu Pathian pawikhawihtu a ni a, hnam pawikhawitu pawh Pathian pawikhawihtu a ni. Pathian thu tak chu sawiah a awm lo a, nunpuiah a awm zawk a ni, miin a taka a nunpui chu sawi mahse a tisual lo e.

            Pathian Khuanu hian mihring hnênah thu rawn sawi mahse kan mihring puite nêna kan inkâra hman tûr leh khawvêla hman tûr vek a ni a, Pathian thu chu englai pawhin i ngheng reng a ni. Pathian Khuanu thu chu nangmahah hmang la, in chhungkuaah hmang la, in khawtlangah hmang la, in ramah hmang rawh. Sawi ringawt suh, a hmanin hmang zêl zawk rawh.

Pathian thu chu engtin nge ka hman ang, i ti em ni? Pathian thu chu nangmahah leh in chhungkuaah, in khawtlangah leh in ramah leh in hnamah a awmsa reng a. Eng hna pawh thawk la, rinawmna leh dikna leh taimakna nêna i thawh a, mahni tanghma hai hauh lo a i theihna te chu midang tanpui nâna hman i inpeih reng chuan a hmutu apiang chein,”He mi hi Pathian mi tak chu a ni,” an ti dawn che a ni.

I ram tan i rinawm ang a, i taima bawk ang. I hnam tan i rinawm ang a, i taima bawk ang. Eng hna pawh thawk la i hnathawh chu Pathian rawngbawlna a ni tih i hre fel vek ang a, Pathian thu loa ke pen i duh ngai lo ang.

Pathian chu i hnêna a awm reng avângin a thil tihtheihna chu a remruatna ang zêla hmang thei tura hun fel i ni a, nangma duh dân tih puitlintîr i tumna lamah chuan i hlawhchham emaw i ti fo ang. Pathian remruat en chunga i kal erawh chuan i hlawhchham emaw i tihnaah pawh i tâna tha zawk i hmuchhuak fo ang.

            I siamtu i Pathian chu i ram leilung leh lui luang te, thing leh mau te, i khua leh tui leh i ram leh i hnam hmang hian biain chawimawi ang che. I hnam nunzia chu Pathian biak nân hmang la, i thu sawina zawng zawngah i khua leh tui leh i ram leh hnam changthlan zêl ang che. I ram chu siamtu Pathianin i tâna a ruat i ram a ni a, a boruak thianghlim leh a chhûnga tui leh eitur tinreng te chu i tisa nunna hnun a ni a, i khua leh tui te chu Pathian remruata lo ding, a tak taka i chênna a ni.

I ram chu i tisa damlai nunna thing chu a ni a, i ram leh hnam hmanga i siamtu Pathian Khuanu i biakna hliah(dal) tu reng reng chu huaisen takin i tân Pathian thu a ni lo tih hriain hnawl rawh. Sakhaw thuthlung thua i rilru leh i ngaihtuahna zawng zawng mi ram leh hnama a chên(awm) daih a, i ram leh hnam tel reng reng loa Pathian i bia a nih chuan bum hlum i ni der a ni tih in hria ang che.

Pathian chuan i rama thil awm hmangin a bia ang che. Chuti ang bawkin i rama thil awm hmangin mal a sawm zêl ang che. I ram leh hnam hmangin i chungah zahngahna a lantir ang a, mi ram leh mi hnam hmangin mala sâwm dâwn reng reng lo che tih hria ang che

Hriatna dik chu finna a nih laiin hriatna diklo chu atna, at chhah tlatna ava ni tehlul em!

Tunah chuan tisain Zoramah Zo Hnam niin, Pialralah Pathiana chhuak Pathian nihna famkimin kan awm ta. Lei leh van thuizawmna ni ropuiah kan tawlh lut ta, “A makin ava ropui em!” Tu finnain nge chhuichhuak zo thei ang le?

Heng zawng zawng hi Pathian chatuan remruatsa, mahni hun ṭheuha a taka kan chan chu a ni si a.

Essay on Amen

$
0
0

Amen tih awmzia: ‘Amen’ tih hi mi tamtak chuan tawngtai tawpna chhianchhiahna ang lekah an ngai niin a lang. Hetiang anih avang hian a awmze thuk zawk leh nihna diktak hriat hi a tul em em a ni.

Amen tih hi Hebrai tawng (Hebrew- יברית) a ni a, a awmzia chu ‘ni rawh se’, ‘chutiang chu a ni’, ‘a dik e’ tihna te a ni a; a hawrawp diktak chu אמן a ni. Hebrew hawrawp hi kan tawng chhiar dan lo zawng, ding lam atanga veilam zawnga chhiar tur a ni a, a hawrawp hmasa ber hi א-Aleph, מ-Mem, chutiang zelin a hawrawp hnuhnung ber hi ן-Nun a ni thung. A lam dan ho hi Sam 119 naa thupui thenhran nana hman a nih nghe nghe kha.

Hebrai tawngah hian vowel sign hi a awm ngai meuh lo a; aleph hnuaiah hian ‘a’ vowel awm anga ngaih tur a niin ‘mem’ leh ‘nun’ inkarah hian ‘e’ vowel awm tura ngaih tur a ni bawk. Hebrew chhiar thiam tak tak tur chuan an tawng pawh hi thiam a ngai deuh awm e.
Hebrew-ah hian word thenkhata hawrawp hnuhnung ber hi ‘sofit’ an ti a; chuvangin amen tih a hawrawp hnuhnung ber hi נ-Nun tih tur a ni na a; a sofit in a awm ta zawk a ni. Sofit nei ho te chu כ- ף-kav, מ- ם-mem, a chunga tarlan tak נ- ן-nun leh צ – ץ-chade te hi anni. Hriatzau nan ka’n tarlang hmasa a ni e.

Amen tih awmzia chu kan hre ta a, mi thusawi leh tawngtai tawp a ‘amen’ kan lo pe thin hi a tha viau reng a ni.

Kan hmang dik meuh em?: A awmzia chu kan tarlang ta a, kan chiang tawh turah ka ngai. Deuteronomy 27:15-26 ah chuan pawi khawih chi hrang hrang 11: ‘milem din chawp kawl, nu leh pa zahlo, thenawm ramri sawntu, mitdel kawng loa kaltirtu, mi rethei te chunga diklo taka roreltu, pate nupui mutpuitu, ran pawltu, farnu emaw pa fanu emaw nu fanu emaw mutpuitu, pizawn mutpuitu, thenawm that rutu leh pawikhawihlo thah nana thamna latute chu Levia chite chuan ‘anchhe dawngin awm rawh se,’ anti anga, mipuiin chu chu lo nemnghetin ‘amen’ an lo ti ang’ tih a chuang. Hetatang hian ‘amen’ tih chu tute thusawi emaw lo nemngheh nana lo hman emaw tih a chiang a, thawka phita duh hun huna amen lo tih ve ngawt zel chi a ni lo.

Mi an tawngtaiin an thu chham zawng zawng kha chutiang tak chuan lo thleng tura kan duh tih lantir nan leh nemngheh nan ‘amen’ tiin kan khar thin. Mi thenkhat tawngtai thu chham hi chu ngaihtuah chian chuan ‘amen’ tihpui tlaklo te pawh a awm thei hial awm e. Kan thu chham zawng zawng hi a takin lo thleng ta sela kan duh lemloh turte pawh a awm theih hmel a ni.

Tin, mi an tawngtaiin a tawpah confi tawkin mipui amen hnua an amen thinte hi a tulna a awm lemlo. A chhan chu mi thil kan dilin thlawpna lantir nawn kher a ngai tawhlo. Chumi awmzia chu kan tawngtai naah chuan ‘amen’ kan tih ve kher a tul tawhlo tihna a nih chu.

Hlapui pakhatah chuan ‘amen’ tih ringawt a thu a awm a, thu dang a langlo. Hla thu awmze neilo a ni a, a nihna takah chuan a chunga tarlan tak ang khian ‘ni rawh se’, ‘chutiang chu a ni’, ‘a dik e’ tihna a ni mai a, ‘Ni rawh se’ tih an chham nawn chiam ang deuh chauh a ni a, solfa an thiam zia emaw an zaithiam zia an show na mai mai a ni. Hla chapo a nih mai chu!

Zai a a thu laklawh lai takin naupang te te hian ‘amen’ an lo ti ve ngawt thin a, rual u zawkte tih dan an hriat a nih hmel a, a hriatthiam theih deuh. Amaherawhchu, an chhungte hian a hun leh a hmun hrilhhriat ni thei se a duhawm khawp mai.

Mi hlim deuh thenkhat chu tantu-ah an han ding a, Pathian thu an chhiar hma hauhin ‘amen’ an han ti nghal ngawt zel a, Thu awmze awmlo niin a lang bawk.’Amen’ tih dawn chuan a hma lamah thu engemaw nemngheh tlak a awm tawh tur a ni a, chutiang thu engmah a awm hma hauh a lo amen nghal ngawt hi Pastor Chuauthuama tihdan takah ar mit tet khuan ang chauh a ni.

Bible-a a lan dan: Amaherawhchu, Lalpa Isua’n Thupuan 3:14-ah ‘AMENA, thuhretu rinawm leh diktaka’ tiin a inchhal a; hemi a nih avang hian a chunga kan sawi tantu thenkhat amen chungchang pawh hi a sual loah a ngaih theih hmel ta hle. Amaherawhchu, Lalpa Isua an kohhna niin a lang bawk silo. Mahni phur phura lo ti ve ngawt an ang ta ber mai a ni e.

Bible thiam ten an chhut dan chuan, “Lalpa Isua hian hming leh nihna (name/title) 308 a nei a, chung zinga pakhat chu ‘amen’ hi a ni,” anti.
‘Amen’ tih hian ropui ruk riauna a nei a, khawvelah hian tawng tlanglawn langsar tak tak a awm nual a, chung zingah chuan amen, haleluia leh coca-cola tih te hi a lar zual anni awm e.A awmze thuk zawk hrelo mahse khawvel mite pawh hian amen hi kan intawm tlangin kan hre lar hle chu a nih hi!

‘Amen’ tih hi Mizo Bible-ah vawi 74 (OT-25,NT- 49) a lang. A lanna hmasa ber chu Numbers 5:22-ah a ni a, a hman tamna ber erawh chu Deuteronomy 27:15-26 ah a ni thung.

Tlipna: Amaherawhchu amen tih hi mi thu sawi kan pawmpuina a ni satliah lo a, Pathian biakna kawng pakhat a ni tih hriain I zah ang u.

Bible thiam hmingthang Dr. Merrill C. Tenney (1904-1985) American professor chuan Lalpa Isua hian ‘AMEN’ nihna a put nachhan hi Pathian thutak leh thudik in puanchhuahna tawpkhawk leh sang ber a nih avang a ni. Lalpa Isua lo hi inpuan chhuahna dang a awm tawhloh avangin ‘thutak’ leh ‘a tawpna’ (amen) nihna (title) hi a pu niin a sawi.

‘Amen’ tih awmzia chu kan sawi ta a, Lalpa Isua Lal leh Chhandamtu a pawmtute chuan amen kan chham chhuah apiangin amah chu innghahna tlak a nih zia te, himna kulhpui a nih zia te, a dikzia te, a felzia te, a rinawmzia te, a thutiam nghehzia te, kan puang nawn thin a ni tih kan inhriat chian a tha. Amen hi kan pe hreh emaw, kan pe duhlo emaw a nih ngat chuan Lalpa Isua chu kan ringhlel a, kan pawm zo zanlo tihna emaw a ni anga, Pathian nena kan inkar pawh kan bihchian a tul hle ang. Amen awmzia hi hre chiang ila, Lalpa Isua hi Lal leh Chhandamtu a pawmtute chuan hlim, chak leh phur takinLalpa ropui nan ‘amen’ hi kan pe uar hle tur a ni.


INNGHAHNA TLING THURIL CHU

$
0
0

Ngaih loh lamah ngai suh; zirchiang zâwk rawh.

  • BIBLE ENGAH MAH I NGAIH LOH HUNAH
  • ṬAWNGṬAI LOH NGAM HUNAH
  • TEHKHIN THU A TELLOH HUNAH
  • KRISTIAN I NIH LOH HUNAH
  • SAKHAW POLITICS

BIBLE ENGAH MAH I NGAIH LOH HUNAH:

Pathian Khuanu-a i awm reng leh nangmahah a awm reng a ni tihah i chiang tawh ang a; Bible ziak i sawi chhawn ṭhin ­Pathian thu sawi emaw i intih ṭhin kha Pathian thu sawi i lo ni hauh lo tih i inhre chiang tawh ang.

Nangmah ngeiin nitina i thil tawnah khan Pathian Khuanu thu chu a awm a ni tih i hre tawh ang. I tan Pathian thu chu nitin zantina Ani nena in inkawp tlatna khan a awm vek a ni tih i lo hre tawh ang. Pathian nena in inkawp tlatna leh a hruaina zawng zawng cheah khan Bible awm leh awm loin nangmahah danglamna a thlen chuan miah loh avangin Bible chu engah mah i ngaih lohna a lo thleng a ni. Bible hmu thei lovin i mitdel mahse; Bible thu an sawi hre thei loin i beng ngawng mahse; Bible chhiar lovin a chanchin hre miah lo mah la i Pathian thu chu a ngai reng a. I Pathian thu chu Bible-a ziak kha ni lovin, nangmah ngei Pathianin nitina a hruaina che leh a vena a enkawl mekna­ah che khan i Pathian thu chu a awm sa reng a ni.

I lo pianni khan Bible a rawn in rawlh lova, i lo ṭhanlen khan Bible a inrawlh bawk lova, i hriatna leh i finnaah khan a rawn inrawlh bawk hek lo. Bible avangin i lo piangin i lo ṭhanglian a ni lova, i hriatna pawh Bible avanga i neih a ni bawk hek lo. Nangmaha awm reng Pathian Chungkhuanu hliah tlattu chu Bible hi a ni zawk a ni. I lo pianni khan Pathian remruata lo piang i ni a; a siamtu che hian englai mahina kalsan lo che a, englai pawhin i hnenah a awm reng a. I lo ṭhanlen zel theihna leh i nun reng theihna kha Pathian nangmaha a awm reng vang a ni. Pathian mi he khawvela awm chu i ni a, i damchhung hunte chu nangmaha awm reng Pathian Khuanu thu thu a ni zawk si a.

Pathian Khuanu nen in inkawp tlatna kara inmihran ta anga rawn zirtirtu kha Bible hi a ni a, mahse Pathian hian a thilsiam mihringte leh thilnung dang reng reng pawh hi englai mahin a hransan ngai reng reng lova, a hransan thei hek lo.

Bible-a inziak tih dik leh nih dik tumin talbuai reng reng suh u; nangmaha dikna awmsa reng kha parchhuahtir zel zawk ang che. Pathiana awm reng leh Pathian awm rengnate chuan Bible chu an mamawh ngai tawh lo a ni. ‘Bible- ka nunkawng hruaitu’  ti lovin ‘Min siamtu Pathian Chuangkhuanu – ka nunkawng hruaitu’ an tita a ni.

I ṬAWNGṬAI LOH NGAM HUNAH –

Pathian hnenah ka ṭawngṭai i tih ṭhin kha nangmaha awmlo koh thlen chawp ngaia Pathian i ngaih ṭhin vang a ni a, nangmahah a awm reng a, a muthilhsan lo che. I awmdan zawng zawng hriat loh leh hmuh Ioh pakhatmah a nei lova, hrilhhriat chawp ngai Pathiana ni hek lo. Nangmah ngei pawh Pathianah i awm reng a, chuvangin tunah chuan kohchawp ngai reng reng lo a ni tih i lo hre ta a ni.

Eng harsatna pawh lo thleng mahse Pathian remruatah chuan i awm fel nalh ang a, nitina Lalpa hruaina che i enzawn zawk ang. Nang, Pathian mi; engtizia nge i rinawm a i dik em em; tlawm i ngaih a hmangaihna-ah i din tlat bawk?’an tih hunah che chuan, “Hei hi ka Pathian Khuanu biakna a ni e. Ka chungthu chu a duhdan leh remruat ang zelin a kal tir dawn a ni,” i ti tawh ang.

Pathian chu mihring ang mai a awrawla koh luah luah chi a ni lo, ui bo koha koh vak vak chi a ni lo tih chu lo hre tawh mah la mihring khawvela kan hman tur rilru min pe a, chu rilru chhungrilber chuan, “Aw, ka Pathian, i thu ang zel ni rawh se,” (awlrawl chhuah kher lova) i tih chu i mawhphurhna dik tak chu a ni.

Pathian duhdana nungte chu an va hrilh vang ni hauh lovin malsawmnain a vur mai ṭhin a, ṭawnṭai aiin nun dik a pawimawh zawk. Nun dikna Ieh rinawmnain Pathian bia i la, i chawimawi ang u. Lalpa chu kan hnenah a awm reng si a.

TEHKHIN THU A TEL LOH HUNAH

Zo hnam i nihah i chiang a, Zoram chu Pathian Chungkhuanuin a hunna che, a dahna che i ram a ni tihah i chiang a, kan ram leh hnam chu Pathian thu i zirtir dawn a, mi ram Ieh hnam hmanga sawifiah i tum chuan i sawifiah tumna mi ram leh hnam khan Zoram a hliah tlat avangin a tehkhin thu kha telh lo zawk mai rawh.

Kan Zoram leh hnam chu a nihna leh a dinhmun chu sawi mai rawh. Amah leh amah hmanga i sawifiah thei a nih loh chuan mi ram leh hnam hmang chuan sawifiah tum duh suh, i sawifiah chuang lo ang. Mi ram leh mi hnam chanchin sawi chiam chiam a Zorama beldik tum chu Tlawng Iui vuak a Mat lui dap ang chu a ni. An hlawhchham sa tih a chiang khawp mai. Mi ram Pathian hmuh dante, Pathianina hruai dante, Pathian thu avanga an nun dante, tih takte a kan in hrilh chiam chiam a Zoram leh Zo hnam sawi tel reng reng si lo a an ziritirna rah Zoram leh Zo hnama lawh han tum leh ngawt mai hi chu mi ram nihna kha Zoramah rahtir kan tum em ni? Zo nunze diktak kha Zo hnamah lawh tur chu a ni.

Tehkhin thu tel hauh loin Zoram leh hnam – Chungkhuanu kutchhuak kan nihna, pawmchawp ni lo, rinchawp pawh ni lo, a taka kan chenna hmun leh kan Nunna hmun, a boruak thianghlim leh thlifim leh luiluangte leh a ram leilung leh a chhunga thinlung zawng zawng leh Zo hnamte kan inkawp tlatna leh min siamtu Pathianin a kalsan reng reng loh hnam, Amah nen kan inkawp tlatna thu, thutak hi tehkhin thu tel hauh lo a Zo hnamte Pathiann thu chu a ni si a. Pathian thu chu tehkhin thuah a awm lo a, ataka kan nunpuiah chauh a awm a ni.

KRISTIAN I NIH LOH HUNAH

Ni leh thla leh arsite leh he khawvela thil awm zawng zawng siamtu Pathian Chungkhuanu Siam ngei i ni tih i inhriatna hmunah i tisa Nunna mai piah lamah nangmah siamtu Pathian aṭanga chhuak Nunna chatuan Nunna a pe nghal che a ni tih i hriatfiahna hmunah chuan Pathian Engkimtitheia chu keimahah a awm a, keini pawh amahah kan awm a, Pathian nen kan inkarah ramawl a awm tawh loh avangin Kristian ni turin Isua inzeh lenna tur hmunawl a awm tawh lo a ni.

Kristian ‘Isua hnungzuitute’ nih lohna hmun, Pathian van khua leh tui Pathian ami  te kan ni si a. Mihring rintel ai chuan Pathian engkima siamtu-a kan dinfelna thu hi kan chatuan lungpui chu a ni. Rinna ai chuan anih a kan nihna thu hi famkimna hmuna ni si a.

Zo hnam Kristiana a ṭan hian a ram Zoram a phatsana, a hnam Zo hnam a phatsan a, a hnam siamtu Pathian Chungkhuanu a phatsana a, Pathian mitirh ni a insawi Juda mi Mari fapa Isua-ah leh a chenna ramah a rilru leh a nun chu a pem ta a ni. Kristian reng reng chuan Isua chanchin eng pawh kha Pathian thu-ah an ngai vek a, a pianna ram Israel ramte chu Pathian ram, ram thianghlimah an ngai vek a. Israel ram leh Juda hnam leh Isua chenna ram leh Isua chanchin sawi chauh kha Pathian thu sawi niin an inhre ta a ni.

Nang erawh chu Pathianin Zo hnam ni turin a piantir che a, i ram atan Zoram chu a ruat a. i ram Zoram, i hnam Zo hnam leh i siamtu Pathian inkawp tlatnaah hian i Pathian thu a famkim vek a ni tih i lo hre ta  a ni.

SAKHAW POLITICS:

Tuna Zohnam mipui tam ber ten an pawm tak Kristianna hi engtia lo awm nge? Khawi aṭanga rawn dinchhuah nge? Tih i ngaihtuah tawh ngai em? Zo hnam Ieh Zoram aṭanga lo awm chu a ni hauh lo mai. Kum 1894 hma lama kan pi leh pute zawng zawng kha chuan Kristianna thu chu a- rim-a-ra pawh an hre lo hrim hrim. Zo hnam ten kum 140 vel Zoram kan luah hnu-ah Mari fapa Isua kha Bethlehem-ah a lo piang ve chauh a ni a. A pian aṭanga kum 1894-ah a chanchin Zoramin a hre ve chauh nghe nghe a ni.

Isua leh a zirtirte an thih zawh hnuah khan Paul-a leh Peter-ate chettlat tamna hmun Rome lam aṭanga kohhran lo ding chho kha Roman Catholic kohhran a ni a, an kohhran hruaitute kha Pope tiin an ko a, kohhran lo kal zel chuan sakhaw thu chauh buaipui loin hnam nihna a khawvel awp duhna rilru a lo chhuak ta zel a. AD 440 — 461 a Rome khawpuia Pope St. Leo I chuan, “Khawvelah Pope pakhat chauh a awm tur a ni. Peter-a chauh kha kohhran ho remchhohna tur Pope a ni a, chuvangin khawvelah Pope pakhat chauh kan awm tur a ni,” a ti na a, hnam leh sakhaw politics bul inṭanna a ni zawk. Rome chu Italy mite Khawpui a ni a, an Khawpui Rome aṭanga sakhuana a khawvel awp duhna hnam rilru chu a ni.

REFORMATION:

Khawvel kohhran kha a lo tlan chho zel a, hmun tam takah kohhran hruaituten khawtlang rorelna an chang chho zel a. Pope ngei pawh chuan sawrkar awp duh hialna a lo nei chho a nih kha. AD 1513 — 1521 ah St. Leo X chu Pope a nih laiin German mi Luther-a chuan kohhran siamṭhatna chu a bei vak mai a, he a beih hma pawh hian English mi Occama phei chuan Pope kalhna thu ziakin a lo chhuah vak tawh a, Germany ram hmar lam zawng chu Luther-a lamah an thle deuh veka, chim lam zawng chu Roman Catholic Church lam an zawm zui zel a nih kha.

AD 1522 ah chuan Switzerland ramah Wrich Zwingli pawh chuan kohhran siamtharna chu namenloin a bei a. January, 23, 1523 AD-ah vantlang hmaah inhnialna ropui tak an nei a, chumi hnu AD 1523-ah vek inhnialna an nei nawn leh a, AD 1524-ah an huaihawt leh a, Zwingli lamah Zirich Canton leh roreltute an hmin vek a nih bawk kha.

Geneva-ah AD 536 vel khan John Calvin-a chuan nasa takin a bei bawk a, lehkhabute ziakin Protestant a lo dingchho ta a. France-ah AD 1526 khan Lafenra leh a ṭhiante chuan thuthlung thar chu French ṭawngin an let a, hemi aṭang hian ‘Protestant Lehkhabu chhiar loh tur’ tih a lo chhuak a. AD 1540 — 1547 ah chuan tihduhdahna nasa tak a lo chhuak a, Protestant sawi chhuak hmasatu John of Wassel-te, John of Gogh, Netherlands te an ni a. AD 1523-ah Heinrich leh Johan Oseh chu khaihlum an ni nghe nghe a ni. AD 1523-ah Dutch ṭawngin Luther-a thuthlung thar lehlin a ni a, AD 1560-ah Scotland ramchhung milian an ṭangrual a, Roman Catholic aṭanga inlakhran an puitlin der a nih kha. German Reformation kha sakhaw thuin a inṭan a, politics in a chawhpawlh ta a, France chu sakhaw thuin a ni tluan chhuak a, ram dang dang chu sakhaw thu leh politics a inkawp nghal zel a ni. England-ah chuan politics thil ngat a ni thung a, tichuan England kohhrante chu Protestant-ah an lut vek a, AD 1540-ah thurin an siam tan a, AD 1552 ah an zo a, AD 1553 kum hian zirturin an chhuah a ni.

Khing ka han tartan lo pianzia diktak chu hnam politics sakhaw thil tlan dun tirna avanga lo irhchhuak an ni hlawm deuh vek a. Sakhaw bukhat hmingin lungrualna pheikhai a rual thei ta lo a ni.

KRISTIANNA:

Kan hriat ṭheuh angin ‘Kristian’ tih chu ‘Isua hnungzuitute’ tihna a ni a. Kohhran siamṭhatna Reformation a lo chhuah tak hnu khan Catholic kohhran aṭanga chhuak zawng zawng leh chanchin ṭha hriltu zawng zawng ten an hrin khawvela mite chu British leh America lamin chak takin Kristian tiin an rawn lam khawm ta vek a. Roman Catholic ep nan leh an hnam chawikan nan Kristian tih chu an rawn chhawmnung ta hluai mai a ni.

Roman Catholic kohhranin Juda Lehkhabu Bible an pawm bu 81 kha Kristian ho chuan an pawmkim duh ta lo a, bu 66 chu an Bible atan an la hrang ta a, chu chu Kristian Bible an tita bik a ni (Roman Catholic Church : khawvel huap kohhran; Greek Orthodox Church: tihdan pangngaia titu kohhran; Kristian Church : Isua hnungzuitute kohhran)

British leh America hian eng vanga Kristian tih hi rawn chhawmnung vak nge an nih kan tih chuan Kristian hminga khawvel awp tumna dik tak a ni a, an ram khu intlang ram, Democracy a ni a, kristian thurin an thehdarhna hmun apiangah chuan Kristian nilo chu vanram kailo tur tih leh hremhmun meidila tla tur tihte leh communist chu Pathian do tih an tuh tel nghal zel a, Kristiana an siam ram reng reng chuan communist do nghal leh Kristian ni lo chu hremhmuna tla tur, vanram kailo tur tih ngaihdanah hian an tawlhlut puk zel. English ho sawi a nih avangin thil tak tak emaw an ti a, tichuan Kristian tih chu English ‘sap sakhua’ a ni tih hi khawvel ngaihdan a ni ta reng a ni.

Tuna Israel kan tihte khu an hnam chu hebrai ‘luiral mite’ tih an ni a, mahse Israel ‘Pathian lalfa’ tihah an insuansawn hmiah a, an Khawpui Jerusalem chu van Khawpui tehkhin nan an hmang hmiah mai a. Hetih lai hian Jerusalem ai chuan London chu a ropui zawk ngei, mahse London chu vanram tehkhin nan an hman chuan hauh loh na chhan chu hnam sakhaw politics dik tak a ni a, Jerusalem chu Pathian khawpuui tih leh Israel-te chu an za a chhandam, pakhatmah Pathianin a hlohbo loh turah an inziak hmiah mai a ni. Khawvelah Pathian hnam thlan bik niin an in phochhuak a, an aia hnam ropui Japan, Russia, China-te awm mahse an hnam chu Pathian hnam thlan an intih tlat avangin Bible ring zawng zawng chuan Israel chu Pathian hnam thlan niin an ram pawh ram thianghlimah an pawm hmiah bawk a ni. Khawvela hnam awm zawng zawng hi Pathianin a duh taka a siamte vek kan ni a, hnam thlan bik leh thlan loh bik an awm reng reng lo a, mahni hnam chanchin ziak vak leh ziak ve reng reng lo kha Pathianah chuan angkhat vek kan ni. Tunlai English-ho phei khu chuan Juda mi Isua Pathian ang maia cheibawl zel chu an peih leh meuh tawh lo a, AD 1540 — 1552 chhunga Kristian thurin tur an siamchawp kha an bansan leh tawhin mi za a sawmriat zet chuan an bansan leh ta a, za a sawmhnih vel chauh Kristian an awm leh tawh a ni.

Inhrilh chawp leh inzirtir chawp reng reng hi chu lo rin ngai leh pawm ngai a ni a, Kristianna thu pawh hi sap hoin AD 1894 aṭangin min rawn hrilh chawp, min rawn zirtir chawp a ni a. Engkim siamtu Pathian Khuanu siam Zo hnam kan nih hi Hrilh chawp ngailo, zirtir chawp ngailo kan nihna a ni. He Zorama min hruai luttu hi Setana a ni lo a, Isua pawh a ni lo a, mihringa min siamtu Pathian min hruailuh kan nih hi inzirtir pawh ngailo kan nihna a ni.

SAKHUA

Rin chawp leh pawm chawpah hian sakhua a awm reng reng lo a, pawl ho erawh chu a awm thuai thei thung. Sakhua chu pianpui a ni a, thliarkarah nangmah chauhin lo piang mah la sakhaw nei loin a pian theih reng reng loh. Mihring a i lo pian khan siamtu Pathian i nei a, nangmah siamtu Pathian nena in inkawpna kha Sakhua chu a ni. Nangmah leh i siamtu leh i siamtu­in a dahna che ramah khan i sakhua leh i sakhuana a famkim vek a ni. Mi ram leh mi hnam chanchin chu vawi tam tak pawh sawiin hril ṭhin mah la i ram leh hnamah a bet dawn chuang reng reng lo. I rinleh i pawm chin chiah kha a thlen chin a ni kumkhua ang. Mi ram sakhaw politics-ah Zo hnam kan tluchhia a, kan hnam hi Pathian thu kan ni tih leh kan ram hi kan tan Pathian thu a ni tih hrelo in mi ram leh mi hnam Pathian thu a ngaiin Zo hnam, hnam rinawm, hnam tlawmngai kan nihna chu kan ramah a fam ta duai duai mai a ni.

SAKHUANA A CHUNGNUN BER TUMNA;

Pathian hi englai maha a danglam ngai loh avangin tunlai a a thiltihtheihna a lantir bak hi chu hmanlaiah pawh a lantir ring reng reng suh. Hmanni khan khawvela damrei ber thih thu an rawn puanga, kum 116 mi niin a boral a, kum sang kalliam tawh chhungah hian kum 200 takngial pawh dam thleng an awm lo. Chuvang chuan Kristian Bible a kan hmuh Methusela kha kum 969 dam angin a in ziak a (Gen. 5:27), heti anga chungnun duhna avanga mihring nihphungin a nih theih reng reng loh ziak hi awih reng reng suh. Tuna nih theihloh hi hmanah pawh a nih theihchuang loh; Pathian chu a pangngai reng a ni. Engkim hi an nih dan tura relfel thlaptu Pathian a ni si a.

NI CHELHDIN THU:

Chuti chuan Lalpa’n Amon hote chu Israela thlahte a pek ni chuan Joshua’n Lalpa hnenah thu a sawi a. Israelte mit hmuhah, ” Ni-a, Gideon khawchhungah ding reng rawh; nang pawh Thla­a, Aizalon ruamah hian awm reng rawh, “a ti a.

Tichuan mite chuan a hmelmate chunga phuba an lak hma loh chuan ni chu a ding ta reng a. Thla pawh chu a awm ta reng a (Joshua 10: 12,15)

Khawvel thiamna leh hriatna lo pungin a lo sang tial tial a, ni khian lei hi englai mahin a hel ngai lo a, Tropic of Cancer leh Tropic of Capricorn inkar torrid zone chungah hian chim leh hmar zawngin a tawlh let tawn hret hret chauh a ni a. Kan awmna khawvel hian vir chungin ni chu a a kal hual zawk ani tih an lo hmuchhuak ta a. Joshua huna ni chelhding anga sawite chu dawt mai mai a ni a, sakhuana chungnun duhna mai mai a ni zawk. Kan awmna lei vir hi chhun leh zan siamtu a ni zawk si a. Bible tehna dik lo thei lo a pawm tlat pawh hi a dik lo pawh dika pawm vekna a ni.

TIANG RULA CHANG:

Arona chuan a tiang chu Pharoa leh a chhiahhlawhte hmaah chuan a han paih a, rulah a lo chang ta a. Aigupta rama mitlak dawithiamte chuan an tiangte chu an paih ṭheuh a, rulah a lo chang ta ṭheuh a. Arona tiang chuan an tiangte chu a lemzo ta vek a (Exodus 7:11-12) tiin a inziak a. Thil tak tak a nih i ring em? Chungnun duhna avanga a lem zotu ni a han ziah te, tiang rula an chang te hi tunlaiin a la chang thei zel em? Inbumna thawnthu hi a ninawm tawh khawp mai. Tihtaktein kan awih zel mai si a. Eng ang pawhin awihin pawm mah i la nangmah ngeiin i ti ve thei a nih chuan loh chuan i tan engmah a ni chuang lo.

I nih theih chin, i thlen theih chin, a taka i dinpui ngei kha inbumna tello i tana Pathian thu a ni.

Work is Worship

$
0
0

‘Work is worship’ tih changchawitute chuan a hnuaia thu hi an sawi chhuak fo. A tirah chuan ringtute hian ‘hnathawh hi Pathian chibai bûkna a ni’ an ti ngai lo a, sakhaw dang betute atangin kan lo la chhâwng ve a nih hmêl.

“By devotion to one’s own particular duty, everyone can attain perfection. Let me tell you how. By performing his own work, one worships the Creator who dwells in every creature. Such worship brings that person to fulfillment. It is better to perform one’s own duties imperfectly than to master the duties of another.” -Bhagavad Gita 18.45-47

“Do and dedicate, work and worship, plant and protect; but do not worry about the fruit; that is the secret of spiritual success.” -Atharva Veda

“If one does not perform duty to one whom the duty is due, one becomes a thief of the duty.” -Avesta, Videvidad 4.1

“Duty is God; Work is worship. Even the tiniest work is a flower placed at the feet of God.” -Sri Sathya Sai Baba

“We are often so caught up in our activities that we tend to worship our work, work at our play, and play at our worship.” -Charles Swindoll

‘Sum hmuh nân hna kan thawk a, malsawmna dawng turin chibai kan buk thin’ tih hi mi tam tak ngaihdan a ni. Hnathawh (work) leh chibai bûk (worship) chu an la kawp ta a, ‘work is worship’ an ti ta a ni. ‘Worship’ tih hi Saptawng hlui ‘worth-ship’ tih atanga lâk a ni a, ‘eng emaw tâna thil hlu tak pêk’ tihna a ni. Eng thil pawh kan tih apiang tu emaw tâna thil hlu tak ti anga zah taka kan thawh hi ‘work is worship’ chu a ni.

Isuan Samari hmeichhe hnêna “…he tlângah kher lo pawh, Jerusalem khuaah kher lo pawh Pa chibai in bûk hun a thleng dâwn ta,” a tih te, Eden huanah Pathianin Adama kha thilnung tinrêng enkawl turin a dah a, rinawm taka a thawh kha Pathian chibai bûkna chikhat a ni.

Genesis bung 22-ah worship tih inziak kan hmu hmasa ber a. Abrahama’n a fapa Isaka a hlân dâwn khân a chhiahhlawhte hnênah a sawi a. Rom bung 12-ah Paula pawhin “…inthawina nung leh thianghlim leh Pathian lawm tlak ni turin in taksa chu inhlânah ka ngên a che u; chu chu in rawngbawlna (worship) âwm rêng a ni,” a ti bawk. Hetah hian thiltih hmanga chibai bûk a sawina a ni.

Kan hnathawh hmanga chibai bûk kan ni tih kan inhriat chuan kan thawh atangin kan rilru put hmang a lo danglam ang a, hna dang kan zawng a nih pawhin chibai kan bûkna hmun kan sawn tihna a ni ang. Pathianni zingah “Lalpa chibai ka buk a che” tiin kan zai ang a, chu chu kan hna thawh tawh leh la thawh tur puan chhuahna dik a ni ang.

Lawm chunga Lalpa rawngbawl

$
0
0

Sam 100-na hi nun kawng hruaina tha tak niin ka hre thin. Ringtu, Pathian rawngbawltu te hian kan nun enfiah nana hman fo tlak niin ka hria.

Lawm chunga Lalpa rawngbawl hi thil harsa ve tak a ni. Mihring nun hi chhut ila, kan lawm hun aiin kan lawmloh hun hi a tam zawk angem aw tih tur khawp in kan lawmlo nasa thin. Lawmna tur kan hmuh nasat poh leh lawm lohna tur a tam mai ni te hian a lang.

A enga pawh nise lawm hi zir theih a ni a. Lalpa rawng bawl tur phei chuan lawm lo chunga rawngbawl hi Pathian pawhin a duh ber a ni lemlo ang. Bible a kan hmuh ang hian Lawm chungin Lalpa rawng kan bawl tur a ni ang. Lawmlo chunga rawng kan bawl hian kan rawngbawlpui te mai bakah keimahni ngei pawh hian hrehawm kan ti thin chu a nih hi maw.

Sawrkar hnathawk kan ni emaw, mahni hna thawk kan ni emaw, kan hnathawhna hmun apiang hi kan rawngbawlna hmun tur a ni a. Missionary a chhuah kher hi Lalpa rawngbawlna a nilo ang hian, kan awmna hmun apiang hi Lalpa rawng kan bawlna hmun tur chu a ni mai. Eng hna pawh thawk ila, lawm chunga kan thawh reng theih chuan kan hna kha nuam kan tiin kan thawhpuite bakah min dawrtu te pawhin nuam an ti ngei ang.

LALRAMA MIHRINGTE PATHIAN KAN NIHNA

$
0
0

Tun tumah hian ‘Pathian kan nihna’ a hma lama ka lo post tawh kha sawi zauhna i lo nei dawn teh ang. Hei hi a duh tan en lêt leh theih a ni e:Pathian kan nihna

Pathian chu Pathian a lo nihna hmunah, a nihna ze kim tarlanna te, mihring chu a hringchan tisa leiah lêng mah sela, Nunna Lalram chhunga a nihna tak i lo sawi dawn teh ang.

Kan tisa mihring chu he leia a len vel lai reng hian kan hringnun hriatnaah Lal thu hriattirna a lo thleng a. Chuta Lal inpuannaah chuan, Nunna Lalram chhunga chatuan taksa famkima kan dinnaah chuan mihring ni tawhloin Pathian kan ni tih kan lo hre ta a. Chu chu,”Mihring nihna hlip thlaa Pathianah min siam ta,” angin a rawn sawi a, hei hi tawngkam dang a hman avangin ngaihthiam loh tur leh hriat thiam loh tur a awm lo a ni. Tichuan, Pathian nih thu chu he thuhriltu hian a han puang chhuak ta a ni. Lal mi nihna taka dingte chu chatuan taksa leilunga kan dinnaah chuan mihring ni loin, Pathian kan ni vek a ni. Chu thu chu Lal chuan thuhriltu hringnun hriatnaah a rawn puang ta a. Chu thu chu a han hriat phat chuan Lal chu a fak ta nghal a ni.

“Pathiante dinnaah chuan Pathian chu Lalah a thu e,
Mihringin Lalram a luah thei si lo.”

“Pathian,” a han tih hian, mihringte chu kan sawi tàk ang khan Lalram chhûngah chuan Pathian kan ni a, chu kan nihna tak chuan, “Pathiante,” tiin a han lam a ni. Chu Pathiante zingah chuan Pathian chu Lalah a â–¶hu niin a han sawi ta a ni. Hei hi a dik hle mai. Kan nihna niin kan hre ve hlawm em aw? “Pathiante,” tia vuah kan nih hi.

Hmanlai kan pi leh pute chuan mihring awm khawmna chu, ‘Khua’ an lo ti thin a nih kha. Lungdâr khuaa awmte chu, Lungdâr khua an ni a, “Lungdâr Pathian,” an ni. Khua chu ‘Khua’ a lo nih theihna chhan chu, ui emaw vawk emaw a awm vang a ni lo a; thing leh lung te a awm vang emaw a ni hek lo. Tui a awm avanga Pathian a ni lo. Khua chu mihringte an awm avanga ‘Khua’ ni chauh a ni zawk e. Pi Houdini chu Chhiahtlang(?) khua niin; Aizawlah a lo zina. “Pi Houdini hi Chhiahtlang khua a nih hi,” kan tih chuan, ” Pi Houdini chu Chhiahtlang Pathian a ni,” tihna a ni. A hringchan tisa kha Pathian a ni e, ka ti lo a; Nunna Lalrama a hming tak zawkin ka lam/sawi a nih chu.

Kan pi leh pute chu an awmna khua apiangah an Pathian KHUA chuan a chenchilh a, an Pathian tãn chuan anni chu a khua leh tuite an nih tlat avangin an Pathian khua chuan a chhinchhiah tlat a; chu chu, “Khuavang chhinchhiah,” an tih chu a ni. Tunlai â–¶halai hoin, hmai leh taksa peng dang vuna thil dum awm chu ,”Khuavang,” an ti thin a, a ni lo. Khuavang chu Pathian a nih avangin a hmuh theih loh a, “Khuavang chhinchhiah,” a ni zawk e.

Kristiante chuan an Pathian chu Isua a ni a, an lam zing deuh ber a ni. Mahse mihring a ni a, he mihring Isua hi Pathian ni leh â–¶hin, mihring ni leh â–¶hin anga an inzirtir hi a dik lo. PATHIAN chu mihringah a cheng ngai lo a, mihring pawh Pathianah a cheng ngai hek lo. Mihring thlah chu mihring niin Pathian thlah chu Pathian a ni. Mihring chuan Pathian anna pawh a nei lo a, Nunna Lalramah chiah chuan Pathian kan ang thei a ni. Amaherawhchu, chutah chuan Pathian kan ang a ni mai tawh lo a, a nihna tak zawkah chuan Pathian tak kan ni zawk. Pathian kan an chuan, Pathian kan la ni lo tihna a ni.

>>>>MI NUNG NIHNA<<<< ka la rawn post leh ang.

Bible Hi …

$
0
0

Kristiante chauh nilo, sakhaw dang betu leh Pathian awm ring lo te pawh an lungrualna pakhat chu Bible hi khawvela lehkhabu tha ber leh hlu ber te zinga mi a ni tih hi a ni. Amaherawhchu Bible kan ngaihdan erawh a inang lo hle hlawm; Kristiana inchhal te zingah pawh a ni tho mai.  Bible chungchanga pawmdan hrang hrangte chu:

1) Rationalism: Extreme leh moderate rationalism a awm a; Extreme rationalism chuan Bible hi Pathian inpuannaah a ngai lo hulhual a, a hnawl hmiah. Atheists and agnostics-te hi extreme rationalist an ni. . Moderate rationalism chuan Bible hi eng emaw chen chu a pawm ve a, mahse a pawm chin chu mimal finna leh ngaihtuahna-in a pawm theih chin chauh a ni thung. A duh duh lai a pawm a, a duh lo lai a hnawl hmiah mai a ni. Chuvangin rationalism chuan Bible thuneihna hi a pawm lova, mihring rilru leh ngaihtuahna chu thuneitu sang ber a ni.

2) Mysticism: Hei pawh false mysticism and a true mysticismahte thenhran a ni leh a. False mysticism chuan Bible hi pawm ve mahse  Bible chauh hi Pathian inpuannaah a pawm lova, mimal hriatna/finna leh tawnhriat a dah chungnung zawk. Evanglical-te zingah pawh ‘tiang hi an pung chak hle. True mysticism chuan mimal hriatna leh tawnhriat reng reng Bible nen a khaikhin a, Bible chu thuneitu zawk a ni.

3) Romanism: Bible hi Kohhran thil a ni a, hriatthiam harsa tak tak a awm bawk a, chuvangin rinna leh thiltih chungchanga a hrilhfiah theitu chu Roman Kohhran chauh a ni tih hi Romanism ngaihdan a ni. Kohhran chu Bible chunga leng niin a ngai bawk.

4) Neo-orthodoxy: chuan Bible hi Pathian thu a ni lo a ti; Bible chhungah hian Pathian thu a awm a ni chauh zawk tih hi a pawmdan a ni. A awmzia chu Bible-a thute hi a khawi chin nge Pathian thu tih chu mimal ngaihdanah a innghat tihna a ni – khawi chin nge Pathian thu tih a sawifiah leh chuan si loh avangin.

5) Cultism: Bible hi Pathian thu tia an pawm rualin, lehkhabu dang/thuziak dang Bible tluk hiala pawm an nei thin. Hei vang hian Bible chu thuneitu tawpkhawkah an pawm lo tihna a ni.

6) Conservative Protestantism (the Orthodox Position): Bible hi Pathian thu, thiltih tehna dik lo thei lovah a pawm a, Bible-a bu 66 te chauh hi Pathian thawkkhum an ni a, hengte chauh hi ringtu tan rinna leh zirtirna kawnga thuneihna tawpkhawk neitu a ni tiin a pawm.

Paula chuan chiang takin tihian a sawi a,Pathian Lehkha Thu zawng zawng hi Pathian thawk khuma pek a ni a, zirtir kawngah te, thiam loh chantir kawngah te, zilh kawngah te, felna zirtir kawngah te a sawt bawk a ni – II Tim 3:16″. Bible-a thuziak zawng zawng hi Pathian thaw atanga lo chhuak tihna a ni. Pathian thaw chu Adam hnara lut nunna thlarau ang kha a nih avangin Bible hi Pathian thu nung a ni. Pathian thlarau chuan Bible ziaktu mihringte chu, Pathianin puang tura a tih kha an mizia ang theuh zela dik taka ziak turin a kaihruai tihna a ni. Sam ziaktu pawhin “I thu zawng zawng a dik a ni” (All Your Words are true — Ps 119:160) tiin a lo sawi bawk a.

Zirtirna leh rinna chungchangah reng reng a dik leh dik lo tehna awmchhun chu Bible hi a ni. Mihring finna, hriatna leh thiamna hmanga zirtirna reng reng Bible nena INKALH anga a lan phawt chuan Thlarau Thianghlimin ralkhel dar a rawn vua a ni tih pawm ila, kan tisual tam lo khawp ang.  Bible-in mawl leh fiah taka a sawi, engtin tin emaw her kuala thurin danglam leh maksak pui pui thehdarh tute hi hun hnuhnungah hian an tam ta khawp mai.

“Chuvangin, ni tha lovah chuan in do zawhna tur leh, in tih zawh vek  hnu pawha in din theihna turin, Pathian ralthuam famkim chu la rawh u … chhandamna lukhum leh Thlarau ngunhnam (Pathian Thu chu) la ula,  tawngtaina leh dilna tinrengin eng hun pawha Thlarauva tawngtaiin … thahnemngai tak leh dil tlatin ngaihven rawh u” — Efesi 6:13-18

Viewing all 137 articles
Browse latest View live