Quantcast
Channel: Religion – Mi(sual)
Viewing all 137 articles
Browse latest View live

WHY THREE DAYS

$
0
0

“Chanchin Tha” tih thumal(Term) hi kan hman dan a zau viau va, amaherawhchu Paula chuan 1Kor.15:1-4 ah khan awmze nei bik leh specifically-in a lo sawi a,

“Tin, unaute u, Chanchin Tha ka hrilh che u kha ka hriattir leh ang che u a, chu Chanchin Tha chu in lawm a, chu miah vek chuan in din a, ka thu hrilh che u kha in ring mai mai a nih loh va, in paw tlat a nih chuan chu miah bawk chuan chhandam mekin in awm a ni. A hmasa berin ka hmuh ve bawk chu ka hrilh chhawn che u kha, khatia Krista chu Pathian Lehkha Thu ang zela kan sualte avanga a thih a, an phum a, Pathian Lehkha Thu ang zela ni thum nia kaihthawha a awm a…”

Mak deuh mai chu a sawi lan tel miah loh lai chu a ni. A thilmak tih emaw a zirtirna emaw a entirna hnutchhiah emaw engmah a tarlang miah lo va, amaherawhchu chung zawng zawng chu a thihnaah chuan an inchhung lut vek mai a ni, phuma a awm a, a thawhlehnaah nen chuan! Paula khan “Pathian Lehkha Thu ang zela” a tih khan Thuthlung Hlui Lehkha Thute a sawi ber a, hei hian zawhna a rawn siam nghal a, Thuthlung Hlui khawi lai ziakah nge Krista chuan a thawhleh hmain Thlanah ni thum a hun a hmang ang tih min hrilh tih hi a ni.

A tlem berah pali vel awm turah ngai ta ila:

1). Jona Chhinchhiahna. Lal Isua ngei khan hei hi Matt.12:40-ah chuan chhinchhiahna a nih thu a sawi a(Jona 1:27).

2) Isaaka hlan thu(The Akedah). Uluk taka Gen.22 hi kan study chuan Abrahama chuan Prophecy angin a che chhuak a ni tih a inhria a, chuvangin a hmun hmingah pawh, “…Lalpa tlangah ngaihtuah a ni ang chu” a ti reng a ni(Gen.22:14). Abrahama hnena thupek a lo thlen atang kha chuan Isaaka kha chu “Thi” a ni sa tawh a. Ni thum hnuah chuan Abrahama hnenah pek kir leh a ni.

Mitthi pawh Pathian chuan a kai tho thei ang tih a ring a, thi hnu nung leh ang maiin a hmu kir leh ta reng a ni. Heb.11:19
Chu mi hmunah chuan Pa dangin a Fapa chu kum sanghnih liam hnuah a la hlan ve leh dawn a ni. Chumi kiang velah bawk chuan ni thum hnuah kaihthawin a awm leh dawn a ni.

3) Rahabi thupuan. Hei hi a kip a kawi lehzual maithei, Josua 2:1-14 chhunga Rahabiin enthlatute an hawn leh dawn hnaiha a lo humhim chungchang thu kha a ni a. Kal tura an han insiam chuan…

“Chutichuan tukverhah hruizenin a thlakthla ta a, a in chu khawpui kulh tlanga awm a ni si a, kulh chungah chuan a awm a ni.” Jos.2:15

Hruizen tia Hebrai tawnga lehlin hi chebel a ni a, chu chu Cord emaw Rope tia ngaih theih ve ve a ni a, chutih rualin Pain(Natna/na), Sorrow(Lungngaihna/lungngai) emaw Travail(Nau vei na) ti pawhin a ngaih theih bawk. An chunga a thatna avang chuan a rulh let nan an chhungkua chu zuahsak an intiam ta a ni.

“Ngai teh, he rama kan lo luh hian he la sen hi i mi thlakna tukverhah hian lo tawnbet ang che, tin, in chhungah i hnenah i pa te, i nu te, i nuta te leh i pa chhungte zawng zawng chu hruai lut vek ang che.” Jos.2:18

Behold, when we come into the land, thou shalt bind this line of scarlet thread in the window which thou didst let us down by: and thou shalt bring thy father, and thy mother, and thy brethren, and all thy father’s household, home unto thee.(A fiah theih nan English Version kan dah tel lawk a ni e).

“La sen” tih kha Cord emaw Thread tih a ni a, hetah hi chuan tawngkam dang an hmang thung a, Ti tiqvah a ni a, Hrui(Cord) tia hman theih a ni a, tin, Hope(Beiseina), Expectation(Thil nghahfak) emaw Thil beiseite tih nan pawha hman leh theih a ni bawk(Israelte National Anthem chu Ha Tiqvah an ti a, chu chu The Hope tihna a ni). Tichuan heng thil vel karah hian Rahabi chuan tihdan tur eng emaw a hrilh ta a..

Tin, an hnenah chuan, “Tlang lam panin kal tawh u khai, chutilo chuan a umtu che u khan an hmu hlauh dah ang che u, tin, chutah chuan ni thum va biru ang che u, a rawn umtu che u an kir leh hma loh chuan: chu mi zawhah erawh chuan in kal leh dawn nia,” a ti a. Jos.2:16

Engvangin nge ni thum kher kher? Engati nge ni hnih emaw ni li emaw ni nga emaw a nih loh le? He thil hi uluk taka ngaihtuah leh ruahman lawkna avang a ni ang em nge ni Thlarau Thianghlim chu he lai chungchangah hian a lo inrawlh ru daih tawh zawk? Lungngaihna/hrehawmna(Ti Tiqvah) leh Beiseina/Nghahfak(Ha Tiqvah) inkarah ni thum a awm a, Golgotha leh Thlan Ruak inkarah ni thum a awm bawk a, thenkhat chuan thilthleng inang palh(Co-incidence) a niang tiin an namnul mahna, mahse Coincidence tih hi Bible tawngkam(Kosher Word) a ni lo va, he thil hian Messia a kawk lo tiin rin harsatna nei an lo awm mahna, amaherawhchu a palina hi chuan min barakhaih ngei ang le, Isua ngeiin a sawi a,

4). Sam 22:6. Kraws chungah khan, “Kei erawh chu mihring reng reng ka ni lo va, changpat mai ka ni a…”

Heta Changpat(Worm) tih Term hi Tolah an ti a, chu chu Scarlet(Senduk) a tihna a ni a, Crimson tiin vawi 38-ah kan hmu.

Scarlet Dye an tih chu Worm chikhat Cermes Vermilio an tih atanga siam a ni a. Cermes Vermilio-te chuan thingkung zara a tang pil nem deuhte chu an verh a, a tuiril an dawt ta thin a, chung hmang chuan an taksa nem takte tuamna tur kawr ban deuh hi an siam chhuak thin a ni. Chung an kawrahte chuan Red Dye(La dumna rawng sen) an la chhuak thin. An inthlah dawn chuan a tlangpuiin Holm Oak an tih kungah hian a nu chu a lawn chho va, chutah chuan tui neiin an lungte(Worm) an lo piang thin a, an kawrte kha chawah an ring a, an lo nung zel ta thin a ni. Khang thing zarahte khan Crimson rawng te kha an kai ta a, ni thum hnuah Scarlet(Sen duk) chin zawng an lo reh hnuah chuan thil var thar sar mai hi a lo awm ta thin a ni.

Isaia khan eng nge a lo sawi? “Hawh teh u, i ngaihtuah tlang teh ang u! In sualte chu sen lar angin awm tawh mah sela, vur angin a var ang, senduk angin sen tawh mah sela, beram hmul angin a awm ang.” Is.1:18

Heng thil te hian kan Lalpa thawhlehna chuan hnehna ropui tak min chantir a, vur anga vara min silna leh siamtharna ropui tak an lo entir lawk vek mai nia, Macrocode kan ti mai dawn em ni angin Pathian Thu-ahte hian Pathian hnathawh inbilh tel vekin a lo awm a, Super Natural Work an ni tih kan hre thei a ni.


Rev. William Williams hriatrengna lungphun

$
0
0

Presbyterian Kohhran chuan kumin atang hian March Ni 15 hi Chnchintha thlenni atan a hmang tan dawn ta.

Kum 1891, March Ni 15 a Rev. William Williams in Mizoram a lo luh a, Mizote hnena Chanchintha a thlenna hmasa ber ni a sawi, Tlawngkam Kutbul lui chhuahah Serlui Presbytery chuan hmunhma neiin, Hriatrengna lungphun(Monument)te siamin Tawngtaina In te a sa a, Naktuk (Dt.15.March.2014) hian Serlui Presbytery chuan Lungphun hawnna neiin hemi hmunah hian a huam chhung Kohhran ten Programme urhsun tak hmang turin an inbuatsaih mek a ni.

Lungphun hawnna ah hian Mizoram Synod Choir leh Kawnpui Chhimveng Bial Zaipawl te zai tura beisei an ni a. Tlai lamah Sial leh Vawk talh a ruai buatsaih tum a ni. A hmun panna kawng pawh laih zawhfel a ni a, Car pawhin hahdam takin a tlan luh theih tawh a ni. He Programme buatsaih tur hi Media lam ten an bengkhawn hle a ni.

Apologies for the delay, Dear PimPom. Chhuah loh ngawt ai chuan “Better late than never” ta mai Post hmasa ah hian pic tlem a awm- Rev. William Williams leh Mizoram a a sulhnu hmasa. I theih chuan comment lamah rawn update mai dawn nia.

A LO DIK RENG SI

$
0
0

V.L. Ngaihmawia

Hmasâng hun kan thlir chuan mite chuan vân chanchin te hriat tumin an thlir a, an zir ve ṭhin a, mahse hun a liam zêl angin mihringte hi kan lo fingin kan lo changkâng chho tial tial a, hmanrua pawh chi hrang hrang kan lo nei changkâng chho ta zêl a. Adama hun lai leh tun kum 2014 lek phei chu a inthlauin mihringte hmasâwnna chuan Pathian finna a tluk ṭêp tawh emaw a tih theih rum rum hial awm e. Hman lai mite chuan ni leh a vela arsi inher vêl khian kan awmna lei (Khawvel) hi an hel mup mup nia hriatna an nei ṭhin a, tunah erawh chuan khawvêl mihring zawng zawng tih theih mai turin a lian ber aṭanga a te ber thlengin ni leh a vêla arsi inherte chanchin dik zawk hriain ni khi a vela awmte (kan awmna lei tiamin) chuan an hel mup mup a ni tih kan lo hriain kan lo awih vek ta.

 “Nia, Gibeon khaw chungah hian ding reng rawh; nang pawh thlaa, Aijalon ruamah awm reng rawh,” (Jos. 10:12).
                He thu hi Israel-hote’n an hmelma Amor-hote an hneh vek theihna tura Josua’n Pathian hnêna a ṭawngṭaina nia ziak a ni. A ziak kan en zêl chuan, “Tichuan mite chuan an hmelmate chunga phuba an lâk hma loh chuan ni chu a ding ta reng a, thla pawh chu a awm ta reng a. He thu hi Jasara buah ziak a ni lo em ni? Tichuan ni chu van lai zâwlah a awm ta reng a, ni khat pumhlum lai tlâk zai reng reng a rêl lo,” tiin ziak a ni. (Jos. 10:14).
                Kan sawi tawh ang khan hman lai thuthlung hlui hun lai khan Israel hnam chauh pawh ni lo, khawvêla hnam awm zawng zawng tih hial tur mah hian kan awmna lei hi ni leh a vêla arsi dang reng reng (planet) chuan an kal hual mup mup ṭhina ngaih a ni ber a. Josua leh a hote’n Amor ral an beih lai hun B.C. 1400 – 1250 vêlah khân Amor-ho an hneh theihna tura Pathian a han auh khan thil mak tak lo thleng ta anga ngeih theih rum rum turin niin kan awmna lei a hêl kual tluang lai chu a ding ta reng a, “Ni khat pumhlum,” a tih avangin ni khat leh zan khat tla loin a awm ta reng niin ziak kan hmu a ni.
                Kan awmna lei hi niin hêl zawk anga an ngaih hun lai hian China ramah pawh ni hian kan awmna lei chu a hel niin an la ngai ve tho a ni tih a lanna chu China lal Yeo a lal lai pawhin ni chu ni sawm chhung lai a ding niin sawi a awm ve tlat mai. Mahse ni chu kal loin a ding sa reng si a. He ni ding thu an ziahna hi Josua bu a ni a, he lehkhabu hi Josua leh a hote’n Amor ral an beih hnu lawka ziak emaw tih mai a awl thei a; Israel-ho leh Amor-ho indona kha Israel-ho Aigupta aṭanga Kanaan ram an luh hnu, an hmelma Kanaan ram lo luahtute zawng zawng Pathianin hnawtchhuak vek tura a lo hriattir tawh avanga anmahni (Amor-ho) hnawh chhuah tuma an indona nia ngaih a ni. Mahse he lehkhabu an ziah chu an indo zawha chuan tam tak ralah leh titia chhuan tam tak an inhlan chhawn hnuah B.C. 586 Babulon saltân hnuah hla phuahtute’n Jasara buah an phuah a ni awm e. Chu Jasara bua mi chu Josua buah hian ziakin an chuantir ta niin a lang.
                Bible lam mi thiamte chuan Josua hian Pathian hnênah ni chu a sat dan tidul turin a dil a nih an ring zawk a ni. Ding tûr a nih rau rau chuan a ding tûr chu ni ni loin kan awmna lei zâwk hi a ni. Mahse arsi chanchin zir mi Galileo-a’n kan awmna lei hian ni a hêl zâwk a ni tih a hmuh chhuah hnu pawhin khatih lai Kristian hruaitupa ber Pope chuan, “Kan thurin a kalh, Bible a kalh,” tiin a tihhlumtîr ta si a. An ngaih dan âtthlâk tak chu “Geoconcentric Theory” an tih angin, lei hi a lai takah awmin ni leh arsite’n an hêl a ni an ti.
                Kum zabi 15-na leh a hnu lamah Nicolous Copernicus (1473 – 1543) te, Johannes Kepler (1571 – 1630) te leh Galelio te chuan lei hian ni a hêl a ni tih chiang taka an hmuh chhuah hma B.C 250 vêlah te khân India mite chuan kan awmna leiin ni a hel thu hi an lo rin hriat tawh daih a ni. Tûnah erawh chuan keini Zo hnam, tun lai finna leh hmasâwnna dawng tlai pâwl pawhin a te ber thlengin kan awmna leiin ni a hêl a ni tih kan hre ta vek mai. Chuti chung chuan kum 1992 Khuangchawi thla (Oct) ni 131-ah khan khawvela Kristian hruaitu lu ber Pope chuan he Kristian (Kohhran) ngaih dan hlui, Bible mil zâwka an hriat, “Ni khian kan awmna lei hi a hêl a ni,” tih ngaih dân chu official-in a ṭhiat chauh a, he ngaih dân kalha lo sawitu mana an lo thah tâkte avâng khân khawvêl hriatah ngaihdam dîlin thupha a chawi nghe nghe niin hriat a ni.
                India mi Hindu sakhaw zuitu ṭhenkhat pawh an serh an lo tansak ni awmin sawi a awm bawk a, chung mite pawhin, “kan hnênah thupha an la chawi ve lo,” an lo ti a ni awm e. heti ang thil awmzia leh nihphung chu a nih avangin Bible bu chhûnga ziak awm engpawh hi Pathian thu, dawt sawi thei lo ang hiala pawm burtute chuan an chhut chian hle a ngai dâwn a ni. Keini Zofate thleng thlenga Adama bawhchhiatna avânga Isua ring lotu chu hremhmuna tla ngei tura ngaih dân te hi âtthlâk tak a ni tih kan hriat a hun ta. Chuvangin kan awmna lei hi a mûmin ni a hêl tih hi a lo dik reng si a.

BABEL II

$
0
0

Babel I ah kan sawi hawng tawh a, Pathian in rindan diklo leh zirtirna diklo a huatzia chu. Keinin kan lo ngaithei viau mai leh kan chhandamna a khawibuai phalo ti a kan namliam hi thlirna pahnih atanga thlir chuan chhuanlam mai mai a ni tih hi a chiang teh asin.

Post pakhat ah rawn khung teuh kan tum zet a, a impact a darhsarh dawn lutuk in ka hre leh si a, post pakhat ah pakhat te te in ka rawn thet leh dawn si teh ang. Chuan Babel hi XV a thleng hial maithei a ni. Tun tum ah chuan 7th day ho hmuhfuh hi in thet dawn teh ang.

Time -

Bible kan chhiar chuan a chiang mawle. Chutichuan tlai lam a awm a, zing lam a awm a, a ni khatna chu. Ni khat hi zanlai dar 12 ah Pathian in a then reng reng lo. Babylon Lalram lo ropuina em em chhan liantak pakhat chu hexadecimal calculation an hmuchhuak kha a ni. Chu chu 6, 12, 24,360….  hi a ni. Hei hi engdang a ni lo a, kan kan solar  system atan Pathian alogorithm, Setana, Solar system guardian angel in a helpui tak thuruk haichhuahna chu a ni. He an thil hmuhchhuah hi an ropui phah a, an chapo phah a, Nebukadnezzar-a chapona chhan, Pathian a chona chhan  bulpui ah khan puh a ni hial a ni. Chu chu Pathian in a ngaizam mai mai lo, mihring number, Pathian tluka inngaihna, mihring ropuina vawrtawp pawh 666 ti a sawi a lo ni ta a ni. He number hi tunlai a zaruk sawmrukleh paruk ti a chhiar tur a ni lo a, paruk paruk paruk tih zawk tur a ni. A awmzia chu Babulon zirtirna diklo kuitiahna chapona vawrtawp number a ni a, sawi uar theitawp nan a lowliest base number i.e. 3  zat an tlar a, 6+6+6  a lo chhuak ta a ni zawk.

(He ti hian sakhuana lo chhuahna bulthum chu politics a  nih zia kan manthiam mai in ka ring. Pathian leh Setana inkar thubuai pawh power game, political conflict a nih zia pawh kan manthiam mai em aw? Pathian in a rawn bitum tur pawh politics a ni dawn a, sakawlh lalram kan tih pawh human government, for the people, by the people, of the people a nih zia a fiah ta em?)

Nikhat then dan a Pathian thendan paih a zanlai dar 12 a ka han then ta mauh mai hi a scientific a a pawina ka chhut thiam phalo, a philosophy erawh Pathian danzam sa ai a tha a awm ti a Pathian chona leh helna a ni ta zawk a ni. Chumi tifiah tur chu hrilhlawkna pakhat- hunte a tidanglam ang tih a thlen diktir ta tlat mai hi a ngaihthatthlak lohna ber chu a ni.

Kum chhiardan lo en leh ila, Genesis ah chuan hunchhiar nan pathian in ni leh thla  a dah a(a chhan dang tun ah sawi lo i la), chumi awmzia chu kan kumkhat hi ni leh thla inher dan hmang a chhiar tur tihna a nih chu. Chu chu hnawl in solar calendar kumkhat a ni 365.75 kan hmang at tlat hi engti dan nge, enge a a pawina? Pathian dan zamsa Luni-solar calendar kan hnawl hian a pe tu Pathian kan cho a, a dan zam lak ah kan helna kan lanchhuahtirna a ni ta tlat a ni. Pawi dang leh chu Pathian hun chhuatna a kum khat a ni 360 chu thupbo in, hun chhutna zawng zawng a tibuai ta vek a ni. Tunlai tawng chuan a system file ah .exe virus a kai emaw, a language code a ziak danglam ta vek in ti thei ang chu.

 

Hmeltha Lalnu

$
0
0

Aigupta hunlai hian retheite an chep hle laiin hausa te erawh rin phak bak an ni a, Nawmchenna an uar hle a,an in leh a chhehvelte chu Alabaster in an hual vel tira,inchhung pawh thil man to tak takin an cheimawi thin. Mi hausaten an inchhung enkawl turinhmeichhe hmeltha an zawng ngat thin, Potiphara nupui pawh kha hmelthalalnu an ti hial ta ve ang!

Hmeltha-i chu
Gen 9:7 ah hian mi dik Josefa nen an in hmachhawn a, “Josefa chu a ngaih melh a”. Sualnate hi mit atanga intan a ni fo. Job 31:1 chuan, “ka mitin thuthlung kasiam” a ti. “Mit uirea khat” chu misual zia ani. (II Pet. 2:14) Isuan mit hlut zia Mat. 6:22 ah a sawi chu, taksa khawnvar ani a,a fim chuan taksa a pumin a enchhuaka, a chhiat erawh chuan taksa pum a thim zo vek thin a ni.Kanmit châk zawngah fimkhur ava tul em!

Potiphara nupui chuan “mi mut pui rawh”  a han ti zui a. Keni ang chuan ‘yasi’kanti nghal zat ta ve ang! Mahse, hetiang châknate hi tisa atanga chhuak, Pathian ti lawm lo tu a ni.(Rom 8:7;Jak 1:15)Paula chuan a nau duhawm Timothea chu tleirawl châknate tlansanturina hrilh.

Tawngkam thlum taka biak pawh reng hi mite thlem thlukna tha tak a ni. Potiphara nupui pawhin a hrechiang a ni ang, Josefa chu nitin a be(thlêm) thin a, a hnaih zel a, a kawr a pawhsak hial ani. Hetiang thlêmna hi min kotu(Isua) hnen ami a ni lo.(Gal 5:7)

Josefa silhfen
Potiphara nupui chuan chhiahhlawh mai ani tih a hria a,a thiltih sual chu inchhir a hnekin, Josefa’n silhfen a kalsan chu ama sual thup nan leh hêkna atan a hmang ta zawk a ni. Jezebeli pawhin a thuneihna hmangin mirethei Nabotha thih nan thang a kam a, huan a chhuhsak bawk, a tawpna chu a rapthlak hle, a taksa them an chan tawk a ni. (I Lal. 9:32). “Fimkhur rawh u,duh duh a in tlat theihna(thuneihna) hi eng emaw ti in mi chaklo te tan tlukna alo ni dah a nge(I Kor 8:9) Josefa Aigupta roreltu anih khan Potiphara nupui tan chuan hmuh a nuam vak lovang le. “Chuvangin dinga inring chu  fimkhur rawh se, chutilochuan a tlu dah ange” (I Kor 10:12)

Potiphara nupui anga hmeltha,tawngkam thiam,mengmawi, hausa leh thuneikannih pawhin Pathian hnenah lawmthu sawi ila, inngaitlawm ang u. Midang tluk nan leh keimahni chhiatna atan I hmang ve lovang u “Tupawhin mahni unau dâlna emaw tlûkna emawsiamloh tum zawk rawh u” (Rom 14:13)

LALPAN MALSAWM RAWH SE. AMEN.

KA HRINGNUN HEI HI HRIA LA

$
0
0

He hla hi a ropui thlawt a ni.

Ka Hringnun, Hei Hi Hria La
by H. Vanlalhuma

1.Ka hringnun, hei hi hria la, khawvel chhandamtu atan,
Lal kum chhiarna zawkah ngei, leilunga zin i nih hi;
Khawvel tam i nun hlan la, nangma kraws ngei chu puin,
Khawvel mamawh Isua chu, nangmah ngei i nih hrilh rawh.

Tihduhdah tuarna leh thihna, hmuhsit endawngnate,
Kan hmaa no awm, mahni kraws pu chung zelin;
Tlanchhuahte’n tlan chhuah hna thawk a,
Chhandamtu ni zelin, kan hun a thleng e,
Kan hun i hai lo’ng Lal chhungte’n.

2. Khawvel mamawh Isua kha, tunah zawng a awm tawh lo,
Keimahni ngei hi Lal ruat, Isua chu kan ni si a;
Isua kan nihna tak pawh, hmana mi kha kan ni lo,
Hun hai lo Lal ram mite, chhandamtu Isua kan ni.

3. Ka hringnun ka hrilh che hi, khawvel hnenah puang ang che,
Khawvelin a mamawh ber, Lal Isua a nih si chuan;
Nangmah chauh hi i ni e, khawvel hmuh tur Isua chu,
Nangmah lo chu khawvelin chhandamtu dang a nei lo.

4. Aw ka Pa, khawvel awm hma pawha mawina ka neih khan,
Tunah min chawimawi ta maw, khawvelin an hriat nan che;
Ei tling lo ram chawimawina, tunah ka pe let thiam ta,
Chhandamtu nih i tlin hi ka lawmzawng a ni si a.

LALBER CHHIARKAWP

$
0
0

Awle, a hmasaberah cuan Isua he khwvela a len laiin zirtirna tam tak a pe thin a, chu a zirtirna pek zingah chuan rorelna ni a lo thlen huna misual leh mithate rorelsak dan tur ni awm tak a sawi hi lo en ila. Lalber(Pathian) chuan kel leh beram a thliar vel laiin kel(Pathianringlo mi) chu vei lamah dahin, chu a veilam chu thiamloh changte awmna anih tur thu kan hmu a. Tin, beramte(Pathian ringtute) chu a ding lamah a dah dawn niin a sawia. A dinglam chu thiam changte awmna tur anih kan hre bwk ani.

A dawt lehah chuan Sawma pakhat chungchang hi han thlur bing leh ila. Isua khan sawmapakhat an pek chungchangah Pharisai-ho a dem thu kan hmu a.Kha sawm pakhat pek tur thu zirtirna lo awm chhan kha Thuthlunghlui huna Mosian Israel-te Aipupta sal atanga a hruaichhuah hnua Israel hnam sawmpahnihte’n ram an insem laiin Levia chite khan chanpual an nei ve lo a. He Levia chite hnam sawm leh pahnihte zingah puithiam chi atana ruat an nih avangin, ram insemnaah chanpual nei lovin, Judaism sakhua bikah puithiam an nih ang ngeiin hnam sawm leh pakhate’n an nitin hnathawhnaah: Lo neihna lama an thlai thar atangte, ran vulhna lama an ran atangte,leh thil dang dang atangin chung an thawhlawm sawma pakhat tling khawm chu heng puithiam ni tura ruat Levia chite hian chanpualah neiin an ei ve thung ta anih chu. Ram chu chanpualah nei lovin sawma pakhat chu hnam dangte thîk rual lohin Levia chite chauh chanpual tur liau liaua dah ani ta ani. Heng puithiamte hian Temple-ah leh an chawlhni tina inkhawmnaa an hman thn Synagogue-ah rawng an bawl thin a, hna dang an thawk ngailo ani awm e.

A pathumnaah chuan, Israel hnam sawm leh pahnih te leh an Pathian Jehova inkar thu, an inlaichin dan emaw chu Israel-te chuan an hriat a pawimawh em em a. Chu mi Israel hnam leh Jehova inkar inlaichinna thu ril tak chu hriattir turin mihringa lo piang Nazareth tlangval pakhat Isua chu ruat ani. Chu hriattirna chu Thuthlung Thar hunah chuan ‘Thutak Hriattirna’ ani. Amah Isua sawi dan ngeiin, “Thutak hriattir hi ka pian chhan leh khawvela ka lokal chhan ani” tiin hetih laia Judai ram Larsap Pontia Pilata hnenah a inpuang a ni.

A palinaah chuan, mihringte hi siamtu Pathian thil siam dang, hnim hring leh ran anga awm tan ni leh tawp ni nei tura a siamte kan ni a; siamtu Pathian lakah induha chapo mai thei leh inchhuang mai thei kan ni lo. A remtihna tello chuan engmah tihtheihna kan nei lova, nun theihna pawh kan neilo. A tello chuan kan khawsa thei lova, kan awm theilo bawk ani. Pathian tello chuan engmahlo mai kan ni. Lal Solomona pawhin lal ni lai pawhin thlawhhma ring mi a nihve thozia a sawi a, lal ni mah sela, amah siamtu leh dintu Pathian lakah chuan mihring ve mai anih avanga uangthuang thei a nihloh zia chu Apogripha bu, Wisdom of Solomon an tih buah heti hian a sawi a:

“Kei pawh lal ni mah ila, mihring ve bawk ka ni a,Nupa inpawl nawm laia pa chi tla atanga nu pum chhunga din ka ni”

tiin a sawi a ni.
Hei hian mihring nihphung a swi ciang hle tih a tilang. Thuhriltu buah pawh heti hian, “Ni hnuaiah hian engmah lomai mai ani ka hmuh ni” tiin he Thuhriltu buah hian lal Solomona bawkin a lo sawi a ni. Chutichuansiamtu tel lo chuan keini mihringte chu engmahlo mai kan ni tih kan lo hre leh ta.

A pangana leh a tawp ber atan chuan, Israel-te Pathian Jehova chu engkim siamtu leh dintu a ni a, pakhat ani. Amah chauh chu Pathian ani a, pathian dang reng reng siamtu an awmlo. Chu Pathian cu chatuana nungin awm tan ni leh tawpni reng nei lovin chatuanin a pangngai reng ani. Amah aia thil tithei reng reng an awm bawk hek lo. Amah atangin thil engkim a lo awmin a lo ding chho zawk ani. Roreltu dik leh remruattu fing tak a ni.

Awle, tunah cuan kan thu tarlan pakhatna atanga pangana thlenga tihlan kan tum ber chu Lalber Chhiarkawp hmangin i lo en dawn teh ang:

Pathian chu pakhat a ni a = 1
Mihring chu engmah lo = 0
mihring leh Pathian chu dahkawpin,01= 1
Chutichuan, Pathian vei lamah mihring a awm avangin 1 leh 0 dahkawp chu a pung chuang lova, 1 tho a ni. Chu mi awmzia chu mihring chu kelah a changa, thiamloh changte awmna tur hmun a nih avangin pun ngaihna a awm lova, pakhat leh bial dahkawp kha pakhat tho a ni lo theilo a ni.
Chutichuan, Pathian dinglamah mihring dah ve thung ila, mihring awmna hmun chu thiam changte awmna tura hmun ruat a nih avangin mihring chu beram a lo ni ang.
Hetiangin: 10, pakhat dinglamah bial kan dah chuan,
Pathian Mihring(beram) = 10. Pakhat ding lama bial a awm chuan a pahnihin 10 (sawm) a lo tluk tawh ang.
Pathian leh mihring kan dahkwp dan atangin thil ciang tak lo lang ta chu hei hi ani; Pathian chu khawi hmunah pawh awm se a pangngai reng a, pakhat a ni reng, danglam thei a ni ve lo. Mihring zawk chu vei lama kan awmin 0(bial) kan nia, ding lama kan awmin 10 kan loni. 10 kan lo nih lai khan lo inla hrang ta ila, Pathian cu pakhat a nih reng tho laiin keini ve chu 9 kan nih phah chuag lo. Chutiag kin nih avang chuan alawm Pathian tello chuan engmahlo kan nihzia a lanna chu.
Tichuan, Thuthlunghlui hun atanga Thuthlungthar hun thlenga sawma pakhat an lo pek ▶hin chuanPathian leh mihring inkara inlaichinna thuktak ril em em mai hriattirna hnathwk turin, chu hna ropui tak cu thawk turin mihringin mamawh a nei a. Chu hna ngei mai chu full time-a(?) thawk turin mihring Isua kha a rawn inpe a ni tih tuna kan swi tak zawng zawng atang khan kan hre thei ta. Chu chu Lalber Chhiarkawp chu alo ni ta a nih chu.

PASSIVITY LEH TAKSA CHETNA

$
0
0

Teh ngawt dawn a, engtin nge kan ziah tan ang aw…  Active leh passive hi inlo hre tawh thin em? Active chu rilru harhfim, chhia leh tha hriatna thiang kan tih,sap tawng a Clear conscience kan tih hi a ni mai a, Passive chu rilru mutthlu, chhia leh tha hriatna thiang mutthlu, kan hriatna rawn lova thiltih hi a ni ber. Passive smoker kan tih chuan a hriat miah lova cigarette tan sek, zu sek sawina a ni.

Heng te hi lo chhinchhiah phawt i la:

1. “and Adam became a LIVING SOUL”

2. “The SOUL, that is sinning, it shall DIE”

3. “The SOUL is in the BLOOD”

4. “The HEART is the most TREACHEROUS”

MINUNG?NUNNA tih zawng zawng hi SOUL kan tih nephesh kha a ni tih lo chhinchhiah hmasa phawt la, chutichuan…..

Mihring chu MINUNG a lo ni ta a, chu MINUNG ngei chuan a bawhchhia a, chu MINUNG ngei chu a thi tur a chu a ni bawk a,  chu NUNNA chu THISEN ah chuan a awm tih hi Bible ah kan hmu.

Tun tum chu THISEN khi ka rawn chhui zar zar dawn a nia. Thisen hi enge a nih chiah, engvangin nge thisen  chhuah lovin ngaihdamna a awmloh, engvangin nge ran, hmelhemlo  thisen hmang a an inthawi a ngaih, engvangin nge tlanna atan Isua  thisen a ngaih.

Engvangin nge damlo thichhawn a let reng chu thisen pek a ngaih, a tawpkhawk ah engvangin nge oxygen kan pek thin?

Medical Science chuan boruak kan hipluh a oxygen atom hi RBC in a lo hip bet chat chat a, chu chu kan thisen rual chuan kan vein ah lung(heart) in a hip chho a, chu chu kan artery ah thluak ah a pump chho leh a, chu chu kan damkhawchhuahna chhan chu a ni.

Mind reading, passive writing, hypnotism, meditation kan tih te reng reng hi repeated and monotonous continuous action vek anni.

Kan thluak a thisen zam chat kan tih pawh hi thisen zamte hian tuamtu an nei vek a, a maherawh chu kan thuak cerebellum leh cerebrum inkar a vein hi chuan tuamtu a nei ve lo, chu chu a in pump nasat lutuk in thisen zam chu a lo chat/keh ta thin a, kan thihpui ta thin a ni.

Le, thluak a thisen in pump chho chu a va pawimawh ta em, chu thisen ah chuan kan oxygen hipluh ngei pawh chu a telve zel bawk tih hrereng bawk i la.

Kan thisen chu thluak  a pump tu chu  kan lung ngei chu a ni a, kan lungphu, kan marphu leh kan BP kan tih te chu motor engine a piston ang chiah in hna an thawk a ni. Kan lung a phut ran in thisen a in pump chak a, kan lung a phut muan in kan thisen a in pump muang thung. A eng a pawh chu ni se, a tawk ai a tam emaw, tlem emaw a thisen a in pump in mihring hi kan lo PASSIVE ta thin a ni.

Passive dan chi hnih a awm a, pakhatna chu mutchhuak leh nikhaw hriatlohna in, pakhat dang leh chu a sahawk leh sapatal zawng in. Chutichuan passivity awmzia chu kan clear conscience a fim loh a, a lo muthilh emaw a lo nut phut hi passivity chu a ni. LSD hian a pahnih hian a thawk kawp ve ve thei a, a calm zawng emaw a hysterical zawng emaw in a thawk thin a ni. Drugs thenkhat hi a calm zawng in an thawk a, lungphu an ti muang a, thisen a in pump tlem ta a, mumang ram ah an cheng ta thin a ni.

A pahnih hian an hlauawm dan a inang ve ve a ni. A hlauawmna ber kan uartum ber chu thlarau khawvel a mi ten kan lo passive hian min rawn run(attack) nasa bik em em a ni. Hei hi sakhua zawng zawng a an witch-doctor ten an lo practice thin dan chu a ni – meikhu leh monotonous drum beat hmang in. Hypnotism ah pawh an hmang nasa em em a, monotonous sound and motion, pendalum chuan kan heartbeat chu a timuang thei a, tichuan trance ah kan lo awm thei ta a  ni.

Khuang thlarau kan tih pawh hi hei tho hi a ni, monotomous beat chuan kan heartbeat chu a control ta a, kan mamawh aia tam thisen kan thluak a a i pump chho chuan mental passivity a lo thleng ta thin a ni. Yoga, meditation, breathing exercise, martial arts, repeated passive prayer(Isuan a duhloh em em kha) te reng reng pawh hian passivity tho hi an tum chu a ni.

 


PATHIAN PAWISAWI THENKHATTE THIH DAN

$
0
0

PATHIAN PAWISAWI THENKHATTE THIHDAN

Hmanni chu tunlai a phone hmanga an inkawm khawmna lar tak pakhat Whatsapp ah hian ka thiannu pakhatin khawvel mi lar Lal Isua nuihsawh tute leh an thih dan a saptawngin an in thawn chhawn ang chi hian min rawn thawn ve a. Kei lah hi misual, a rin tlak hlawm em tih Google lam atangin kan check nghal vat a, a hmasaber ah Bernard Shaw thih dan an rawn dah chu a lo diklo tih kan hmu nghal pang mai a. Tichuan ka en thla zel a an rawn tarlan loh pawh sawi lan atana tha tih deuh deuh ka ngah ta mai a, tichuan he article hi ka rilru a a rawn thawh ve dan mil in ka rawn ziak chhuak ve ta phawng mai a ni.

Khawvel hi a mak tawh khawp mai a, keini hriat ve phak chinah pawh a lo danglam ve nasa ta hle mai a. Kan naupan lai a kan hriat ngai loh mumang ramah pawh kan suangtuah phak loh thil tamtak kan ramah ngei mai pawh a lo awm in a lo thleng ve ta reng mai. Kan naupan lai kha chuan sarthi, thihdan danglam deuh a thi an awm te khan sar thli kha a tleh thin a, a ram pum khan kan rap in kan sawi luih luih mai thin kha a ni a. Tunlai hunah chuan inthat, ruang chhar tuitla tih vel chu thil mak leh danglam rapthlak vakah pawh kan ngai tawh lo chu a ni ber mai a. Chanchinthar satliah a ni ve ringawt tawh mai a, sarthli pawhin tleh ngaihna a hre meuh tawh lo a ni ang.

Kan nu leh pa ten “An ni chu Pathian awm ring lochhung an nia,” tih an sawi te kha chuan keini chuan Pathian awm ringlo han awm tawp mai te kha chu thil ni theiah pawh kan ngai lova thil mak lutuk ah khan kan ngai thin kha a ni a. Mahse tunah chuan kan ramah ngei pawh Social Media lamah thlengin thalai zingah pawh ‘Pathian awm ka ring lo,’ mipui vantlang hma a ti sak sak ngam kan awm ta teuh mai a, thil mak tehchiamah pawh kan ngai tawh lova, kan khawvel in her danglam zel ina a rawn her chhuah puiah kan ngai satliah ve tawp tawh mai a ni a. Mahse heng ho hian an chhungril nun tak takah Pathian awm hi an ringlo tak tak chiah em tih erawh kan zuk hriatpui chiah lem hlei lova. Pathian hi a awm lo ti pang pang mah ila a awm chiang a, helai India ram hmarchhak kila State intodelh lo ber mai a veng kilkhawr a tuikhur bula vaihlenhlo nena inthenawm satliah chhungte chawmhlawm lehnghal ina ‘Pathian a awm ka ring lo…de de de…’ kan lo tih ve satliah mai avang hian awm ta lo tur a ni reng reng lo a. Kumkhua chatuan in a awm dawn chiang a, tin, a duh dan dan in ro a rel zel bawk dawn tlat.

Pathian awm inti ring lo vel a deusawh taka sawichhe ho hi an thihhnuah engtinge an thlarau chungah kan Pathian hian ro a la rel sak dawn tih lam chu thudangah dah ta ila. Heng sawichhetu ho te hi an damlai la la pawh hian kan Pathian engkim tithei hian an chungah ‘action’ a la ve thin tlat mai le. Chutianga Pathian awm ngaisang lova deusawh a sawichhe thin mi thenkhatte an chuanga Pathianin action a lak dan hi tlem in lo sawi lang lawk teh ang.

Titanic lawnglian an siam tuma an Naval Architect Thomas Andrews-a pawh kha Titanic an sak zawh hlim khan an confi ve mai mai khawp a. Reporter pakhat hian an lawnglian chu a him meuh ang maw tih an zawh chuan Thomas Andrews-a chuan “Pathian meuh pawh in a ti pil thei lovang,” ti in a lo chhang pek a. Pathian chuan a lo ti pil thei nameuh mai a ni ang chu an zinchhuah hmasak ber tum in ni 5 awrh tuipuiah an la zin hman chauh tih ah Atlantic tuipuiah vur tlang a su a, a pil der mai a nih kha. Hemi tum hian mi 1500 zet in nunna an chan a, chung zingah chuan chapo taka “Pathian meuh pawhin a ti pil thei lo ang,” titu Thomas Andrews-a ngei pawh chu a tel ve nghe nghe a nih kha.

Marilyn Monroe, Actress hmingthang hmel tha lutuk mai sexy bawk si ‘America’s Sex Symbol’ an lo tih hial thin pawh kha a show persentation a neih naah thusawitu hmingthang Billy Graham-a hian ava tlawh a. Pathianin amah chu Chanchintha va hrilh turin a tir a ni tih ava hrilh a, mahse Marilyn Monroe khan a lo ngaisang lo nasa mai, “ I Pathian ve kha engatan mah ka ti love….” ti in Billy Graham-a chu a lo chhang a nih kha. Ani pawh kha a tifuh tehchiam lo, hemi hnu kar khat lekah hian a inah thi in an chhar der mai a nih kha. Tun thlengin a thihdan tak hi chiangkuang tak pawhin ala sawi chian theih loh lehnghal. Drugs Overdose an han ti tak na a Kennedy te unau thah a ni mi tam zawk chuan an la ring ta reng tho a ni.

Bon Scott AC/DC Singer in a hla ‘Highway To Hell’ tih kha kan hre vek anga: Hey mumma Look at me I’m on the way to the promised land I’m on the highway to hell Highway to hell I’m on the highway to hell Highway to hell Don’t stop me …ti khan 1979 kuma an hla released ah khan pawr teng deuh deuh in a zai a ni lawmni kha? He hla hi an band in thui tak tak tour nei a an zin kualna thin an nin zia leh hrehawm an tih zia an phuahna ni in anmahni chuan an sawi na a mahse heihi mi tamtakin an zawh lai mek hremhmun lamtluang an zawh sawina a ni tih an sawi thin laka an in sawimawina mai a ni e an ti thung a, a enge dik zawk tih erawh kan hre lo. Mahse an hla thu hian Pathian pawi a sawi a ni maithei, an released hnu a kum leh lawk 19th February 1980 a rawn inher chhuah chuan Bon Scott chu thi a chhar a ni a, a rui lutuk chu ama luak in a lo hnawh hlum der mai a nih kha.

Kum 2005 khan Brazil rama Campinas ah chuan thianho rualkhat hian an thiannu pakhat chu lenchhuah pui turin rui deuh mai chungin car in av va sawm chhuak a. An chhuak tur chu chu nula nu chuan an rui hlawm si a, a ngaihtuah hlawm hle mai a, an tlanchhuak tur chu a fanu kut chu vuan chungin, “Ka fanu Pathian in awmpui che sela venghim che rawh se,” ti in a thlah a. A fanu chuan uangthuang tak chung hian, “Ka nu, Pathian chu a rawn chuang tel ve duh a nih chuan duhleh a bungraw dahna laiah te hian rawn chuang ve mai mai sela, chu lah chu thildang a awm a, a khat tawh bawk si…” te a lo ti vel a, an tlan lliam zui ta nghal a. Ani pawh hi a tawng chhuak fuh tehchiam ta bik lo. Darkar khat hnuaa nu in an chanchin an hriat leh chu an car chu a accident a a chhunga chuang zawng zawng an thi vek tih a ni ta mai reng a. An car lah chu a chhe hneh khawp a, eng ang chi nge a nih pawh hriat theih mang loh khawpin a chhe hneh a mahse mak tak mai in a bungraw phurhna lai chu a chhe tel ve lo tlat mai. Police ho pawh in chulai a bungraw dahna lai tak a chhe tel ve lo chu mak an ti hle mai a, a chhung an han en chuan artui hlir mai a bawm khat chuan a lo awm a, chutiang khawp a a car chhe nasa si chu pakhatmah zu han keh hauh lova. An bungraw bawmah chuan Pathian chu a lo chuang tel ve reng a ni lo maw?

Christine Hewitt (Jamaican Journalist and entertainer) pawh khan “Bible hi khawvela lehkhabu ziak tawh ah chuan a laktlakloh ber a ni…” a ti ve ngawt pek a, a hnu lawk June 200g khan a ruang chu a car chhungah amah tak pawh hriat theih mangloh khawp akang chhe nasa in hmuh a ni der mai a nih kha.

Cazuza (Bi-sexual Brazilian composer, singer leh poet ni bawk) pawh khan Canecio ( Rio de Janeiro ) show a neihna ah a cigarette zuk lai cu an hip vang vang a, a khu van lama pak chhuah pah chuan “Lalpa, ka i chanpual ve a nih kha…” a ti ngawt pek a, kum 32 mi lek a nih hi chuap cancer in hrehawm tak turin a thi daih asin le.

Tancredo Neves (Elected President of Brazil ) pawh kha a tawng fuh vak bik lo. “Inthlannaah kan party in vote 500,000 kan hmuh chuan Pathian meuh pawh in President atangin min paihthla thei lo ang,” an ti veleh mauh mai pek a. Pathian chuan a lo paihthla thei chiang khawp mai vote 500,000 chu a hmu tehmeuh mai President atana an nemngheh hma ni chiah in a damlova an nemngheh hman hma in ani pawh hian a chatuan ram tur a pan ve ta a ni.

Heng ang chi hi sawi tur tamtak awm mahse a tawp nan John Lennon (Singer) hi i han sawi ve leh hram teh ang. The Beatles vanglai chho tak tak kha chuan zaithiamah chuan anni aia lar kha khawvelah chuan an awm chuanglo ti ila ka ti sual tampui awm love. Anmahni pawh khan lar an inti ve tawk a ni ang American Magazine hovin an interview naah an zaitupa ber John Lennon pek khan, “Kristianna hi chu a la tawp anga he khawvela atang hian a la boral ang chu chu ka hre chiang, Lal Isua pawh a tha mahse a ho te hi mi mawl te te an ni tlat. Tunah hi chuan ani aiin kan lar tawh zawk,” an ti ve leh ngawt pek a nih kha. Lal Isua aiin kan lar zawk titu ber kha a hnu lawkah kah hlum a ni ta mai a nih kha.

Aw le, heng ho chanchin hi chu heti chinah hian duhtak phawt teh ang. Heng Pathian awm ring lo leh hmusit a deuhsawh zawnga tawng khum ho chanchin hi insawithaihna thil mai nilovin a tak ngei a thil thleng a ni tlat mai a. Heng thil thleng kan han sawi te hi thenkhat chuan ngaihruatna thil, ngaihbel chawp mai mai ‘Coincidence’ alawm te an han ti takna a kan Pathian engkim hria, engkim tithei leh khawi hmunah pawh awm, engkim siamtu hi chuti mai mai a deusawh a hmuhsit chi a ni lo tih leh misual sim te ngaidam thintu Pathian a nih rual hian Amah hawisan tute chungah chuan chawpleh chilh a action la thin a ni tih hi heng kan han sawi tak atang te hian a lang chiang viau awm e. Chuvangin Pathian awm kan ring lo anih pawhin kan thu kan duhthlanna a ni a tu intih luih theih mah a ni hauh lo a mahse deusawh tak leh hmusit taka tawng khum a sawichhiat hi chu chin loh atan a tha khawp mai. Kan hma lam hun minute kha pawh tidanglam theilo keini mihring te hian kan hmalamah enge lo thleng dawn a kan chuangah Pathianin engtinge ro a rel dawn kan hre si lo…..

BigDaddy Hmahmatea Kulikawn

LALPA A LAWM LO

$
0
0

Ni 25.07.2014 zân khan Pianchampha phak lâwm zo thalai thenkhatin Zampuimanga thlan bulah boruak thengthaw an lo va dawngve a, an lo hlim ve viau tepawh a ni mahna le, an mit meng te pawh a lo zim deuh tawh pawh a ni maithei e, kawngpui phah bak zawh liam in, a tam zawk an boral ta a. A zialo takzet mai. Ka tawrh pui hle ani!!!

An chetsual dan leh thih chhan thu lêngvel ah; thenkhat, in ti fing fâl leh in ti fel fâl deuh ten “Awm loh natur a kan awm in, kan tih loh tur sual kan ti thin” ti in tawngkam feikibar nen an lo khawh zui zuai zuai mai pek a. “Sualna nei lo chuan dêng rawh se” tih Bible chang hmanga den let siahsiah mai tak kha ka nap hlawm!!! Ka ti ta lem lova.”Mi vanduaina diriamtu chu hrem lohin a awm lo ang.” (Thufingte 17:5) tih châng te hi kei ni erawhin vawng reng ila a tha hle.

Misual tak pawh an lo ni thei. Amaherawhchu, Angel tekhan an chhungte lo rawn hmasa ta tehreng se ” kan hnenah la cham rih rawh se” an ti ngei hian ka ring!!! Ui tu an la nei a, Hmangaih ngawih ngawih tu an la awm ve a, ngai vawng vawng tu tam takin an thlah liam a, chhungkua an la nei tih hi hria i la. Tiang lam hawia boral reng reng te an ruang zah zo lo paw’n an thlarau tal zah i la, a Kristian viau in a rinawm.

Misual tak pawh lo ni teh reng sela. Pathian ngei pawh in a “Ka thinlung ang pumi” a lo tih hial “Ka fapa Absalom, i thih ai thi thei tehreng ila” ti a tah hawm hawm tu, Lal Davida khan fapa ‘Vatirhkoh’ a sun rêng rêng lo. Fapa sual, a pa lak a hel, a pa lu lak tum zawk ani a țah ni. Kan Pathian hi Misualte thihna ah hian a lawm ngai lo; “I hmelma te hmangaih rawh” ti a min zirtir tu hi misual te tawrhna ah hian a na thin zawk a, Misual te hremna ah hian a lungche fo thin zawk a sin!!! Keini a lova thlarau chawrche zawk te kan lo khengbet ve chawt chawt mai thin hi chu a ringtu hna lo viau mai.

Sual haw tawk lek hian kan piangthar emawni ka ti thin. “Keimah avangin tlangval Absoloma chu va dim ang che u” tih thu zawm ai chuan kan diriam zawk anih hi. Lalpa’n Jeremia hnenah chuan “A nun a ka nun chhung chuanmi suaksual thihna ah hian lawmna reng reng ka nei lo” a tih kha maw le. Kan ram hi inenfiah kan mamawh sualte haw tawk leh hmusit tawk lek hian i piangthar lo teh ang u. “Ephi4:32 tin inkhawngaih tawn a lainatna neiin awm u la, Pathianin Krista a angaidam che u ang bawkin in ngaidam tawn rawh u.” Tih a ni si a.

Thihna chungthu ah hian duhthlang thei kan awmlo a. Thihna hi a chhan leh a vâng a zira nâ a nalo a nilo a; Hmangaihtu thinlungah chuan hliam a hnutchhiah hi a in ang reng fo thin. Tap te tahpui a, Lawm te lawmpui tu Kristian ni tur in kan thlarau khawhawi ti zau lehzual i la, kan lei te veng fimkhur tawh ila a van tha dawn em… Lalpan malsawm rawh se!!!

NB: Be careful with your words. Once they are said, they can be only forgiven; not forgotten!!!

Z.R.Thahmingliana
26.7.2014 / 3:22 Am Tuithiang.

(He thuziak hi lampui changkhat intawn nikhua a biak hmasak ka chan ngai loh leh tawngkamtha a min thlah bânglo tu te ; Kumin kumtir lama Fam ta Pu Para leh U Dê a tan ka hlan e.

Pathian, Hun leh Chatuan

$
0
0

PATHIAN, HUN LEH CHATUAN

 

French Bible-ah chuan ‘Chatuan’ (Eternal – the Eternal or the Eternal One) tih hi Pathian hming sawi nan leh Pathian hming aiawhtu atan te an lo hmang a, Entirnan French Bible a Sam 106 :48 an ziak dan chu :

            Chatuan Pa, Israelho Pathian chu fakin awm rawh se

            Chatuan ata Chatuan thleng pawhin!

            Mi zawng zawng chuan ‘Amen’ ti rawh se

            Chatuan Pa chu fak rawh u.

Isaiah 9:6b “A hmingah chuan Maka…..Chatuan Pa..” tih kan hmu bawk a. Tin Sam 90: 2b “…. Chatuan ata chatuan thleng pawhin nang chu Pathian i ni,” tih ka hmu bawk a. Heng Bible chang leh a dang atangte pawhin Pathian hi kan awmna Universe siamtu, hunte an lo pian hma leh Chatuan hmasa pawha Pathian a nihzia chiang takin kan hmu a ni. Tichuan Chatuan hmasa a awm a, Chatuan dang lo thleng leh tur a awm bawk a, Chatuan hmasa leh Chatuan lo thleng leh tur inkarah chuan ‘Hun’ a awm. Tunah hian Hunah chuan kan cheng mek a. Chatuan leh Hun chuan danglamna an nei a. Tichuan Engvanga Huna lo awm nge kan nih? ‘Hun chu engtiklai khan nge a lo intan?’ tih leh Enge a pawimawhna? tih zawhna chi hrang hrangte hian kum 2007 Feby thlaa ka u duh takin motor chetsual avanga min boral san ka han hriat hnu chuan ka thinlung an luah tlatin ‘Chatuan’ tih thu hi a cham reng avangin hriatna beitham tak chung leh mahni insit tak chungin he article hi ka han ziak a ni.

 

Hun leh Scientists : Bible a Pathianin ni 6 chhunga lei leh van a siam dan leh mihringte min lo siam dan atang chuan kan chenna khawvel upat dan hi kum 6000 erh awrh vel chauh ni maiin a rin theih a. Scientists-te thil hmuhchhuah leh leilung upat dan an finfiah nen chuan thil inmil thei lo leh inkalh tlat niin a lang. Chu mai pawh ni lovin mihringte kan lo pianchhuah dan leh kan chenna Universe lo awm tan danah pawh ngaih dan hrang hrang ‘Evolution theory leh Big Bang theory’ te a lo piang a. Engpawh nise, Bible thiamte leh Scientists-te thil hmuhchhuah leh rin dan atang chuan Thilsiam tantirh (Universe lo awm tirh) atangin tuna kan hman mek ‘Hun’ hi a lo intan a ni tih hi an thutlukna leh ngaihdan thuhmun an neihna leh inanna chu a ni. Mahse engtinnge lei leh van hi a lo insiam a, engtinnge mihringte kan lo awm? tihah ngaih dan hrang hrang a lo awm avang hian Kristian tam takte chu rinna kawngah chauh phahin tam takten Pathian awm rin loh hialnate an lo neih phah a. Evolution theory leh Big Bang theory te ai hian Bible hian kan hmuh leh hriat theihah chuan thudik an tarlang fe zawk a ni. Entir nan: Evolution theory hi a dik theih loh zia finfiahna chu, Pathianin ni 6 chhunga a thil siamah khan thlaite, thingkung leh ramsate chu ‘anmahni nih dan tur ang theuhvin’ a siam a, tuipui lily te thingkung lian taka lo changta pawh kan hmu ngai lo a, chuvang chuan nih phung bik leh awm dan tur bik tak neiin a siam vek a, chumi ramri pela thil lo thang danglama thil chi danga lo inthlak pawh hmuh leh hriat tur a awm lo a ni. Tin Big Bang theory ah pawh, thil engemaw sakhat (Singularity) atanga kan awmna Universe hi lo piang ni anga pawm dawn pawhin kha thil sakhat a bul ber kha siamtu awm loin a awm thei chuang reng reng lova. Tichuan, science lama mi thiam ber berte pawhin Universe lo intan dan hi an finfiah thei chuang lova, chuvang chuan ‘Evolution thoery’ leh ‘Big Bang theory’ te hi thil ni theia rin leh ngaih mai an ni a, a dikna tuman an finfiah thei chuang lo tih hi Kristian ten kan hriat chian a pawimawh hle a ni.

 

Scientist-te thil hmuhchhuah dan hi chu a danglam fova, kum 10 kalta vela thil chiang (fact) ni ngeia an hriat kha kum reilote hnuah hmuchhuah dan chi dang an nei leh a. Bible erawh hi chu englaimahin a inthlak danglam ngai lo a ni. Tin Bible hi Science zirtirna tura ziak a ni lova, misualte Krista hnena kan hawikirtir leh theihna tura ziak a ni a. Tin, Bible hi mihringte hnena Pathian inpuanchhuahna leh leilunga mihring kan lo awm vena china kan chanchin ziahna leh Thlarau lam thil kan mamawh te ziakna bu a ni. Scientist te erawh chuan thil lo awm tawh sa an zir/hmuchhuak mai zawk a ni. Tin, Bible hian kan awmna Lei upat dan hi a sawi lo a, mihringte he Universe-a kan lo awmve na chin hi a sawi mai a ni. Tin Bible hi chu Pathian leh a siam mihringte inlaichinna tur atana thil pawimawh chin min hrilhna mai a ni, Gen 5:1 “Hei hi Adama thlahte chuanna lehkhabu chu a ni,” tih kan hmuh angin.  Chuvang chuan Hun lo intan dan atang hian Pathian chu Chatuan ata Chatuan Pathian a nih ziate, Lei leh Van siamtu a nih ziate Genesis bungkhata a thilsiam chungchang Bible thiamte hriat dan atangin i han sawi dawn teh ang.

 

Hun & Thilsiam: Genesis 1:1-2″A tirin Pathianin lei leh vante (heavens in english ) a siam a. Tin, lei hi a chhia a, a ruak ngawt a ni a, Tui thuk tak chung chu a thim mup a, Tuipui thim tak chung chu Pathian thlarauin a awp tlat a” tih kan hmu a. Han chhiar ngawt chuan Gen 1:1 a Pathianin lei leh vante a siam hun hi ni 6 chhunga mihring te leh ransate thenkhatte a siam hun lai ami ni ve maia ngaih theih a ni a. Mahse ‘A tirin (In the beggining)’ tih a Pathianin ‘Lei‘ a siam leh Gen 1:2 a Tin lei chu a chhia a, a ruak ngawt a ni a,‘ tih ami ‘Lei’ hi chu  an dinhmun a inang ta lo a ni, a chhan chu ‘chang hnihnaa ‘Lei’ hi chu a chhia a, a ruak ngawt a ni a’ a tih avangin. Isaiah 45:18 : ” … Ani chuan leilung hi a din a, engmah lovah a siam lo va, mihring awm nan a din zawk a ni. tih kan hmu a. Bible thiamte hrilhfiah naah chuan, Pathian chuan thil engmah chhia leh hman tlak lohvin a siam lova.  Chuvang chuan changkhatna leh changhnihna inkarah hian kum sang tam tak hriat hleih theih loh hi tlazep tawh nia rin leh hriat a ni, Tichuan ‘A tirin’ tih chang khatna thu hi Pathianin lei leh vante siam duhna rilru a neih laia a siam tantirhna ber, ‘A tir ber’ Chatuan hmasa atanga tuna kan hman mek ‘Hun’a a lo insawn lai sawina a ni thei ta a. Gen 1:2 hi English ah chuan ‘Now’ tia ziak a nia, Mizoah chuan ‘Tin’ tih tawngkam hi hman a ni. Tichuan, chang hnihnaa lei chhia leh ruak ngawt mai chu Changkhatnaa Pathian thil siam dik tak (Original ) kha chu a ni theiin a lang lo. Isaiah 45:18 a ‘Engmahlo‘ tih hi Hebrai Bible-ah chuan ‘tohu‘ hman a ni a, a awmzia chu ‘hmun ram, tikhawhar, rauhsan‘ tihna a ni. Tichuan hemi tifiah lehzual tur hian ni 6 chhunga Pathian thil siam chungchang Genesis bung 1 thu hi lo en leh ila:

 

Ni 6 chhunga Pathian thil siam: Genesis bung khata Pathianin ni 6 chhunga a thil siamah hian Bible thiamte ziak dan leh Hebrai tawng atangin ‘Siam’ tih hi lo bih chiang ila. Mizo Bibleah chuan ‘Pathianin lei leh vante a siam a,….. mihring a siam a.. etc.’, tiin ‘siam’ tih hi hman a ni ta deuh vek a, Hebrai Bible a thumal 3 te hi en ta ila,

            (1) ‘bara’ – create ( engmah lo atanga siam );

            (2) ‘asah’ – making, fashioning (hmanrua awm tawh sa atanga thil dang siam/din)

            (3) ‘yatsar’ – mold, shape ( hmanrua awm tawhsa atanga thil dang siam chhuak.

NIV Bible a Pathianin ni 6 chhunga a thil siam ah hian ‘bara/create’ tih hi vawi thum a hmang a,

            i) Gen 1:1 – “A tirin Pathianin lei leh van a siam a,”. hetah hian ‘Create‘ hman a ni.

            ii) Gen 1:21 -”Tin Pathianin tuipui sa lian pui puite chu a siam a,” ..’create‘ hman a ni.

            iii) Gen 1:27 -”Tin Pathianin ama anpuiin mihring a siam a’. .. ‘bara’ (create) a hmang

Tin ‘made/asah’ tih hi vawi 4 a hmang bawk a, chungte chu:

            i) Gen 1:6 – ‘Tui leh tui inkarah boruak zau tak lo awm sela’. ‘made’. a hmang a,

            ii) Gen 1: 14-16 – ‘Chhun leh zan thenna turin .entute…lo awm bawk rawh se”. ‘made’ hman a ni.

            iii) Gen 1:25 -’ … Ramsa anmahni chi awm dan tur ang theuhin …. a siam a’. ‘made’ hman a ni.

            iv) Gen 1:26 -’Kan anpuiin, keimahni ang takin mihring siam ila,’ hetah pawh hian ‘made’ hman                      ani, a chhan chu mihring taksa kha, thil awm tawh sa ‘lei/hlum’ atangin a siam a ni.

Tin. ‘shape or form/yatsar’ hman nate:

            i) Gen 2:7 – ‘Tin Lalpa Pathianin leia vaivutin mihring a siam a…,’ ‘form’ hman a ni.

 

Heng bakah hian Isaia 43:7 hi NIV Bible English ah chuan ‘Every one that is called by my name, and whom I have created for my glory, whom I have formed, yea, whom I have made,” hetah hian ‘create, form, and made‘ tih words thum hi a rawn hmang kim vek a ni. Tichuan Gen 1:9-ah chuan, khawmual chu ‘siam thar’ ni tawh lovin lo lang turin thu a pe mai a ni, chutiang zelin a dang pawh an ni.

 

Job 38:7-ah chuan Pathianin Angelte a lo siam tawh thu kan hmu bawk a, tin, Setana pawh hi Eden huana Evi leh Adama a thlem khan, a lo chhuahna sawilan a ni lo, ni 6 chhunga Pathian thil siam hma hian a lo awm (exist) tawh a ni tih a hriat a, Tichuan ni 6 chhunga Pathianin thil a siam hma daih tawh, kum tam tak kaltaah khan Pathian chuan lei leh van hmasate leh Setana leh Angelte a lo siam tawh a ni tih a tichiang at a ni. Chutiang a lo nih chuan Genesis 1:1 ‘A tirin Pathianin lei leh van (vante) a siam a” tih ni 6 chhunga a thil siam leh a tir bera Angelte, Lucifera leh lei leh van hmasate a siam inkar chu hla tak, kum tam tak kaltaah a lo ni dawn ta a, a inkarah hian kum engzatnge ral tawh tih pawh hriathleihtheih a ni ta lo a ni. Chutichuan hetiang hi a lo ni thei dawn at a ni; Pathianin kum tam tak hnuah mihring tana luah tlak leh hman theih turin kan awmna lei leh thil dangte hi ni 6 chhungin a lo siam tha (restored) ta a, tichuan engkim siamthat leh luah tlaka a tihfel vek hnuin a luahtu tur Evi leh Adama a lo siam ( create ) at a ni. Hetiang a lo nih chuan scientist ten leilung upat dan kawng hrang hranga an hmuhchuah dan leh Bible hi a lo inmil thei zawk dawn a lo ni.

Tichuan hriatthiam a awl nan Gen 1:1-2 chu hetiang hian han sawi ta ila, “A tir berin (Chatuan hmasa chu Huna a chantir lai khan) Pathianin lei leh vante a siam a, mahse chhiatna rapthlak tak engemaw avangin tunah chuan lei hi a chhia a, a ruak ngawt a lo ni ta a, luah tlak lohvin a lo awm ta a ni“. tiin

Tu Ber Nge Lal Isua Hmu Tura Lo Kal?

$
0
0

Matthaia 8:5-13-ah chuan Sipai za hotu ngei kha Lal Isua hmu tura lo kal a nih thu chiang takin a tarlang a. Lk.7:2-11-ah ve thung chuan, Sipai za hotu-in Juda Upate leh a ţhian-te a tirh thu a inziak leh si? Tu zawk leh Tu ber nge Lal Isua hmu tura lo kal? Hei bakah hian, Dam lo hi Matthaian‘Naupang’ a tih laiin Dr. Luka chuan ‘Bawih’ a ti leh bawk si? A engnge dik zawk? He Bible chang 2-a thu-te hi an va inkalh nasa ve?

Thuhmahruai
Matthaia 8:5 kan chhiar chuan, “Tin, Kapernaum khuaa a luhin a hnenah Sipa za hotu a lo kal a…” tih kan hmu a. Luka 7:3, 6 kan chhiar thung chuan, “Tin, Kapernaum khuaah a lut a… tichuan, Isua chanchin a hriat veleh… a hnenah Juda upate a tir a…” tih kan hmu bawk si! A inziak chiang ang reng bawk si a, ngaihtuah chu a tithui duh hle reng a ni. Chuvangin, ţhenkhat chuan heng Bible changte hi inkalh anga ngaiin, Bible rinhlelh phah nan an hmang ta mai niin a lang. Amaherawhchu, heng Bible changte hi a inkalh lova, rinhlelh tur a awm lova, an inpuitawn ţha êm êm zawk a ni, tih hre hmasa phawt ila a ţha awm e.

Sipa za hotu bawih naupang Lal Isua’n a tihdam thu-ah hian thilthleng ropui tak tak leh Lal Isua thusawi ropui leh mak tak chhuizui tlâk a awm nual a. Mahse, chungte chu remchanga la sawi atan dah ţha rih mai ila, tun ţumah chuan kan buaina lai khi sawifiah tum ta zawk ila a ţha awm e. Matthaia leh Dr. Luka ten he Bawih naupang tihdam thu hi an ziak ve ve a, hei hi Kristian-te kan vanneihna a nih bâkah, an ziah duh dân kalhmang leh an ziak hunlaia mite (Judate leh Gentile-te) dinhmun pawh kan hrefiah lehzual thei ta bawk a, a lawmawm lehzual a ni.

Dam Lo Hi Naupang Nge, Bawih (Sal)?
An thuziakah hian Matthaian Dam lo hi Naupang a nih thu a sawi a. Hetah hian Greek pais (boy) a hman avangin tihsual a awm lova Naupang a ni ngei a ni tih a chiang tawk. Dr. Luka thung chuan Bawih (sal) tih a hmang thung a. Hei hi Greek doulos (slave) a ni a, Dr. Luka pawhin tihsual engmah a nei lova, he Naupang hi Bawih (sal) a nihzia a rawn tichiang sauh bawk. Chuti a nih chuan, Dam lo hi Bawih Naupang (Greek doulos pais) a ni tihna a ni. An inkalh lo chiang khawp mai.

Matthaia hi chuan he Dam lo hi a kum tam lam a lo ngaihsak bik a, chuvangin, Naupang a nih thu a ziak lang a. Dr. Luka erawhchuan, a chi-leh-kuang leh dinhmun zawngin a lo ngaihven deuh bik thung tihna a ni a, chuvangin, Bawih (sal) a nih thu a ziak lang reng bawk a ni. Matthaia leh Dr. Luka-te thil thlirdân in-ang-lo nei-te thuziak avangin he Dam lo chanchin kimchang hi kan hriat theih phah zawk hlauh a ni. Chuvangin, Bible thu rinhlelhawm lam ni lovin, thu lawmawm lam zawk a ni e.

Sipai Za Hotu nge, Juda Upate, A Ţhian-te?
Tin, Dam lo tidam tura Lal Isua rawn kotu hi tu ber nge? tih lai hi luhchilh lehnghal mai ila. Sawi tâk ang khan, Matthaia leh Dr. Luka hian Sipai za hotu Bawih naupang dam lo tidam tura Lal Isua an koh chungchang an ziak ve ve a. Matthaia’n ‘Sipai za hotu ngeiin Lal Isua a ko’ anga a ziak hi a dik a. Dr. Luka’n Sipai za hotu tirh-in ‘Juda upate leh a Ţhiante’n Lal Isua an koh thu’ a ziak pawh hi ala dik leh tho bawk. Matthaia leh Dr. Luka thuziak aţang hian thil thlendan kimchang chu hetiang hian sawifiah dawn ta ila.

Sipa za hotu hian a Bawih naupang dam lo nâ tak, thih leh dam kâra awm mêk tidam theitu tur hi a bengkhawn hle tih a hriat a. A awmna khuaa mite pawh thu a chah ngei a ni ang tih a hriat theih. Tichuan, Lal Isua chu an khua Kapernaum khuaah a lo kal tih a hriat veleh Juda Upate a tir ta thuai a. Rom sipai leh Judate inngeih ngai lo an nih laia he Sipai za hotu leh Juda Upate inhnaih ţhat dân (mutual relationship) aţang te, an Hnam a hmangaih thu an sawi te leh, Synagogue hial a sak sak dân-ah te hian Gentile (Rom) mi-ah chuan mi danglam tak a ni ang tih a rin theih nghal a. Juda Upate pawh hian an ngensak satliah ngawt lova, “ţhahnemngai takin an ngên chiam a” (Lk.7:4) tiin Dr. Luka hian a record hial nghe nghe a ni.

Juda Upate tih hi Greek presbuteros a ni a, hei hi Sanhedrin member (Sanhedrist) tihna a ni. Tin, Juda Upate hian naupang tidam tur hian Lal Isua hi an hrilh satliah mai lova, an ngen chiam tih Greek arotao (earnestly/demanding) ţawngkam a hman aţang hian a hriat theih a. He ţawngkam hian hlawhtlinna a hmuh hma chu ngen reng a kawk a ni. Juda Upate hian Lal Isuan Kapernaum khua a lo luh tirh-in an be nghal a, a kalna apiangah an zui chhunzawm nghal niin a lang.

Sipai za hotu mitirh Juda Upate hian Lal Isua hi vawi khat hrilh maiah an duh tawk mai lova, Kapernaum khuaa a kalna apiangah hian an zui ve ta zel niin alang. Chutia chanchin engmah rawn hawn tur an awm tak silovah chuan, Sipai za hotu chuan a Ţhian-te hi a tir leh ta niin alang (Lk.7:6). Scholar ţhenkhat chuan, thil kal hmang an enin, Sipai za hotu-in a Ţhian-te a tir hi chu chanchin hrilh tur lam aiin, a In lam pana Lal Isua lo kal mêk hmuak tur leh a inngaihtlawmna leh Lal Isuaa a innghahna thu hrilh tura a tirh-te an ni berin an ngai hial nghe nghe a ni.

A Ţhian-te a tirh hnu lawk hian, Lal Isuaah hian a beiseina a sân êm avangin amah ngei chu Lal Isua hmuak turin a rawn kal ve ta nghe nghe a. Kan rilru-a kan hriat reng tur chu, Lal Isua (Juda-ho hrim hrim pawh an ni) hian mi an biak hian kal-paha biak (titi) an ching tih hriat a ţha awm e. Tichuan, Lal Isua’n Sipa za hotu awmna In a rawn thlen hma hian amah Sipai za hotu ngei hian lo kalin a rawn hmuak a, a rawn bia a, inngaitlawm tak leh zah takin a ngen a, a In chu Lal Isua luhna tlâk a nih loh thu a rawn sawi nghe nghe a ni. He thu hi a Ţhian-te pawhin an lo sawi tawh a, amah Sipai za hotu ngei pawhin a rawn sawi nawn leh bawk niin alang (Mt.8:8-9, Lk.7:6-8).

An Inkalh Lo, An In-Ţanpui Tawn Zawk
Lal Isua leh Sipai za hotu hmaichhana an inbiak thu hi Matthaia chuan chiang takin a record a, thildang sawi lang lem lovin (Juda upate & a Ţhiante sawi tel ve lovin), Lal Isua leh Sipai za hotu intawh thu leh inbiakna chu uar takin a sawi a (Mt.8:5-13). Dr. Luka erawhchuan, Sipai za hotu-in Juda Upate leh a Ţhian-te hial a tirh thu uar takin a sawi thung a ni (Lk.7:3-6). Chuvangin, Matthaia leh Dr. Luka hi an sawi uar duh zawng a in-an loh avangin an thuziak (record) hi inkalh angin a lang mai chauh a ni, an inkalh lova, an in ţanpui-tawn ţha zawk êm êm a ni.

 

LEHKHACHAIH LUKHAWNG NEI

$
0
0

 Ennawm pahnih: Ni 9, khuangchawithla, 2009 Zirtawpni tlai a ni a, Pisâ ban hnu ah chawhmeh ilo bazar pahin bawr takin ka in khai haw ve par par a, kê a kal râlah chuan kan in chu a lo hla zek mai, kan veng thlen meuh chuan thut chawlhna tur chu ka zawng ruai a!! Pu Das a kawmchhak lungrem ah chuan thuthmun rem in, thli thaw chu ka dawng ta vang vang a, ka thlang inchung zawlah chuan unau pahnih, in kawmngeih zet mai hian lehkhachaih an lo buaipui a, lehkhachaih inanglo tak mai chu chaih thawlh tum ve ve in an lo vawr dun lauh lauh mai a. Fûr ruah a tuihul tawh bawk a, boruak lah a thiang tha, thlifim a tam vei bawk nen lehkhachiah tuipui mi tan chuan hun duhawm tak a ni ringawt mai. Vengdang naupang tepawn an hai hauh lo, lehkhachiah pian in anglo tak tak leng vel chu ka tlir dauh dauh a, hmuhnawm a tling tham a, ka rilru luah tu ber erawh ka thlang lawk inchung a naupang Sahar chaih thawlk ve theilo ah chuan a awm tlat mai…. Chu naupang Sahar chaih chu…

  Sahâr Chaih chu:   Lehkhachaih pangngai anglo takin a sir tawn tawnah thli dawng tam thei ang ber tur in sahar ip chu a kap parh ve reuh a, Polythene ah pawh polythene namailo, RAMBO lem chuan na ngat hmangin a siam ve a. Kut a an lek kan chuan thli tlem te thaw pawn a chhem puar pup pup thei a, a lan dan ah mai chuan thlawh luap luap duh hmel tak leh leng dêr dêr duh zawk awm tak ang a lang a ni. Amaherawhchu, thli in thlawh pui tum tak-a an chhem pawh in, Chhûm kar chu sawi loh dung chen takngial pawh a thlawk kang thei lo a!!! thli chu a chhungah sawhkhawkin a tla leh mai thin a, tih thlawh ve ngei tumin theihtawp chhuah in an vawr ve a, thahnemngai takin an unau chuan a bei ngial a. An thiamthil anhmang zova, an hlawhchham thin thawk thut chuan an hlawm nawk nawk a, kawm kar diak zingah chuan thlawk leh tawh ngai lo turin an paih ta daih mai!!! An beih nasat dan ngaihtuah chuan an thiamawm thlawt a ni. A-upa zawk lehkha chaih chu an buaipui ta daih a… a u zawk lehkha chiah chu.

 

 Lehkhachaih chu: A lan dan ah chuan thli dawng lo zawk leh thli khuâp tlem zawk tur a ngaih a ni a,  thil phêk sathliah ve mai ang lek te hi a ni, a sahâr-ah techuan RAMBO lem chuang ve he hu lo mahse, fiahlo riai te hian, in ngai tlawm tak ni mai awm si in rose par dal tak hi a chuang ve vei kalh a, thlawk thei hmel pawh a pu lem lo.  Amaherawhchu, a thlawh ve ngei theih nan, a chhem tu thli tana thawlh pui awlsam zawk nan, a bân pali te zau thei ang bera hawngin, dawh thleng zau tak a insiam  a. Thlifim satliah lêng vel tan pawh a lak mai awl tur khawpa in hawng sarh mai a ni. An han chaih ta a leh, a leng ta dêr dêr mai a, kar lovah mitin hmuh theih turin van ah a invawrh chho ta thuai a, a thlawh duh em avangin a chaih tu tan pawh hlimpui tham a tling hial a ni.

 

Khaile, Ringtu dinhmunah in chaih lut dawn teh ang aw…. Kan Pathian hian THLARAU THIANGHLIM hmanga min vawrh san tumin, thapui thawhin, thahnem ngai takin min chhem kang ve fova. Mahse, Hruaitu thalo chuan a lansarh nan mahni in a lo bei ve a, KTP/ Kohhran puanin te zauh duh si lovin, mahni thahnemngaihna zawnah tan a lo khawh ve a, a ma huang siamin mahni leh mahni an lo in ti kum phût phût a, thlarau thianghlim chu a mah ah a sawhkhawk hlauh zawk fo thin, pâwl pâwl din in, lamtang siamin, sang taka a thlawh theih nan tan a la fova, a tawpah a tla leh nge nge mai thin. Member thalo chuan, thlarau thianghlim huang te hawng duh lovin, an ring an ti khawng lui a, an mahni chhêm kal tu tur a Lalpa remruat sak hruaitu aw leh thu leh hla te an bengkhawn duh lo thin. A vak a vak a, mahni a kang thei lo chu a tawp ah a tla a, a boral leh nge nge mai thin.

 

Lehkhachaih thlawk theilo ang  mai a, kan Kristianna hian a chaihtu a tih beidawn fova, Kan thlarau in chunglam a pan ve theih tawh ngailohna tur a hnawmhnawk zinga paih mai a hlawh loh nan…

 

Krista tan thlarau chaih nuam ni turin awm ila;

Thlarau Thianghlim tan thlawh kân pui theih mi ni ila,

Mi hmuhtheih tur, ennawm tling thlarau Thianghlim pu ila;

Kan thinlung te thlarau bo leh thlarau Thianghlimtan hawng ila

Midang te hmuh ve theih turin i leng derh derh ang u hmiang

ti in ka member pui te ka sawm che u a ni.

ABELA LEH KAINA TE THIL HLAN

$
0
0

Tin, Lalpa chuan Abela leh a thil hlan chu a lawm a; Kaina leh a thil hlan erawh chu a lawm ve lo va. Tichuan Kaina chu a thin a ur em em a, a hmel a lo dur ta khup a. Tichuan Lalpa chuan, Kaina hnenah chuan, “Enga tinge I thin a ur? Engati nge I hmel a lo dur tak? Thil I tih that chuan lawm I hlawh dawn lo vem ni? I tih that loh erawh chuan Sual chu kawngka bulah a bawk reng a ni; a duhzawng chu nangma hnen lam a ni; a chungah thu I nei tur a ni,” a ti a. (Gen 4:4-7)
Engvang nge?
1. Kaina chuan a rem chang chang a rawn la ve ngawt; Abela erawh chuan, a ran vulh zinga a piang hmasa leh a thau tha tha a thlang kher.

2. Pathianin Evi leh Adama te bawhchhiat tirh atanga an tan chhandamna kawng a lo buatsaih sak , Kalvary tlanga a fapa Isua Krista inthawina hlim thla, sual thawi nana ran thisen chhuak ngeia inthawi kha a nih laiin, Kaina hian chu lam chu a va ngaihtuah thleng phak lo.(Heb 9:22)
Mihringte thu loh zia leh a lo dawngtu Pathian tilawm pha a ni em? Pathian duh zawng leh lawm zawng a ni em? Tih lam kha a pawi mawh zawk tih a lan tir chiang hle.
Kaina thilhlan ve ngawt hi Pharisaite tawngtaina ang chauh a ni, Lalpa a tilawm zo lo tlat. He mihring atanga chhuak ringawt atanga thil tha tih tum ve tang tang na, Pathian atanga nun danglam leh nun thar neih vang ni si lo, hian Pathian a tilawm zo lo a, mahni thatna hmanga Pathian tihlawm zawh inrinna, leh Lal Isua thisen hmanga sual silfai hmasak phawtna tello pawh a, tling leh tha ve tawka inngaihna, a bik takin Mihringte mit hmuh lang thei lam, mihringte mit hmuha tha awm ang taka lang, thinlung chhung erawh Thlan khur chhunga miruang tawih lung ang chauha tenawm nisi hian, Pathian a tilawm zo ngai lo a ni.
Pawi ta em em chu, Kaina hian tih loh ai tih ang chauh chauh a, a lang a mawi maia, ti ve che che a, Pathian hnena a thil hlan Pathianin a lawm lo tih a hriat khan, a lung awi lova, Pathian lakah a hel a, a Unaupa ngawih ngawih pawh vawhlumin a that duh hial ta a nih kha. A lungchhiat thlak tak zet mai. Pa Pathian tilungawi zo lo thil tha ve tih tumnain, Sual lian zawk a hrin phah a ni.
3. “Sual chu kawngka bulah a bawk reng a ni”. He thu hi a lo ril hle mai a, a hebrai tawng bul lam han chhui chet chet phei chuan, ‘hattath’a hmang a, chu chuan awmze pahnih (dual meaning) a lo nei thei reng mai hi a lo nia.
a) Pakhatnaah chuan, Kaina khan thil pawlawh tak leh, a hming ve mai maia a tih a, amah midik leh tha ni hauh si lova, mitha leh dik, tling tawk anga inngaia, Thisen chhuak tello pawha, Pathian lung tiawi thei tur awm anga a inngaihna kha, Lalpan a lawm lo a, a pawm lo tih a hriat khan, inchhira insiam that tum lam aiin, thin ur leh tih tauhah a la a, Pathian lakah a hel a, a unaupa a huat phah a, a rilru put hmang hmu vektu Pathian chuan, Kaina rilru kha a thaloin, a hlauhawm hle a, thil pawi tak a khawih thei dawn tih hriain a lo khap lawk a, kha a rilru kha tak kha remchanga lo la var a, Sual puitlinga chantir turin, Ram sakawlhin a sa seh tur a veh hnai hriau hriau ang hian Setanan a lo chang reng tihna a ni a.
b) Tin, a awmze dang lehah chuan, “Sual thawina tur chu I kawngka bulah hman theih maiin a awm reng a ni” tihna a ni thei chiah bawk. Sual thlemna a lo sosan tak taka, Mihringte chakna hmanga hneh hleih theih loh hun a lo thlen chang pawhin, Sual inhneh tir let der lovin, Sual thawina atana inhlan, kan inchhira kan Sim chuan, min ngaidam a, min lo kuangkuah leh tura inpeih reng, Van Lal fapa kan sual thawina atana inpe zo thak chu a awm a ni. Hetah pawh hian, Pathian hian Kaina hi a lung nih lohna leh rilru helna te, a nau a huatna leh tihhlum hial a duhna thinlung kha kaltlang pui zel lovin, inchhirin sim sela, Abela angin thinlung thianghlim leh tih tak takna nen, kan sual silfai nana Lal Isua Krista thisen hlu tak a chhuah tur zia entir nan ran thisen hmangin inthawi ve se, tia a la thlem tang tangna a ni thei bawk a ni.
Eng nge zir tur kan neih le?
i) Simna tello leh thuawihna tel silo a, a lang a mawia thil tha va tih ve vak tumna hian Pathian a tilawm zo tak tak lo.
ii) Lal Isua Krista thihna leh thawhlehna tawmpuina leh kaltlang lo chuan, Pathian lawmzawngmi nih rual a ni lo a, a theih hek loh.
iii) Sualna leh bawhchhiatna a nasat zawh poh leh, Khawngaihna a nasa ve thin. Eng ang pawhin lo chapoin, lo hel thinin, Lalpa chu lo sawi chhe thin mah I la, dawhthei takin kawngka bulah min nghak reng a, inchhira sima kan hawikir a, a hnen kan pan hun a lo nghak reng thin.
In ngai tlawm leh thuhnuai rawlh taka a hnen panin, Lalpa ngaihdamna dil I la, Amah atanga chhuak ngei chuan, bul I tan ang u le.
Lalpan a thu malsawm rawh se. Amen.

Lal Isua Thlêmna Tawh Dân Record Hi Ava In-Ang Lo Ve?

$
0
0

1. Thuhmahruai
Matthaia 4:4-5 leh Luka 4:5-12-ah Lal Isua thlêma a awm thu kan hmu a. Thlêmna a tawh chhoh dân indawt (order of temptation)-ah hian, Matthaia chuan Biak In chhip aţanga zuangthla tura Thlêmna 2-na, Khawvel lalram Thlêmna 3-na angin a record a. Dr. Luka thung chuan, Khawvel lalram Thlêmna 2-na, Biak In chhip aţanga zuangthla tura Thlêmna 3-na angin a record thung si!? Engtia sawi rem tur nge ni ang?

2. Matthaia Leh Dr. Luka Record Dân A In-Ang Lo
A chunga Bible châng kan sawifiah tur ang chi khi hmun dangah pawh a awm nual a. Theipui kung hauhlum chungchang (Mt.21:18-19, Mk.11:12-21) leh Rawngbawlnaa Tiang ken chungchang (Mk.6:8, Mt.10:10, Lk.9:30) te pawh he thu nen hian case in-ang an ni. Nakina kan la sawi tur tho a nih avangin dah ţha rih mai ila. Helai Bible thu-ah hian inkalh emaw, dik lo emaw a awm lo tih erawhchu hre hmasa ber ila. Bible bu hrang hrangte hi a Ziaktu an hrang ang bawkin, an Ziak dân kalhmang leh an Ziak duh dân-te, an uar duh lai-te a hrang vek a ni tih hre reng ila.

3. Matthaia Record Dân
Matthaia 4:5-ah chuan “Chu mi zawhah chuan (Greek tote. English ‘then’)…” tiin thlêmna 2-na a tawh dawnin a inziak a. Biak Inchhip zum aţanga zuangthla tura a thlêmna a hlawhchham hnu chuan, Diabolan a thlêmna 3-naa a thlêmdân chu hetiang hian a inziak leh a, “Tin, Diabola chuan tlângsâng takah a hruai leh a…(Greek palin. English ‘again’)” tiin a inziak a ni.

Heng ţawngkam 2 (adverbs – chu mi zawhah chuan, a hruai leh a) a hman-te hian Matthaia ziak lan duh leh sawi uar duh lai chu a rawn tichiang ta nghal a. Matthaia hian thilthleng indawt dân (order of events) a ngai pawimawh hle a, thilthleng chanchin lam mai piah lamah, thil thleng chu a indawt dân dik tak angin a rawn sawi tihna a ni nghal a ni.

4. Dr. Luka Record Dân
Dr. Luka erawhchuan, a chunga kan tarlan thlêmna 2-na khawvel lalram thlêmna inţan dawnah khian, “Tin,” (Greek kai. English and) tih ţawngkam mâwlmang tak leh “Tin,” (Greek de. English but/then) tih ţawngkam pangngai bawk a hmang a ni. He thil aţanga lang chiang chu, Dr. Luka hian thilthleng indawt dân (order of events) lam a ngai pawimawh vak lova, thilthleng chanchin chiang taka sawi leh tarlan chu a tum ber a ni tih a lang chiang hle a ni.

Greek kai leh de tih lai tak hi Mizo Bible-ah chuan “Tin,” a inti vek mai a! English-ah chuan and leh then a hmang thung a, English hian a ţawngbul lam hi a hnaih (phawk) deuh mai thei.

5. Matthaia Leh Dr. Luka-te Ngaih Pawimawh A In-Ang Lo
Hemi chungchang tihchian nan Dr. Luka ziak aţang ngei hian lachhuak leh nghe nghe ila. Dr. Luka hian Lal Isua rawngbawlnaa thilthlen dân indawt dik tak (order of events in Jesus’ ministry) lam hi a ngaih pawimawh loh-zia a lanna chu Luka 4:16-30 ah Nazareth khua, a seilenna khuaa Lal Isua hnawn thu kan hmu a. Lal Isua ngeiin “Kapernaum khuaa thilmak a tih thu” Nazareth khuaa miten an sawi chu a sawi chhuak a (v.23).

Mahse, Kapernaum khua a tlawh thu hi Luka 4:31-37-ah a inziak chhunzawm ta chauh a ni tih kan hmu! Hemi awmzia chu Nazareth khuaa a lo luh hma hian Kapernaum khua hi Lal Isuan a lo tlawh daih tawh a, thilmak pawh a lo ti daih tawh tihna a ni. Chutihlaiin, Dr. Luka chuan Nazareth khuaa Lal Isua a lo kalin Kapernaum a tlawh thu hi a sawi chauh si a ni!

Hei hian, Dr. Luka thil record-ah hian thil thlen dân indawt (order of events) aiin ‘thilthleng chanchin’ hi a ngaih pawimawh ber a ni tih a rawn nemnghet leh a ni. Chuvangin, Bible Scholar ţhenkhat phei chuan Dr. Luka hi chuan Lal Isua chanchin leh rawngbawlna a record-ah reng reng hian a ngaih pawimawh apiang a ziak hmasa zel niin an ngai hial nghe nghe a ni.


MIZO HNAM SAKHAW DIK PHOCHHUAHNA – II by. Rorelliana

$
0
0

Amah, Pathian Khuanu atanga chhuak nunna chauh lo chu ‘chatuan nunn’ dang reng reng a awm lo.

Mizo hnam min dintirh atangin englai pawhin kan hnenah a awm reng a, auh chawp ngaiin min kalsan ve ngai lo. Amah chu kan engkima kan engkim a ni a; Amah chauh lo chu Pathian dang reng reng an awm lo. Khawvel mihring zawng zawngte Pathian, Khuanu chu a ni.

6. THLARAU (Kristian zirtir dan): Mihring hian thlarau kan nei a, kan thlarauah chuan Pathian laka thiamloh chang kan ni. Chu thiamloh channa chu min thlahtu Evi leh Adama bawhchhiatna vang a ni. Isua kan rin loh chuan kan thlarau chu hremhmun (meidil)-ah a tla ang a, Isua kan rin chuan vanramah Amah nen kan kal ang. “Ka thlarauin a zawm ta; Krista grape nung chu. Rei tak ka lo thlahthlam ta; mahse ka nei leh ta” an ti.

THLARAU (Mizo Sakhaw Dinna): Mihring tumahin thlarau kan nei lova, kan lo pian hian thlarau kan pian chhuahpui reng reng lo. Mipa chi le hmeichhe chi infin atanga mihring a lo pian hian mipa chi-ah thlarau a awm lova, hmeichhe chi-ah thlarau a awm hek lo. Chi ve ve a lo infin khan mihring hi a rawn insiama, kan lo piangchhuak mai a ni. Mihring insiam fel hnua thlarau lo awm chawp ve a i ngai a nih chuan; mihring boral rualin chu thlarau lo awmchawp pawh chu a boral ve leh tho dawn a ni.

Mihring thih hnua hremhmun a tla thei emaw vanrama kal thei emaw thlarau kan pianchhuahpui reng reng lo.
Mihringte hi khawvel enkawl tur leh Siamtu Khuanu aiawha ding tura ruatte kan nih avangin kan hring lam taksa thihni a ranrual thite anga kan tawp hlen nghal phal lovin; Amah kan Pathian Khuanu anga kan lo chatuan ve theihna turin Chungkhuanu chuan amah atanga chhuak ‘NUNN’ chu min pe a, chu nunna Pa atanga kan chan/neih chu kan ‘thlarau’, kan ‘nunna’ chu a ni zawk.

Pathian, khuanu atanga kan chan kan nunna thlarau hi tlan leh chhandam ngaia pek kan ni lova, hremhmun kal tura pek kan ni hek lo. Lei lama piang a ni lova, van lama piang Pathian Khuanu atanga kan dawn a ni a, tisa mihring thih hnuah Chatuan Pa angchhunga awm kumkhua tur chu a ni a, Pialral luahtu chu a ni.

7. HREMHMUN (Kristian zirtirna): Hremhmun(meidil) a awm a, chu meidilah chuan Juda-mi Mari fapa Isua ringlo tute chu an thih hnuah an thlarau chu a tla dawn a ni. Isua ringlo reng reng chu mitha engang pawh ni re an tla dawn tho a ni; engang a misual pawh Isua ringtu chuan Isua zarah meidil chu a pumpelh dawn a ni. ISUA chu misualte thian a ni si a.

HREMHMUN (Mizo Sakhaw dinna): Mihring sualna reng reng hi mihring tisa-ah vek a ni. Tisaa sualna thiamloh channa pawh tisaah vek seng zel a ni a, misual chuan a sual man chu a hringnun tisaah a tuar a, a thlah leh a tuchhuan thlengin a tuar thei thin. Thilsual titute hremna hi tumahin an pumpelh theilo.

Sualna avanga tuarna lo awm hi ‘hremhmun’ a ni a, mihringin thlarau hrem tur chi a nei lova, thlarau tlakna tur chi meidil a awm hek lo. Mahni mihringpui leh thilsiam tinreng chunga dikna, rinawmna leh tlawmngaihna ataka hman tlat chu hremhmun pumpelhna lamtluang a ni.

8. Vanram (Kristian zirtirna): Isua ringtu thi tawh zawng zawngte thlarau kha vanah Isua hnenah an awm a, Isua van atanga a lo chhuk leh hunah Isua ringtu thi tawh an ruang leia an phum tawhte kha kaihthawhin an awm leh vek ang a, Isua ringtu la thi velo lo la dam hote kha thi ve kher lovin chung mitthi tawhte ruang kaihthawhte nen chuan vanramah a hruaichho leh vek dawn a ni. Tichuan kan unau thenkhatte nen khan vanah kan intawk khawm leh vek dawn a ni.

PIALRAL/VANRAM(Mizo Sakhaw dinna): Pialral/ Vanramah chuan mihring, hmeichhe hrin reng reng hi luh theih a ni lova. Mihring lei lama chhuak zawng zawng chu an chatuan ram leilungah an kir leh vek zel a ni.

Pialral/Vanram neitu ChungKhuanu chuan a chenna Pialral luahtu tur chuan Pathian Khuanu nilo tan luah theih a nih loh avangin mihringah chuan Ama nunna chu a dah a, chu ‘Pa nunna’ kan chan chu kan nunna, kan thlarau, kan van taksa chu a ni a. Chu chu hmeichhe hrin nilo Pathian, Khuanu hrin a ni.

Kan nunna chuan kan tisa damlah ngei pawh hian Pialral(Vanram) chu kan luahsa reng tawh. Kan tisa thihniah chuan kan van taksa, kan nunna, Pathian kan nihna taksa chuan Pialral chu a luah tlang nial a ni zawk.

Pathian leh Amah atanga nungte ‘Pathian fate’ chenna chu Vanram/ Pialral a nih avangin mihrin pakhatmah an awm lo. Pathian fate chu mihring an ni lova, Pathiante an ni zawk. Kan Pathianna taksa ngeiin Pialral/Vanram chu kan luah a ni.

9. KRISTIAN PATHIAN BIAK DAN: Maimitchhinga tawngtaiin an be thin. Heti angin: “Aw Lalpa, kan Pathian..” tiin. (tul an tih zawng zawng chhamchhuakin a tawpah, ‘chung zawng zawng chu kan sual chhiar renloh ngaihdamna nen Isua Krista hmingin kan dil a che,” an ti thin).

Tawngtaina hi Pathian biakna bulpui ber a nih avangin an uar em em mai a, inkhawmnaah te, chaw ei dawnah te, pianniah leh thihniah te an tawngtai zel a, (Bible a ziak ‘Pathian hming lam apiang chuan sual kalsan rawh se’ tih erawh chu an hmang reng reng lo niin a lang).

tawngtai baka an Pathian biakna dang leh chu- inkhawm, thilpek, zaikhawm, lâm leh tawnghriatloha zai leh Isua thu sawiin an Pathian chu an be bawk thin. (tawngtai nasa ber ram, thatpui lem lo Kristian niin a lang)

MIZO SAKHAW PATHIAN BIAK DAN:
Min siamtu Pathian, Chungkhuanu chu englai pawhin kan hnenah a awm reng a, keimahniah hian hmuh loh leh hriat loh pakhatmah a nei lo a, auh chawp ngaiin a awm hek lo.

Kan Pathian, Khuanu chu chuan kan mihringpuite leh thilnung tinreng leh kan chenna khawvela thil awm zawng zawng chunga rinawmna, dikna leh tlawmngaihna leh hmangaihna hmanga Amah be turin min ti a ni. Entirnan: Director pakhat chu a kutah sum eiruk theih a tam em em mai a, nimahsela a eiru duh hauh lo mai. “Pu Director, enga tinge i eiruk duh hauh loh,” tia zawhna chu, “Rinawmna leh dikna hi ka Pathian biakna chu a ni,” a ti a.

Kan Pathian Khuanu vanga he Khawvela rinawmna, dikna, tlawmngaihna leh hmangaihna ataka kan hmanna hi Pathian, Khuanu biakna dik chu a ni. Kan tisa hringnun chunga thuneihna sang ber kan hlanna kha Amah kan biakna thûk leh rilber chu a ni.

Awráwl chhuaha au vak vak a ‘Pathian kan bia’ tih hi Pathian chu mihring ang chauha dah vang mai mai a ni.

Kan Pathian, Chungkhuanu chu thiltih leh ti takzeta nun zawng zawnga biak zawk tur a ni a, ngawi reng mah la i Pathian duh zawnga i nun tlat chuan Siamtu Khuanu chuan a chhanglet ngei ngei dawn che a ni. ‘tawngin ka bia’ ti la sawi teuh mah la i nunpui si loh chuan chhanin i awm dawn chuanglo. Nun hi Pathian biakna tak chu a ni si a.

10. KRISTIAN BIAK: Kristian tam zawk chuan Pathian leh Thlarau thianghlim leh Mari fapa Isua an be kawp vek a, ‘intluktlang a biak leh rintur a ni’ an ti. An sawi hrang vek a, pumkhat anni an ti thung. Heti angin: ‘Aw Lalpa, kan Pathian… I thlarau thianghlimin min awmpui la… Chung zawng zawng chu Isua hmingin ka dil che’ an ti thin a ni.

MIZO SAKHAW BIAK DAN: Mizo Sakhuaah chuan engkim siamtu Pathian, Chungkhuanu chauh hi kan biak leh kan rin leh kan innghahna a ni a, Amah bak biak leh belh tur dang pakhatmah kan neilo. Amah Chungkhuanu chu thlarau a ni a, nunna a ni bawk. Engkim mai hi Amah atang leh Amah vang leh Ama tâna lo awm vek an ni a. Chungkhuanu leh Zofate hi kan inkarah tumah awm lovin kan inbe tawn bawk a ni. Hnam dang chanchin hmang leh midang kaltlanga Pathian biak hi milem biakna diktak a ni zawk.

SAWICHIANNA

Zofate Kristiana kan inleh a, Bible Pathian thu a kan pawm atang kha chuan kan hnam, Mizo hnam leh kan ram, Mizoram chanchin ziah ve reng reng lohna Bible, a chhunga Israel hnam leh ram chanchin chauh inziahna chu Pathian thu berah an ngai ta a. Chu chuan Mizo Kristian rilru zawng zawng chu Israel ram leh hnamah a pemtir ta vek a ni. Mizoram leh hnam chu Khawvel thila ngaiin Pathian thu lam hawi reng rengah chuan hnuchhawna hawisan a lo ni ta a ni.

Zofate hi Evi leh Adama awm hma daiha khawvel lo luah tawh hnam kan nih angin, bawhchhiatna thuthlung hnuaiah khan kan tel reng reng lo. An bawhchhiatna avanga thlahte thlenga Pathian laka thiamloh chang an nihna tlanchhuak tur leh chhandam tur a lokal nia an ngaih Mari fapa Isua kha Zofate tlantu leh chhandamtu a nihna reng reng a awm ve lo.

Evi leh Adama thlah kan ni lova, an bawhchhiatna avanga an thlahte a kaltlang thisen sual mawh chu an thlah ni reng reng lo keini-ah a pakai thei hek lo. “Israel hnam beram bo hnenah lo chuan tirh ka ni lo,” tiin Isua khan a sawi chiang.

Amah Hi Juda mi Mari fapa Isua; keimahni ang tho, mihring dik tak, mihring dangte aia Pathian deuh bik ni chuang reng reng lo, mihring fapa a ni tihah hian chiang i la. Israel ho zinga an hnam dan kalh hmiaha rawngbawltu a ni.

Thil mak tih theihna leh mitthi-kaihthawh-theihna neiin Bible-in sawi mahse ama tih a ni reng reng lo; a tirtu Pathian thiltihtheihna a hmang a ni zawk. Sakhaw dang Hindu-ah Rama te, Buddhist-ah Buddha te, Muslim-ah Muhammed te ho pawh hian mi tihdamnate, mitthi kaihthawh theihna leh tilmak tam tak an ti tho.

Anni pawh hian Pathian thiltihtheihna an hmang vek tho a ni. A tu-a-mah hi Pathian Khuanu anga biak tur an ni reng reng lo.

Kan ram kan hnam siamtu, tuna kan chenna Zorama min hruailuttu, Juda thlahtu Evi leh Adamate pianhma daih atanga Zofate kaihruaitu, chunga mi Chungkhuanu hlamchhiah phah thak nan a Isua kan hmang ta mai hi chu kan ram leh hnam hi chuan a chhiatpui tak meuh meuh a ni.

 

Zoram Kristiante hi Kristian sakhuanaah an sangin an tui em em a. Inkhawmho-ahte, zaipawlahte, Isua thu hrilahte, thawhlawm thil pekahte, biakin sak ropuiahte, missionary tirhchhuah lamahte, thawhlawm khawn taimakahte, Isua faka zai leh lamahte, tawngtai nasat-ahte hian khawvel ram dang Kristiante chu an khum vek ngeiin a rinawm.

Zofate hi Kristian inti vek si hian kan ram hruaitu luber atanga BPL leh AAY thlengin, kut hnathawktute, sumdawng zawng zawngte, sawrkar hnathawk zawng zawngte, zirlaite, Zoram a pawl zawng zawngte leh kohhrante thlengin an vai mai hian an mahni hamhaia an han phe ta sung sung mai hi chu an biak Isua zirtir dan emaw ni ta le?

Mizo hnam Kristianah hian khawiahnge rinawmna, tlawmngaihna leh dikna a awm zawh tak le? A-tu-amah kan inringzo tawh si lo. Roreltute lah indem tawn bawih bawihna ram, thil ▶ha thawk hlei theilo roreltu nita vek mai le! Isua hmangaihna thûkzia leh Israel ram leh hnam chanchin sawi zel hian dawt sawi leh ruk ruk bansan chuang lovin Zoram hi kan luah reng mai dawn em ni?

Mahni ram leh hnam tlansan daih sakhua hi hnam hmelma sakhua a ni. Zofate hi Kristian Sakhua min rawn zirtira, kan pawma, kan ring ta hmiah mai a. Khawvela sakhaw tha ber emaw kan ti lehnghal! Kristian sakhaw kengtu Bible-ah hian. Mizoram leh Mizo hnam pakhatmah a inziah ve loh avangin Zoram leh Zofate tana belrem awm a kan ngaih lai Bible changte thlangchhuakin kan ram leh hnam tan sawi dik hram hram leh thlen dik tir tumin thusawitu reng rengin tan an la ngat ngat thin. Bible chu an rin tak em avangin ‘helai bung leh chang hi kan ram leh hnam sawina a ni’ te an ti a, a khawilaiah mah hian kan ram leh hnam sawina a awm reng renglo. Tuna Mizo Kristian dinhmun tak hi chu: chhungkaw pa berin an thenawm pa sania man tamzia leh an thenawmte chuan an eia tui an tih zia a fte zinga uluk tak leh taima taka sawiin an chhungkua a zirtir a; a fate zinga a hrethar apiangin an hlimpui ve em em ang hi a ni.

Zofaten Pathian thutak kan hriatchian hunah chuan kan pi leh pute chanchin leh kan hnam kalzel chanchin leh tuna kan luah Zoramte hi kan tan Pathian thu a ni tih hriain ram dang chanchin reng reng changthlan tawh lovin kan hnam chanchinah chuan kan tui em em tawh ang.

Amaherawhchu, heti khawpa kan chhiat lai hian hmasang kan pi leh pute kennun reng, vawiin thlenga fam la changlo; chhiatrupna(thihna) te lo thlen changa hnam tlawmngaihna ze nung chuan hnam a la tuam reng a. Hetah pawh hian Kristian thalai lama tangkai aiin inkhawm kawng zawh lemlo zu ruih chinga an ngaih mai mai ho hi an tuan a tha zawk a ang hle mai!

Zofate kan thanharh hunah chuan Kristianna hi kan hnam sakhua a nilo tih kan hria ang a, kan ram leh hnam mi hruai thlengtu hi engkim siamtu Chungkhuanu a ni tih kan hre chiang tawh ang, kan ram leh kan hnam hi Pathian thu a ni tih kan hre tawh ang. Kan ram roreltu MLA rualte chuan Chungkhuanu thua rorel an ni tih an inhre vek tawhin rorelna dikloa rorel an hlau hliah hliah tawh bawk ang; Khuanu pawikhawih an ni tih an inhriat tawh dawn avangin. Chuti ang zelin sawrkar hnathawk zawng zawngte leh mitinin an thiltih tinreng Khuanu thu a ni tih an hriat vek tawh dawn avangin dikna chuan ramah ro a rel tawh dawn a ni.

Chutih hunah chuan min siamtu leh nunna min petu leh chenna ram min petu Khuanu chu kan khua leh tui hmangte, kan luitui luang leh thlifim hmangte, kan thing leh mau, leilungte leh kan buh leh bal hmangte hian fakna leh chawimawina kan hlan tawh ang. “Jordan luikamah ka ding a..” ti a Pathian fak tawh lovin Tlawng luikamah ka ding a, a tuiin Zawlkhawpui kan chawm a, a kama balu-in in kan sa mup mup a, a luidunga thlai tharte chuan kan inchawma, chu ngei hmang chuan Lal kan fak tawh ang. Jerusalem hmanga Lal fak kan bang tawh ang a, Zawlkhawpui hmangin Lal kan fak vek tawh tawn a ni. Kristian nih avanga rinawm leh dik nih tumnate chu ataka ramah a parchhuah theih loh avangin Mizo i nih avang leh Mizorama awm i nih avang zawka i rinawmna chuan neitu nihna a phawk nalh mai a. Kan ram leh kan hnam hi Zofate tan Pathian thu a ni tih hriain ram leh hnam pawi khawih chu Pathian pawi khawih tih leh ram leh hnam tana rinawmna leh diknate chu Pathian chunga rinawmna leh dikna ani tih kan hre tawh zawk ang. Chutih hunah chuan hnam khat, sakhaw pakhat Mizo Sakhua-ah kan awm vek tawh ang. Tunah erawh chuan Bible-in min thendarh vek a, khaw khatah pawh pawl hrang tam takah, chuti ang zelin chhungkaw khatah pawh pawl hrang inphel darh nuaia kan awm hi Kristian Bible hrinchhuah a ni a, a thalo em em a ni.

Aw Zoram mipuite u, in ram leh hnam hmangin Khuanu chu bia ula, i ram leh hnam chu Pathian thuin luah zawk rawh u. I ram Zoram i hnam Zo hnam leh siamtu Chungkhuanu chu inkawp tlat, thliar hran theih loh chu a ni.

Khawvel mihring ten mihringa lo piang Pathian anga biak kan bansan hunah chuan engkim siamtu Pathian pakhatah chauh kan fuankhawm tawh ang a, chutih hunah chuan khawvel hnam zawng zawng sakhaw pakhatah lawiza tawhin sakhua avanga indona a awm tawh ngai lovang.

Piantharna

$
0
0

Kum zabi 17-na laia Pietist harhna atanga lar ta em em PIANTHARNA chuan mizoram chu kum 1899 bawr atang a rawn hrut tan ve det det a. Kum sangbi tharah meuh chuan nasa em emin mizo mai nilo, sap pachal ngei pawh “pianthar” loh hlauin a hman hlel a, theologian thenkhatin hnial thlak an tum mek bawk!
Hetiang em em a piantharna ngainat leh duhluat avang hian setana beihna alo lang ve chat a, chu chu hei hi a ni;

Piantharna dik takah chuan rinna(faith) leh simna(repentance) hi a hmasa zet ang a. Chumi hnuah Isua hnung a zui ta ani tih lanna atang baptisma hi a chang tur a ni. Entirnan, Mipakhat chuan kawng thui tak a kal hnuin ticket a la a, bus-in an khaw lam a pan thin. Hetiang chiah hian kawng thui tak hian rinna leh simna hi a entir a, ticket hian baptisma a entir a. Bus- a chuan hian chhandamna a entir a ni.

Tunlai piantharna erawh ah chuan rinna leh simna hi kal kan duaiin baptisma hi kan va chang daih thung a. Baptisma chan hnuah rinna leh simna hi abul atang bawkin kan inzawh that tir leh thin. Hemi avang hian piangthar da leh, sual leh ta, piangthar nih inhrelo, piantharna awmzia hrelo, piangthar nih leh nihloh hre lo an lo kat ta nuk mai a nih tak hi. Pawi tak a ni e, pawi tak!!!

Piangthar tawh chuan sual ala hria em? Rawngbawltu tam tak leh speaker tam takin tihluihna hmangin sual huat tirna, sual hriatloh tir tumna, sual tihloh tir tumna chi an tuh vak vak thin. Heng mite rilru leh an rinna nun thanlendan erawh chu sual hriatloh tumna avanga sual an hriat tam tak lutuk avang leh sual tihloh tur an bituk tam luatah mahni leh mahni JAIL chhungah an inkhuang ta daih mai thin a. Bible zirtirna a ni em? Piantharna dik ani em hetiang hi- Paula chuan ”Pathian thlarau chu a zalen tur a ni” a ti daih. Piantharna dik chu ava nilo lulai teh lul em!!

Kan pianthar hian keimahni kan piangthar tihna a ni lo tih hriat a ngai. Miin amah kha piangthar ni a inhriat tlat chuan chakna(desire) emaw sual alo lan leh ni ni kha a tluk lehni a ni mai thin a ni!! Bible hian piantharna hi mihring piantharna lam a nilo tih hi min zirtir dan zawk a ni. Greek tawng ah chuan “chunglam atangin” tihna daih a ni a. Mihring piantharna lam niloin keimahni a ISUA alo piannawn lehna lam ani zawk a ni!

Entirna siam leh ta ila; Mitdel chuan khawi hmun nge kalna tur- Step a awm em?. Hmun hlauhawm a awm em? Kham a awm em? Sual a awm em? Bang sut theih a awm em?,  tih hi amah leh amah lo inngaihtuah vak vak se, hlawkna a neilo. Amah enkawltu Doctor chuan khawilai nge kalna tur, hmunhim a ni em, hmun zawl a ni em, mitdel chetthlatna atan hmun duhawm a ni em, tih a hre vek a, chumi hmunah chuan Doctor chuan a hruai mai thin zawk a ni.

Hetiang chiah hian keimahni a Pathian alo pian miau chuan keini sual tihloh tur lo siam vel hian awmzia pakhatmah a neilo, tawl mai a ni! A dik tak chuan Isua lo piang hian hmun him leh ral muang chu a hre lutuk , min kai zawk a, min hruat thin zawk a ni chumi hmunah chuan. Keini sual tihloh tur lo siam chawp nen chuan inhlat fia fia tak a ni!!

A tawp berah chuan Baptisma hi a hluin a zahawm em em a! A khunkhanin a thlaphan thak ngawih ngawih a ni. Rinna leh simna nei hnu zet ah lo chuan Baptisma chan hi tum chhin eihloh tur a ni a. Kohhran inlawmluhna emaw, ram lakna emaw, pawl chhinchhiahna emaw a lo inchantir hi sual dik tak, awlsamte a piantharna ti dawrawmtu mai a ni! Chuvangin miin baptisma a chan dawn chuan “mitthi” an awm dawn tihna a ni!!

PATHIANIN MANGAN LAIIN HNA A THAWK THIN

$
0
0

“Lalpan zankhuain khawchhak thli na tak a rawn tleh tir a, tuipui chu a nem kirtir a, tin, tuipui chu lei charah a chantir a, tin, tuite chu a lo inthen ta a.” (Exodus 14:21)

He chang hian Pathianin thima hna a thawh, thlamuanna thu lawmawm tak chu min hriattir a. Pathianin Israel fate Tuipui Sen an kai theihna tura an tana thil a tih sakna tak tak chu an men lai leh mit hmuh lai ni lovin, “chu mi zan, zankhuain” a ni zawk.

Chutiang tak bawk chuan I nuna thil engkim thim veka a lan lai leh I hmuh theih loh lai hian Pathianin thil ropui tak chu a thawk thin a ni. Chu mi zan, zankhuaa a thawk ang bawkin a hnulam zawng zawngah pawh chuan a thawk zel dawn a ni. A tuk chuan a zana Pathian hnathawh chu a rawn tilang chauh a ni. He Sermon lo chhiartute zingah pawh hian chutiang hmun thima awm chu in awm em aw? Hmuh in inring a ni thei e, nimahsela in hmu kher lo vang. In nunah ni tin tluang taka Pathian nena inpawlna leh hnehna chu a awm reng kher lovang, engkim thim vekin a lang thin zawk fo ang.

Mahse thu lawmawm tak hi hre reng ang che… “Lalpan zankhuain thli na takin tuipui nem kir tirin a tlehtir” tih hi. Khua a var hma loh chuan zankhhuain Pathianin hna a thawk a ni. I hmu kher hauh lo vang, mahsela Pathian I rin phawt chuan I nuna zankhuain Aman a thawk ang a, engah chuan malsawmna chu I dawng mai ang. Kan hmuh loh leh hriat lohvah Pathian chuan a thawk thin a ni. “Chungnung berin a thiltih mak, a rukin a zo vek” tih angin, a rukin min thawh sak vek thin. Rinna mit chauhvin a hmu thei thin.

Pathianin keimahni Nuna thil harsate thawh nan “zan” hun hi min pe thin a ni. Kan nuna “zan” hun harsa…damlohna, retheihna, lungngaihna leh beidawnna te leh thil dang tam tak lo thleng hi Pathianin kan tana hna ropui tak a thawhna hun remchang a ni thin tih I hre reng thin ang u.
Lalpan a thu malsawm rawh se, Amen.

RINNA CHHAWNG THUM TE

$
0
0

“Khawngaih takin, Vawi khat tal beram hmulin mi fiahtir leh ang che” (Roreltute 6:39.)
Rinna hi chhawng thum angin a sawi theih awm e.

Chhawng khatna chu Kristiante hian chhinchhiahna eng emaw leh taksaa hriatna lo lang nasa tak kan neih loh chuan kan ring thei lo thin. Gideona angin beram hmul chu hriat nan kan hmang a, a huh chuan Pathian chu kan ring duh chauh thin. Hei hi a dik bawk e, mahse a la famkim lo a ni. Chutiang chhinchhiahnaa kan innghah chuan Pathian Thu ni lo, chhinchhiahna emaw hriatna zawn fo a ngai ang.

Chhawng hnihna chu taksaa hriatna (feeling) engmah a awm loh pawha Pathian rin hi a ni. Thil awm danin a zir loh pawha ‘rin’ ngawt mai hi malsawmin a awm thin.

Chhawng thumna chu Gideona beram hmulte aia tha zawk a ni. Chhawng khatna chuan thil lawmawm a awm chauhvin a ring a, chhawng hnihna chuan hriatna engmah a awm loh pawhin a ring a. Rinna chhawng thumna erawh chuan thil lan dan te, vantlang te leh mihring ngaih dan leh thil awm dan reng reng leilung awm danin lehlam an hawi a, an dodal lai pawhin Pathian leh a Thu chu an ring tlat thin.

Hemi rinna hi Paula chuan a hmang tawh a. Tirhkohte thiltih 27:20 leh 25 ah chuan, “Ni rei tak, Ni pawh Arsi pawh a lang lo va, thlipui namenin min nuai lo va, nun reng kan beisei tawh lo,” tiin kan chhiar a. Mahse chutiang hnuaiah chuan Paula chuan, “Nimahsela Pute u, thlamuang takin awm rawh u; PATHIAN KA RING E, mi hrilh ang zelin a awm dawn” a ti a ni.

Thil lan dan leh awm dan en chuan engmah beisei tur a awm tawh lo va, Mahse Pathian leh A Thuah chuan a rinna chu a nghat a, chutiang manganna leh hlauhawmna lakah chuan mi dangte pawh a thlamuan thei a ni. Hebrai ziaktuin a sawi angin hmuh theih thilin a zirlai chauhva Pathian rinna hi a tawk lo va, thil engkim kan chunga beiseina awm leh thlamuanna awm reng awm lo va, lungngaihna leh manganna ten min khuh lai tak leh, kan thiante leh Lainate pawhin min kalsan a, min hnuchhawn lai tak hian kan Pa Pathian chu kan ring tlat thin tur a ni.
Lalpan a thu malsawm rawh se, Amen.

Isua Thlahtu Davida Hi Tu Davida Ber Kha Nge?

$
0
0

1. Thuhmahruai
Matthaia 1:6-ah,Jesaian Lal Davida a hring a. Tin, Davidan Uria nupui lakah Solomona a hring a” a tih laiin, Luka 3:31-ah chuan, “chu mi chu Melea fa a ni a, chu mi chu Menna fa a ni a, chu mi chu Mattatha fa a ni a, chu mi chu Nathana fa a ni a, chu mi chu Davida fa a ni a” a tih leh daih si a! Lal Isua thlahtu hi tu Davida ber nge ni ta? Solomona-pa Davida nge, Nathana-pa Davida zawk hi?

2. Matthaia Leh Dr. Luka Chhui Dân A In-Ang Lo
Matthaia leh Dr. Luka hian Lal Isua thlahtute an chhui dân hi a in ang lova. Matthaia hian Isua hi a pa Josefa lam aţangin a chhui a, Dr. Luka hian Isua nu Mari lam aţangin a chhui ve thung a. Amaherawhchu, Lal Davida-ah ve ve an chhui lut a ni. Chip-chiar deuh zawkin lo en zui ila.

2.1. Matthaia Chhui Dân
Matthaia hian Lal Isua chu a pa Josefa kaltlangin a thlahtute a chhui a, Lal Davida’n Bethsebi laka a hrin Lal Solomona-ah a chhui lut a ni (cf. 1:11-16, 1 Chro.3:5). Josefa hi Davida fapa Solomona thlah kal zel a ni. Matthaia hian Lal Isua thlahtute chungchang a chhui-naah a fimkhur hle a, hetiang hian a ziak kan hmu a, “Jakoban Josefa, Mari pasal chu a hring a; chu mi Mari lakah chuan Isua, Krista an tih hi, a lo piang ta a” tiin (1:16).

Hetah hian chithlahna thu-ah hian Josefa hian mipa chi (biological or genetic involvement) a thawh loh zia a rawn tichiang nghal a. Isua nu Mari chiah hi a hringtunu tak tak (biological mother) a nih avangin Greek egennesen tih ţawngkam (feminine genitive or biological/genetic involvement) a rawn hmang nghe nghe a ni.

He Greek genessen ţawngkam hi Gen.21:2-3 (cf. Heb.11:11-12) thu-a “Abrahaman Isaka a hring” tih laiah pawh hian hman a ni bawk. He ţawngkam hian Abrahama chuan ama mipa chi (sperm) ngei hmangin a nupui Sari kha a rai a, Isaka kha a hring a ni tih a ti-lang chiang. Mi ţhenkhatin, Isaka kha Sari’n mipa chi (Abrahama chi) tellova a pai leh a hring anga an sawi hi chu a ţawngbul lam en chuan a dik lo deuh. Sari khan Abrahama chi (biological or genetic involvement) kaltlang ngeiin Isaka kha a lo pai a, a lo hring a ni.

2.2. Dr. Luka Chhui Dân
Dr. Luka erawhchuan, Lal Isua thlahtute hi a Nu Mari lam aţangin a chhui ve thung a, Lal Davida’n Bethsebi laka a hrin tho Nathana-ah a chhui lut a (cf. 1Chro.3:5), Mari hi Davida fapa Nathana thlah kal zel a ni. Hetah hian a tawp mai lova, Abrahama leh thlahtu bul ber Adama thlengin a chhui thleng hial a ni (Lk. 3:23-38). Dr. Luka pawh hian Lal Isua thlahtute a chhuinaah hian a Nu Mari lam aţangin chhui mahse, a pa Josefa dinhmun dik tak chu a rawn tarlang leh ta thova, “Isua chu mi ngaih chuan Josefa fapa a ni a” (3:23) tiin a ziak nghe nghe a ni. Tichuan, Mari thlahtu chhui ţanna atan pawh, Mari-pa Helia hming chu bul ţan nân a rawn hmang ta reng a ni.

3. Lal Isua Thlahtute-ah Hmeichhe Sawikai 4 Tel!!!
Lal Isua thlahtute chhuinaa thil mak leh danglam tak awm chu, Hmeichhia 5 tarlan an ni ve tlat mai hi a ni. Heng hmeichhia-te hi sawikai (a chhe zawnga sawi hlawh vek) an ni vek bawk hi a mak danglam leh zelna a ni. Rahabi leh Ruthi-te chu Gentile mi an ni a, Tamari leh Bethsebi-te chu Juda an ni thung. Lal Isua hringtu Mari chiah hi nula thianghlim sawiselbo a ni thung (Lk.1:30-55).

Juda hmeichhe 2 Tamari leh Bethsebi te hi uire ve ve an ni a (Gen.38, 2Sam.11:1-5), Rahabi hi Nawhchizuar a ni a (Josh.2:25), Ruthi hi hnamdang pathian betu leh nuthlawi a ni thung (Ruth 3). Lal Isua thlahtute zingah, pathian dang betu, gentile, nuthlawi, uire leh nawhchizuar te an tel ve ta mai hi thil mak tak a ni a, hei hian Pathianin thleibik a neih lohzia a tichiang hle a ni.

Viewing all 137 articles
Browse latest View live