Quantcast
Channel: Religion – Mi(sual)
Viewing all 137 articles
Browse latest View live

I ngaihtuah ngai em?

$
0
0

“Khawvel lawm nan A lo kal a, A lo kal lawm nan kan khawvel thung a. Kum a thar a, nun a thar si lo. Nun tam nei lovin kan kum chiah a tam a. Thâwk lâk chhan hlut záwngah nunna hi teh tur a nih laiin, thâwk lâk tawh zâtin nunna hi kan chhiar roh a. Kumah nun hlutna belh tur a nih laiin, nunah kum tamna chiah kan belh a. Chu chuan beiseina vartian hi beidawnna káwlah a liamtir thin”—tiin Pu Vannneihtluanga’n a sawi.

Ni e, a ni lah tak a. Kan hun hman mek leh hman tur nihna tak hre lo hian, mi tam takin kan hun kan hmang mek a. Chu chuan, a phawvuakah min taltir a, awmze nei lovin kan vui liam mai thin. X-mas hi nawmsip bawlna, theuleuna leh huau huau anga kan hman tak atang khan, a hlutna a hniam a. A hlu a ni tih kan theihnghilh zo ta.

Pu Vanneihtluanga vekin—“Bawlhlo thà-in hmai kan chulh a, túr hlauhawmin kawchhung kan hrai leh si. Incheina tunlai hmangin ngaihtuahna hmanlai kan tuam a. Inserhna tel lova Pathian biak kan intihhmuh a. Rüm ru chungin kan nui thin” a ti. I harh em? I harh lo a nih chuan, i chhiar nawn leh dawn nia.

Hei pawh hi han chhiar teh. Harhna chang hre lo khawpin, harhna kan mamawh a. Malsawm kan ni tih hre lovin, malsawmna kan dil a. Hun thar hi nun hlui nen kan hmang a, kan zalen duhna hian sal angah (aw sal-ah) min siam ta a ni. Harh a hun e. I harh teh ang u…

Tanpui leh chhawmdawl ngai nia kan inhriat tlatna hian, min tithuanawp thei. Rui reng chungin harh nia inhriataa kan nei lawi a, chu chuan chapona tlangah min milen tir a, hnehchhiahna chu kan talhfiak an ni leh mai thin. Talhfiak chu i lekchhuah zin zawh poh leh A malsawmna aiin Setana malsawmna i pumbilh hnem mai dawn a lo ni.

Harh nachang pawh hre tawh lo khawpa mu rei hian LALPA harhna kan mamawh a, thawh nachang pawh hre tawh lo khawpa lo tlu rei tawh hian, thawh kan mamawh a ni. Kan bo a ni tih pawh hre lo khawp a lo bo rei tawh hi, i kut chakin min khaichhuak la. Kan mu a nih paw’n kan harh ang a, kan tlu a nih pawhin, kan tho ang a. Kan bo a nih pawhin, kan lo kir leh ang—I angchhungah chuan. Phu reng kan nei lo ve. Lei anchhe dawng tana tawrhna Kross leh Vana lallukhum i zawmna—I hmangahna chauh lo chu.


Setana Thlêmna Thang Hlauhawm Ber 3

$
0
0

Kan Hmêlma-pa Setana hian Ringtute min Thlêmna leh min Hnehna Hmanrua tam tak a nei a. Chung zingah chuan a Hlauhawm zual 3 a awm a. He Thlêmna-te hi Kristian zingah Pitar-putar, Nula-tlangval, Ramhruaitute leh Rawngbawltu tê ber aţanga Hotu-ber thlenga kan tawh ţhin zinga Hneh hâr tak an ni. Tirhkoh Paulan, “Chuvangin, dinga inring chu fimkhur rawhse, chutilochuan a tlu dah ang e,” (1Kor.10:12) a lo ti hial a. He Thlêmna-ah hian tlu lo turin inringin, i fimkhur ang u.

1. Wealth (Ro-Sum)
Sum leh pai, hausakna duh leh ît avangin mi tam tak an tlû a. Pathian Rawngbawltu fel tak tak pawh hman tlak lohvah an chhuak ţhin. Sum hmang hian Setana’n Ram Hruaitu ţha tak tak leh Pathian Rawngbawltu tam tak a lei tawh a, a lei mek zel a ni. ‘Sum tel lovin rawng kan bawl thei lova, hna kan thawk thei lova, kan nung thei lo’ tih hi thudik a ni. Mahse, Sum hi kan ngaih pawimawh ber a ni tur a ni lova, Sum hian kan thlarau nun leh rawngbawlna a hma-khalh-in, a tichhe tur a ni lo (1Tim.6:10).

2. Power (Nihna/Lâr Duhna)
Miin Nihna (position) emaw, Lâr (popularity) emaw an duh tawh chuan eng thil tih mah an hreh lo. Miţha leh mifelte tih-chhiat te, dik lo taka midang dawta puh (false accusations) te, Pawisa hmanga tute emaw rawih a, Mi chunga kut-thlâk te, Mi Zalenna lei te, Setana biak hial te  thlengin an ti duh mai ţhin. He thil hi khawvel mite zingah te, Politics huangah te chauh a thleng lova, Pathian rawngbawltute zingah pawh a thleng mêk a ni. Setana ngei pawh kha Nihna a duh avangin Van aţanga paithlâk a ni (Isaia 14:12-17).

3. Women (Pleasure/Sex)
Achunga tarlan bakah khian, Setan hian Tisa nawmchenna leh Mipat-hmeichhiatna (pleasure & sex) hmangin Kristian Ţhalai tam tak a suat mek a. Nu leh pate pawh an bang lo. Pastor, Evangelist, Missionary leh Rawngbawltu ropui tak tak-te pawh he Hmanraw chimawm tak hmang hian a hneh fo ţhin. India rama Missionary Society lian leh hlun taka an Hruaitu Mipat-hmeichhiatnaa a tlûk-chhiatna thu-te khan lung a ti chhe ngawih ngawih a nih kha. He Setana Thang  hlauhawm leh chimawm taka mi a âwh tawh chuan, an tâlchhuak mai mai tawh lo. He Hmeichhiat-mipatna Sual hi Pathian Huat ber-te zinga mi a nih avangin a Hrêmna pawh a nâ hle a nih kha (1Kor.10:1-33). Khawvela Ramhruaitu ropui, America President hlui chanchin pawh kan la hre reng awm e. Fimkhur hle ang che.

Ngaihtuah Zui Atan…
Achunga kan sawi tâk “Setana Thlêmna Thang Hlauhawm Ber 3” {The 3 Most Dangerous Weapons Of Satan}-te aţanga Filhlim lo Rawngbawltu i nih chuan, Pathianin a Hmang tak tak thei lovang che. Hei hi a Chhan ber chu Pathianin Ama Ta (Rawngbawltu dik tak) chu a hre kiau a, Ama ta ni lo, Sual kalsan lo, Setana Thanga la âwk reng mihring chu a Hmang Thei Lo a ni (2Tim.2:19, 26).

Paula hian a sawi chiang viau bawk, “Mi ţhenkhat sual chu a langsâr a, an tuar nghal bawk ţhin, ţhenkhat erawh chu a lang lawk lem lo va. Chutiang bawkin thil ţha tih lang nghal a awm a, lang nghal rih lo mah se thup hlen theih a ni lo” tiin (1Tim.5:24-25).

He Thu hi hre lova, tum reng vang emaw, duh reng vang emaw ni lova i lo tlu palh a nih chuan, Pathian hnenah Sim-in, ti-nawn leh tawh miah lo turin kir thuai ang che. TUM RENG VANG LEH DUH RENG VANG A, HRE RENG CHUNGA I TISUAL LUI FO  A NIH NGAT CHUAN, I NGAIHTUAHAWM HLE TIHNA A NI (intentionally, willingly & knowingly committed sin habitually). Hetianga Pathian laka Sual lian tak i khawih a nih chuan, Nangmah chauh i Chhe dawn lova, Midangte pawh i Ti-chhe tel dawn tih i hre reng dawn nia (1Kor.10:1-33, 2Kor.4:2, 6:3, 1John.3:1-24).

Tihtakzeta Lal Isua Chibai Bûktu – Mifingte {Sunday Pual}

$
0
0

Matthaia 2:1-18-a kan hmuh angin, Lal Isua Bethlehem-a a lo pian khan, Khawchhak Mifingte, Lal Heroda leh Berampute khan Chibai an bûk ţheuhva. Chibai bûk tu mi chi 2 kan hmu a – Tihtak zeta Chibai buktute (Mifingte & Berampute) leh Adera Chibai buktu (Heroda) te an ni. Vawiinah hian Matt.2:1-18 thu aţang hian Lal Isua Chibai Bûktute Mi Chi 2 Zinga “Tihtak zeta Lal Isua Chibai Bûktu Mifingte” Chanchin hi kan zirho dawn a ni.

1. Mifingten Judate Lal Arsi An Rawn Zui
Khawchhak Mifingte hi Zawlnei Balaam-a khan Messiah (Judate Lal) lo pianna tur-a Arsi lo chhuak tur thu kha a lo sawi lawk tawh avangin, Mifingte pawh hian kha Thuhrilhlawkna (prophecy) kha an rawn umzui tih a lang a (Numb.24:17). Anmahni ngaihtuah chhuah mai mai a ni lova, Pathian Thlarauvin a rawn tirh-te an ni tih alang chiang hle.

2. Mifingte Tihsual – Heroda In-ah Judate Lal An Zawng!?
Judate Lal Arsi” (Bethlehem Arsi tia kan koh tak) ngei chu zuiin, he Arsi ngei hi En-in Jerusalem khaw bul thlengin an rawn kal a ni. Arsi-in hruai a tumna hmun Bethlehem khua hi Jerusalem khawpui kal pelh a, mel 5 vela hlaa awm a ni. Mahse, Jerusalem khawpui an thlen hian, Judate khawpui a nih avangin “Judate Lal” chu Jerusalem khawpui, Judate khawpui ngeiah piang turah an ngai a, Arsi en tawh lovin, an mihring rilru thiamna leh finna chu hmang zawkin Jerusalem-a Lal Heroda In-ah an lut a, “Judate Lal lo piang” chanchin chu an zawt ta a ni (vv.1-2).

Ringtu nunah hian “kan rinna siamtu leh tifamkimtu Lal Isua” lam en nachang hre lo leh Thlarau Thianghlim ‘aw’ ngaithla lo leh rawnna chang hre lova, mahni mihring remhriatna hmanga kan chet apiangin Setana thlêmnaah kan inbarh-lut ţhin a, ringtute kan chesual ţhin.

3. Awm Lohna Tura Awm Hi Buaina A Ni
Lal Heroda’n Mifingte ka aţanga “Judate Lal Thar” lo piang chungchang a hriat chuan a mangang êm êm a, Jerusalem-a mi zawng zawng pawh an mangang ve a (vv.3-4). Hetih hunlai hian Lal Heroda hi “Judate Lal” (King of the Jews) title pek a nih daih tawh avangin, amah Heroda hriat loh chuan Lal dang an awm thei lo a ni. Hetah hian thil pawimawh tak inzep chu, Lal Heroda leh Jerusalem-a mite ti-mangangtute hi Mifingte an ni tlat mai! Mifingte hian an kal lohna tur hmun (wrong place)-ah an kal a, Zawh lohna tur hmunah zawhna an zawt (right question in the wrong place) a, chu chuan mi tam tak a khawih pawi (effects them & others) ta a! Anmahni ngei pawh dinhmun hlauhawm takah an ding hial a ni. Lal Heroda’n a tihlum nghal vek lo kha an vannei hle mai! Pathian venhimna a ni.

Ringtu ţha tak leh hman tlak tak-te hi, kan awmlohna turah kan awm chuan a buaithlak ţhin. Ringtuten Zu hmunah, Eirukna hmunah, Insualna hmunah, nawmchenna hmunah, mipat-hmeichhiatna hmunah kan awm chuan mahni mai bakah midang tan (ringtu leh ringlo thlengin) kan ti-mangang a, harsatna kan siam ţhin.

Thil hi a awm-ai deuh leh a nihna tur dik tak hi a awm vek a. Biak In-ah Zu lei tur a awm leh awm loh Pastor zawt ila, mak tih piah lamah nuihzat kan hlawh ang. Zu zawrhna (Bar)-ah Bible lei tur zawng ta ila, mâwl leh â nih bak kan hlawh lovang. Chvangin, ringtuten kan awmlohna tura kan awm a, kan tihloh tur kan tih a, kan tihtur kan tih lohva, kan sawi tur sawi lova, kan sawi loh zawk tur kan sawi te hian, keimahni leh ka ringtu-pui mai bakah, ringlo mite thlengin harsatna kan siam sak a, kan rawngbawlna a ti-ţhuanawp a, ringlote pawh Lal Isua an rinna turah harsatna a siam a, Lal Isua hming sawichhiatin a awm ţhin.

4. Ringtuten Engnge Zir Tur Kan Neih? 
Mifingte khan, Lal Heroda thiltih kual vel dan aţangin an tihsual an hrechiang hle a. An fellohna langsâr tak pawh an hrechiang hle. An sualna ngei khan hmun dik lohvah a hruai a, midang tan harsatna leh chhiatna a thlen a ni tih an hrechiang hle ang. A hnu-a an chet dan leh an thiltih dan hian an Thiltihsual an hria a, an sim a ni tih a tarlang bawk (vv.3-6, 12).

4.1. Krista Hmel Hliahtu – Sual Langsâr leh Sual Inthup
Ringtute hian tum miah loh leh, tum reng vang pawhin, langsâr leh sual inthup hi kan khawih fo ţhin. Hei ngei hi Pathian nen-a min ţhen hrangtu, kan Thlarau nun-a harsatna min siamtu leh Thlarau Thianghlim thiltihtheihna hnathawk thei lova siam ţhintu chu a ni. Zawlnei Isaia’n a lo sawi chiang khawp mai, “Ngai teh u, LALPA kut chu chhandam thei lo tûrin tihtawiin a awm lo va; a beng chu hre thei lo tûrin a ngawng hek lo: In khawlohnate chu nangni leh in Pathian kara tla-in a tiţhen zawk che u a ni a, benga a hriat duh lohna tûrin in sualnate chu a hmai chu a hliahsak bawk che u a ni. In kutte chu thisena tihbawlhhlawhin a awm a, in kut zungţangte lah khawlohnaa tihbawlhhlawhin a awm si a; in hmuite chuan dawt a sawi a, in lei chu suahsualna thu sawiin a phun nuah nuah ţhin” (59:1-3).

Ringtute hian, kan in Check-up-na tur pawimawh tak pakhat chu, kan ţawngţaina-ten tuihnang a neih tawh lova, kan Thusawiin hna a thawh tawh lova, mi nun-ah thu a sawi tawh lo nia kan hriat a, kan ringtu-nun a inthlahdah a nih chuan sual langsâr leh sual inthup kan nei a, min tichhe thuai dawn a ni, ti ila a sual lovang. Kan in-enchian a, sual sim a, damna kan chan theihna tura Kalvary damdawi kan ei thuai thuai a ţul.

Thil mak tak chu, Kristian (ringtu) sual-a a lo tlûk hian, ringtute chauh an zak lova, ringtute-ah chauh pawi a khawih lova. Ringlo mite pawhin Ringtu suala tlu leh hnungtawlh chu an lo hmusitin an lo diriam êm êm a. Ringtu sual leh hnungtawlh chu ringlo mite pawhin an ring zo tawh bik lova, kha ringtu suala tlu avang khan Lal Isua hming thlengin an rin duhloh phah hial a ni! Hei hi a thil khawih-pawi râpthlak êm êm chu a ni. Ringtute  fimkhur ang u.

2. Damna – Sim Leh Sual Kalsan, Thian Sual Thlah
Mifingte khan Arsi en tawh lova, anmahni mihring finna hmanga Lal Heroda In-a an kal kha an tisual a ni tih an in-hrechiang a. Lal Heroda In aţanga an chhuah khan Arsi pawh an hmu leh nghal tih kan hmu a (vv.9-10). An thiltih sual hi an in-hrechhuak a, an sim a ni tih hi an thiltih leh awmdan khan a tichiang hle (cf. v.12).

Matthaia hian a lo record fel khawp a, “Tin, Heroda hnenah kir leh lo turin an manga hrilha an awm avangin, anmahni khaw lamah kawng dangah an haw ta a” (2:12) tiin. He thu hian, Mifingte khan, an thiltih sual kha an hrechiang a, Lal Heroda kha pan tlak leh belh-tlak, biak tlak a awm lo a ni tih an hrechiang tawk a. Lal Heorda Thurawn, “kei pawhin amah chu chibai ka rawn bûk ve theih nan in hmuh veleh mi rawn hrilh ang che u” (v.8) a tih lawm lawm pawh kha engah mah an ngaihsak ta lova, kawng dangah an haw ta daih a nih kha!

Lal Isua ringtu dik tak kan nih chuan, Thlarau pawmpui loh, ringtu nun min ti-ţhuanawptu kan Lawmna leh hlimna te, khawvel taka thurawn min pe a, min tihlimtu kan ţhian ţha te zawng zawng pawh simna thinlung nen-a kan thlah vek an ngai ţhin. Tirhkoh Paula pawhin a lo sawi daih tawh a, “Ţhian sualte chuan nungchang ţha an tikhaw lo ţhin,” (1Kor.15:33) tiin. Hetah hian Paula hian “Ţhian” a sawi hi “mihring” a sawina ni mahsela, kan mihring ţhian-te mai bakah, kan Nun min tihlimtu hrang hrang (assets, money and electronic gadgets) te, nuam kan chenna leh tawlna in leh hmun te, kan ngainat zawng thil etc. zawng zawngte hi kalsan a, thlah a, Pathian hnena kir leh turin Lalpan min duh a ni.

He Krismas lo thleng turah hian mihring rilru ni lova, Thlarau Thanghlim hruaina en reng chunga, sual sim tur kan neih te sim a, kan tana Nau Thar Duhawm lo piang hi Chaibai bûk ţheuh turin kan in-sawm a ni.  Lalpa’n a Thu Malsawm rawhse, Amen!

Pa hun tiam.

$
0
0

“Nimahsela a hun bi a lo kim khan fa nihna kan hmuh theih nan Dan hnuaia awmte chu tlan turin Pathianin a Fapa, hmeichhe hrin, Dan hnuaia lo piangin a tir chhuak ta a” (Galatia 4:4).

Bible-hi ngun taka kan zir chuan, Pathian chatuan thil ruahman kan hmu thei a. Genesis atanga Thupuan thleng hian Pathian thil ruahman leh a lo thlen famkimna te, lo la thleng leh zel tur te kan hmu a ni. Khawvel hun tawpa Sakawlh lo chhuak tur te, He khawvel chunga Pathian thinurna berhbu leihbuak tur te, Harmageddon Indona lo awm tur te, Setana leh Sakawlh te Chatuan hremhmuna paiha awm a, chatuana a chhun a zana nghaisak an nih tur te, Mihring thi tawh te thlarau zawng zawngten Rorelna hnuhnung ber an tawh tur leh, Thiam loh chang Nunna bua hming ziak loh zawng zawng te Hremhmuna paih annih tur te, Isua Krista leh a Kohhran inneih hun tur(Vanrama Ringtute kan lawi luh hun tur)te, Lawmman sem anih tur zia thlengin a inziak lawk vek a ni.
Pathianin a Fapa he khawvela a rawn tirh dawn pawh hian a rawn Sezawl chhuah tawp hauh lo mai a, khawvel hi a lo buatsaih lawk sa diam a, a hun dik takah a rawn pian tir chat mai a ni. Chung chu engte nge ni I han thlir ho dawn teh ang:-

1. Chanchin tha a darh chak theih nan, A fapa Isua Krista pian nan Khawvel laili lai a rawn thlang:
“Pathianin Khawvel a hmangaih em em a, chutichuan a fapa mal neih chhun a pe a’(Johana 3:16) leh
“Ama hmingin simna thu leh sual ngaihhnathiamna thu Jerusalem khuaa tanin, hnam tin hnenah an hril ang”(Luka 24:47)
Tih thu an chhiar hian Kum zabi pahnihna vela mi te chu an nuih a lo za deuh thin ani awm e.
Greek miffing Celsus-a phei chuan AD 175 naah khan Lehkhabu a lo ziak hial a ni.
“Pathian chu a muhil vang vang a rawn thang harh phut a, He Khawvel hi Setana kut atanga a rang thei ang bera chhanchhuah thuai thuai lo duh ni ta se la, He Khawvel kilkhawr lai berah hian a fapa chu a rawn pian tir duh in ring reng reng em ni? Chutiang chu Fiamthu lam ziakmi hoin fiamthua an ziah awm lek a ni” a lo ti nghe nghe a ni.

Khatih lai hun ami te tan chuan, Celsus-a hi ziaktu fing tak angin a lang a, Palestine kha a tein a pawimawh lo a, khawvel kilkhawr tak niin a lang tlat a ni. Amaherawhchu, Christopher Colombus-a ten America khawmualpui zau lutuk tak mai an han hmuhchhuah hnuah erawh chuan, Khawvel Map han pharh ila, Celsus mifinga khan a lo hre lo hle tih kan chiang theuh awm e. Khawvel Map banga intar han thlir vang vang ila, Lawng kal vel dan te, Thlawhna thlawh dan te han en ila, Khawvel laili lai tak kawk dawn ila, Palestine(Israel) ram kan kawk ngei ang. Chuvangin, Celsus-a thuziak pawh khi hetiang hian siam that awm takah an ngai ta zawk a:-
“Pathian chuan…Mihringte hnena a rang thei ang bera a chanchin tha puan darh thuai thuai a duh anih chuan, a fapa chu khawvel hmun laili, Palestine ah a rawn piantir ngei ang…” tia ziah that awm tak ani an ti ta hial a ni. Pathian chuan rilru nei takin ruahmanna fel tak nen, Khawvel ram laili tha lai ber mai Palestine ram hi a fapa pian nan leh chettlat nan a lo thlang anih chu.

2. Rome Sawrkar hnuaia Khawvel a ralmuan lai leh Inkalpawhna a that leh awlsam lai tak a ni: Lal Isua rawn pian lai tak hi, Rome Sawrkar chak tak maiin khawvel hneh taka a awp lai a ni a, Helna a lo chhuah changa Rome Sipaite an va thlen zung zung theih nan, Khawvel hmun pawimawh lai pawh turin Kawngpui an sial riah ruah a, inkal pawh a lo awlsam tawh em em mai a, Lal Isua Zirtirte pawh khan, Chanchin Tha kha an hril darh zung zung thei a ni. Khawvel pawh a ralmuang ang reng a ni. Rome Sawrkar han cho ngam leh Indo bup bup ngam an awm loh lai tak a ni a, Zin vei vah pawh a nuamin a awlsam ang reng a ni.
3. Chanchin tha hril a awlsam theih nan, Khawvelin Greek tawng Common language anga an hman lai a ni: Lal Isua lo pian lai vel khan, Rome-in Khawvel awp mah sela, Tawng lamah chuan, Greek tawng kha Rome ram awp chhunga Common language anga hman ani a, Greek tawng thiam tan chuan, tawng thar zir ngai vak lovin, an kalna hmun apiangah khan Chanchin Tha kha an hril hmiah hmiah thei a ni.
4. Juda Sakhaw Zirtirna a darh that lai ani a, chu chuan Isua Krista lo pian tur thu a lo sawilawk reng si a: Sakhaw inzirtirna mumal tha tak nei Juda Sakhaw zirtirna khan Sakhaw lamah chuan Rome ram awp chhung kha a fan chhuak hneh ang reng a, Chu Juda Sakhaw zirtirna chuan, Pathian Pakhat anih thu te, Mihringte a hmangaih avanga a fapa mal neihchhun Nula Thianghlim laka a piantir tur thu te a lo sawi lawk dim diam si a, Missionary hmasate tan Chanchin Tha hril darh kha a awlsam phah em em a, miten an hrethiam hma a ni.

Kan tunlai Khawvel hi han thlir vang vang ta ila, Bible-in hun hnuhnunga thil lo thleng tur a lo sawi lawk te lo thlenna tur atan hian Khawvel hi a inpeih et awt tawhin in hre ve em?
English(Sap tawng) chu Khawvel tawng alo nita a, China te meuh pawhin an dang zo tawh lova, an zir ve nasa ta. Khawvel huap Sawrkar League of Nations an han din a, Pu Hitler-a ten palzutin a han tliak leh rih a, Nimahsela, a aia chak zawk leh huapzo zawk United Nations Organization(UNO) din a han ni leh ta a, USA hmalaknain Khawvel Police ang reng an awm bawk a. ‘One World Government’ hi Politically chuan Daniala mumang ang khan awm thei tak tak dawn lo mahse, Khawvel huap Sawrkar inzawm khawm chak tak hi chu a awm reng a ni. Computer leh Internet lamah kan sang tawh si a, Sakawlh hi lo chhuak tak tak ta pawh nita se, mitinte hi alak atanga tlanbo leh biru thei miah lovin, min chhinchhiah vek theih dan tur kawng te hi a in hawng ruah tawhin in hre ve lo maw? Jerusalem lah chu Khawvel Sakhaw lian 3 te hmun thianghlim anih tlat avangin, ‘Hnamtinte ruihna hlo’ a ni chho deuh deuh zel bawk si. Inringa ngaihven a hun e.

PEACE CHILD(Inremna Nau lo piang chu) – {Krismas }

$
0
0

Kum zabi sawmhnihna chhunga Missionary ropui ber mai pakhat chu Canada mi Don Richardson hi ani awm e. Kum 1935 ah lo piangin Kum 1965 khan Indonesia a Western New Guinea ah a nupui Carol Richardson leh an naute thla 7 mi lek nen, Lu la hnam leh Hringei nia an sawi thin, hnam mawl em em leh kawlhsen em em mai, ‘Sawi’ ho an han luhchilh a ni.

An zinga an han chen tirh atang rengin harsatna tam tak an tawk a, vawi tam tak thah an tum a, thi lo aruangin an chhuak hram hram thin a ni. Theih ang tawkin ‘Sawi’ ho tawng te an han zir nghal a, an tawng lah chu a lo har kher mai lehnghal a. Amaherawhchu, an tumin an bei ngawrh bawk a, an thiam ve ta mai a. Carol chuan damlo enkawl lam a lo buaipui ve nasa a, Sawi ho pawhin an pawm ve sawt em em a ni.

Tichuan le, tumkhat chu Don Richardson-a chuan hun remchang a hmu fuh ta a, In pakhat khat tlata ‘Sawi’ ho thukhawm chu an tawng ngei mai chuan, Lal Isua chanchin chu thahnemngai takin a han hrilh ta a. Isua hun tawp lam a han sawi lai chuan an phun ta mur mur mai a, a thusawi chu a tla tha hle niah ngaiin, eng vanga phun ta mur mur nge annih a han zawh nak chuan, an hotupa chuan, “Chutianga a Zirtirte zing ami mai maiin tangka sawmthuma a hralh theih Isua chu kan ngaisang ve lo, Mahni Zirtirtu pawh hralh thei khawpa fing Juda Iskariota chu kan ngaisang daih zawk” an ti ta mai a, Missionary tan chuan a beidawn thlakin a mangan thlak hle awm e.

Chutia a ngaihna a hriat vak loh lai chuan, an hnam chin dan pakhat mak danglam tak chuan beiseina a rawn pe thar leh ta a, chu chu hei hi a ni:-
‘Sawi’ ho hi Khawvela Tribal hnam dang ang bawkin Khawtin kha Lal hrang neiin an awm a, an in halin an indo reng mai thin a. In run tawn reng leh phuba inla tawn reng thin annih avang chuan, anmahni pawh chuan hrehawm an tiin an nun a ralmuang lova, ralti takin an nung a ni. Chutia Lei do an neih chuan, Inrem dan kawng khat an nei a; chu chu, ‘Inremna Naupang(Peace Child) inthleng’ a ni. Naupang an inthleng dawn ni chuan, a khaw nawtin an thawk chhuak a, an in ep tuar mai thin a. Khua pahnihte chuan, an khua atang chuan, naupang an thlang chhuak ve ve a, chung naupangte chu an Pate ve ve chuan an rawn hruai/pawm a, an inthleng ta thin a ni. (Tin, a chang chuan inthleng lovin Mi pawi sawitu khan, a hmelmate inah a fapa ava pawm lut a, a va pe thin bawk)Chu chu Inremna saui an tan ve dan a nia, chutia naupang an inthleng(in pek) tawh chuan, Indo a thiang tawh thin lova, an inhuatna leh an inhmelmakna zawng zawngte chu a lo tawp thin a ni.

Don Richardsona’n Chu thil a han hmuh chuan, a rilru a khawih ta em em mai a, Chung khaw pahnih indo reng mai ten naupang an inthleng avanga an inkara Inremna a lo awm ta ang chiah khan, Pathian leh Mihringte inkara inhmelmakna rawn titawpa, Inremna rawn siam leh nan, Pathianin a fapa mal neih chhun Isua Krista chu ‘Peace Child(Inremna naupang)’ atan a rawn pe a, Chu Pathian fapa mihringte anga rawn pianga, Mihringte tuar ai tuartu avang chuan, Pathianin min ngaidam a, min huatna zawng zawng a reh a, Inremna neiin, Inrem takin kan lo awm leh thei ta a ni” tia a han sawi chuan, Sawi ho chuan an hrethiam ta em em mai a, Kristianah an rawn inpe ta ruih ruih mai a, Kum 1972 phei kha chuan, Khawvela Thingtum tlawn(Thing zai loh) hmanga sak, Biakin bial pup mai, Khawvela lian ber an lo nei thei ta hial a ni.

Ani taka, Setana bumna avanga Mihring hmasa ten Pathian thu ringhlela, Setana thu an lo awih zawk a, an lo zawm tak zawk avanga Pathian anchhia kan chunga lo tla ta leh, Pathian thianghlim nena kan inzawmna pawh tih chaha lo awm a, Hmelma kan lo nih lai ngei khan, Pathian chuan Mihringte min hmangaih em em mai si a, Amah nena kan lo inzawm leh theih nan, Nun kan lo neih leh theih nan, Setana lak atanga min lei let leh nan, Kan hremna tuar ai chu a fapa neih chhun, a hmangaih em em Isua Krista chu He leia rawn tirin, Mihring nausen angin Nula Thianghlim Mari lak atangin a lo piantir a, Fapa pekin kan lo awm ta a ni. Isua Krista chu Pathian nena Inremna kan lo neih leh theihna tur atanga ‘Peace Child(Inremna nau)’ Pathianin min pek chu a ni. Hlim takin I lawm ang u.
“Kan tan naupang a lo piang a, fapa pekin kan awm ta…A hmingah chuan…’Remna Lal’ an la ti dawn si a” (Isaia 9:6)
“Lei chunga a lawm em em mihringte hnenah rem thu leng rawh se” (Luka 2:14).

Zawi Te-in Ka Kal Dem Dem Tawh Ang

$
0
0

1. Thuhmahruai
November 30, 2013-a American Actor hmelţha leh lâr tak Paul Walker thihna chuan khawvel a ţhawng hle mai a. Entertainment khawvela tui mi leh inhnamhnawihte rilru a khawih-in, an tan chânna râpthlak tak a ni. Kha thihna râpthlak tak kha eng vanga thleng ta mai nge tih an chhui chian chuan Paul Walker ţhianpa Roger Rodas khan an chuanna Car kha a khalh chak lutuk a (at least 90 mph), a thunun zo tawh lova kawngsira thing ding chu su-in a alh zui nghal a, a chuangte chu kâ pawh chhawn lovin a hmunah an thi nghal niin an sawi a ni. A tawi zawngin an tlân chak lutuk a, an fimkhur tawk lova accident râpthlak tak an tawk a ni.

Chhui mite chuan, Lirthei (Car, Bike etc.) khalhtu, (amah felloh vang emaw, fimkhur tawk loh vang emaw ni lova) a tar-kun thlenga tawhsual (accident) tawk miah lova khalh thei-te chu, “mi fimkhur tawp, mi rintlak leh in-nghahna tlak an ni e” an ti! He zirchianna-in a tarlan duh ber chu, Lirthei hmanga chetsualnaah hian khalh chak lutuk ringawt hi chhiatna chhan ber a ni mai lova, a muang emaw, a chak emaw, fimkhur tawk lohna hi chhiatna chhan ber chu a ni zawk a ni, tih hi a ni.

2. Juda Lal Hezekia A Kal Fimkhur Tawk Lo
Juda Lal Hezekia hi Pathianin malsawmna leh hlawhtlinna nasa takin a vur a (2Lal.20:1-11. 2Chro.32:24-33, Isa.38:1-22). Pathian ropui nan leh Israel fate tan Thil ţha tam tak a ti a. Mahse, mite hriat lohvin a Chapo a, Pathian Duhdan kalh-in thil a ti tlat mai! Miten Hezekia sualna leh chapona hmu lo mahse, Pathian chuan thil inthup engkim a hmu tlang vek si! Pathianin a sualna chu hrêm lohvin a chhuah thei si lo! Lal Hezekia Sualna-te chu– (1). Chapona (v.27-30)– A thiltih ţhat-te a chhuang a, a chapo-pui. (2). A Hlawhtlinnaah Pathian a Theihnghilh (v.30)-  A thiltih engkima a hlawhtlinna chu Pathian pek a ni tih a theihnghilh a, ama tih theih ve reng-ah a ngai. (3). Babylon Lal hnenah Pathian Thiltihtheihna Thuruk a hrilh (v.31).

3. Kristian Kal Fimkhur Rawh Hlauhawm A Hnai!
Kan khawvel hun hman mêk hi a changkang tawh a. Space Age, Computer Age leh Digital Age kan pel a, tunah chuan Face Book Age ah kan awm tawh a! Kan thiltih engkim mai hi kan Hmai-hma (Right Now/Right on the Face)-ah ngei kan hmu zung zung a, miten min hmu zung zung tawh bawk a ni. Inthûp emaw, thûp-bo emaw a theih loh! Kan chunga thil-thleng-te chu second tin-in a lem (photo) leh a video-in khawvel hmun tin aţanga hmuh theihin kan lang nghal zel thei tawh a ni.

Lal Hezekia khan Pathian ropuina tura thil a tih tam êm avangin, a chapona leh sualna hi Bible hian sawi lang ta lo se, kan hre kher awm lo ve! Lal Hezekia chungchang hi Bible-ah hmun 3-ah a lang a, heng zingah hian 2Chro.32:24-33 thu hi nei lo phei ila, a chiang lo lehzual ngei ang. Kan nun-a sual leh fellohna, Pathian duhzawng kalhtu leh Thlarau Thianghlim tivui ţhintute hi mi chuan min hriatpui lo mai thei, keimahni ngei pawhin kan inhre thei lo mai thei! Kawng leh lamah thung chuan, thudik tak inzep awm tel ve chu, mahni fellohna hi inhmu lovin, inhre thei lo mahila miten an hmu a, an hria a. Chutiang bawkin, miten a rûka kan sualna an hriat loh chu keimahni’n kan inhre êm êm thung bawk (kan sawichhuak duh lo mai thei).

4. Zawi Te-in, Fimkhur Takin, I Kal Dem Dem Tawh Ang Aw
A Thiltih sual a hriat chian hnu chuan, Lal Hezekia chuan dik taka Inpuangin,  Inhlan Tharna leh Inpek Tharna neiin, “Eng nge ka sawi ang aw! Ani chuan mi bia a, ani vek chuan a ti ta nghal a: Ka nunna thawpikna avâng khan ka dam chhûng kum zawng zawngah chuan zawi tein ka kal dem dem tawh ang” (Isaia 38:15) tiin Pathian hnenah thu a tiam thar leh a ni.

Ringtute hi Vanram pana kan kal lai hian, inpaltlûk theihna tur hlauhawm a tam êm êm a. Fakna Hla siamtu chuan, “Kristian kal fimkhur rawh, hlauhawm a hnai, thlêmtu a hnai, Setana thlêmnain i vêl a dâp, Setana hneh nân i Lalpa dil rawh” a lo ti hial a. Kal chak lutuk te, kal muan lutuk te, nun fimkhur loh avanga suala tluk te, mahni chhiatna tura thiltih leh midangte chhiatna tur thiltih palh a awl êm êm a ni. Chuvangin, Lal Hezekia ang hian, ringtuten, nun uluk tak leh fimkhur takin, thlêmna tinah him taka kan kal theih nân, he Kum Thar 2014-ah hian Lalpa hnenah dil a, ţawngţai fova, Lalpa beisei zel chungin, zawi te-a kal dem dem-in kan Vanram in kawng nuam tak hi i zawh zel ang u.

Kristian-te Tiduhdahtu Rome Emperor-Te {Sunday Pual}

$
0
0

1. EMPEROR CLAUDIUS CAESAR DRUSUS GERMANICUS NERO (AD 54-68)
(1). A Hmun:- AD 65-68 khan Rome khawpui chhungah tiduhdahna hi a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Nero hian Rome khawpui a hâl a (hla a phuah duh vangin a hâl nia sawi a ni). Kristian-te chu “Rome khaw hâltu-ah” a puh hlauh thung a. Nasa taka tihduhdah an ni.
(3). Martar langsâr zualte:- Apostol Petera leh Paula.

2. EMPEROR DOMITIAN VESPASIAN FLAVIA (AD 81-96)
(1). A Hmun:- AD 96 khan Rome khawpui leh Asia Minor-ah te tihduhdahna hi a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Emperor hian “Pathian” (Lord & god) anga biak a phut. Apostol Johana chu Patmos thliarkarah tan tir a ni.
(3). Martar langsâr zualte:- Flavius Clemens (Domitian’s cousin).

3. EMPEROR MARCUS ULPIUS TRAIANUS TRAJAN (AD 98-117)
(1). A Hmun:- Asia Minor.
(2). Tiduhdahna:- Kristian nih chu Dan kalh a ni a, Dan zawm lo chu hrem tura tih a ni. Thil mak tak    erawhchu Kristianna nasa takin an       pung thung.
(3). Martar langsâr zualte:- Ignatius, Bishop of Antioch.

4. EMPEROR PUBLIUS AELIUS HADRIAN (AD 117-138)
(1). A Hmun:- Khawvel hmun hrang hranga Rome ramawpna hmun apiangah.
(2). Tiduhdahna:- Trajan policy a chhunzawm.
(3). Martar langsâr zualte:- Polycarp, Bishop of Smyrna. Polycarp thih hnu hian Emperor Antonius Pius (AD 138-161)  chuan “Kristian-te Tihduhdah Phalloh” thupek a chhuah hlauh thung.

5. EMPEROR MARCUS AURELIUS (161-180)
(1). A Hmun:- Rome khawpui (AD 165), Lyons leh Vienne, Gaul (AD 177) leh North Africa (AD 202-211) ah te a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Kristian-te Tihduhdah Theihna tur Thupek a chhuah.
(3). Martar langsâr zualte:- Augustine (90 yrs), Bishop of Lyons chu nasa taka sawisak a ni a, lung inah a thi. Justin Martyr pawh AD 165 khan a martar. Gaula-ah AD 117 khan sal hmeichhe naupang leh ringtu 45 te khandaih-a sahhlum an ni.

6. EMPEROR DECIUS SEVERUS JULIANUS & LUCIUS SEPTIMIUS SEVERUS (AD 193-211)
(1). A Hmun:- AD 202-211-ah khan Egypt leh North Africa-ah te a thleng.
(2). Tiduhdahna:- AD 202 khan “Juda leh Kristian-a inleh phalloh Dan” siamin Thupek a chhuah. He tihduhdahna-ah hian Emperor Septimus chu “Sakawlh” (anti-Christ) angin Kristian-ten an sawi hial. Emperor Decius thupek tak chuan Kristian tumah tihhlum an ni lo. A chhan ber chu, Emperor hian “Kristian-te tihhlum chu an pun lehzualna mai a ni” tih a hriat reng vang a ni an ti. “Martar-te thisen chu kohhran chi a ni” tih kha hre reng ila. Chuvangin, Emperor Decius tum ber chu, Kristian-te chu hrehawm tak leh rethei tak leh chep taka siam a, an rinna an phatsan theihna tura thlêm leh tih-hrehawm chu a policy ber a ni.
(3). Martar langsâr zualte:- AD 203 khan Carthage-ah Perpetua (22 yrs) leh Baptisma chang tur 5 (sal hmeichhe Felicita nen) te chu khandaiha sahhlum an ni.

7. EMPEROR MAXIMINUS THRAX (AD 235-237)
(1). A Hmun:- Rome, Jerusalem leh Antiokei khua-ah te tihduhdahna hi a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Kristianna tichhe tur hian Hruaitute an pawimawh tih hria-in Kohhran Hruaitute chu a tiduhdah zual a. Tihhlum mai bakah Sardina lamah tam tak a thawn bo.
(3). Martar langsâr zualte:- Fabian, Bishop of Rome, Babylas, Bishop of Antioch, Alexander, Bishop of Jerusalem.

8. EMPEROR GAIUS MESSIUS QUINTUS DECIUS (AD 249-251)
(1). A Hmun:- Rome, Antioch leh Carthage khawpui-ah te tihduhdahna hi a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Kristian-te chu “awmze nei tak leh fing taka tihduhdah” an ni. Rome pathian (Roman deities) hnena inthawina hlan duh lo apiang chu tihduhdah leh tihhlum an ni.
(3). Martar langsâr zualte:- Origen of Caesarea te, Xystus, Bishop of Rome te, Bishop of Tarragona te, Cyprian, Bishop of Carthage chu AD 258 khan an lu tan a ni.

9. EMPEROR PUBLIUS LICINIUS VALERIANUS & MARCUS AEMILIUS AEMILIANUS (AD 253-260)
(1). A Hmun:- AD 257-260 chhung Rome, Spain, North Africa-ah te khan a thleng.
(2). Tiduhdahna:- AD 257 khan “Kristian inkhawm chu Tihhlum theih” tiin Thupek a chhuah a. Hemi hnu hian “Bishop (pastor, elders etc) te Tihhlum theihna Thupek” a chhuah leh bawk.
(3). Martar langsâr zualte:- Alban, Britain-a Rome sipaite, Romanus, Deacon of Caesarea te, Peter, Bishop of Alexandria. Ringtu chhiarsen loh te chu a nungchunga hâlhlum leh an lu tan sak an ni.

10. EMPEROR GAIUS AURELIUS VALERIUS DIOCLETIANUS (AD 284-305)
(1). A Hmun:- Eastern Empire leh Africa-ah AD 303-311 khan a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Kristian-te Tihduhdahnaa Râpthlakber leh Nasa ber leh Rei ber (great persecution, most severe & longest) tia hriat a ni hial. Rome sipai zinga Kristian tam tak tihhlum an ni. Thupek hrang hrang- Kohhran leh Kristian-te thilneih (properties) tichhe tura thupek te, Kristian pungkhawm tihhlum theihna thupek te, Bishop (pastor etc)-te man theihna leh tihhlum theihna thupek te, Kristian-a in-leh phallohna thupek te, Rome pathian-te hnena inthawina hlan vek tura thupek te a chhuah. Thupek hnial apiang chu nasa taka tihduhdah leh tihhlum zel an ni.
(3). Martar langsâr zualte:- Tihduhdahna a nasat ber hun leh Kristian-te thih tam ber hun a ni.

11. EMPEROR JULIAN (AD 361-363)
(1). A Hmun:- Rome, Jerusalem leh Carthage-ah te tihduhdahna a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Kristian sakhua chu Rome sakhua-ah leh a tum a, khawpui hrang hrangah Roman Temple-te a din ţha (sa ţha) leh a, Kristianna chu langsâr taka zirtir a khap a. Kristian-te Biak in chu a tichhe lem lova, Kristian-te pawh a tiduhdah êm êm lo. Emperor Julian hi a naupan laiin Pope-in a baptist avangin Kristian-te hi a zahder nia sawi a ni. Rome mite zinga tlaktlum duh vang leh lâr duh vang leh Rome sorkar tana thil ţha tih a duh vang ni bera sawi a ni.
(3). Martar langsâr zualte:- Emperor Julian avanga Martar an awm thu record a awm lo.

12. EMPEROR VALENS (AD 364-375)
(1). A Hmun:- AD 370 khan Eastern Europe-ah tihduhdahna hi a thleng.
(2). Tiduhdahna:- Emperor hian Arian zirtirna (Arianism) chu nasa takin a sawimawi a. Arian zirtirna (docrine) chu zui (zawm) turin Thupek a chhuah a, Orthodox Christianity chu nasa takin a do. Arian hian “Isua kha Pathian tak tak a ni lo. Pathianin khawvel siamna atana Fapaa a siam mai a ni. Pathian fapa a nihna kha chatuan atan a ni lo. Pa aiin Isua (fapa) kha a hnuaihnung zawk bawk” tiin a zirtir a ni.
(3). Martar langsâr zualte:- Emperor Thupek zawm duhlo Kristian 80 te chu Lawng (ship)-ah an dah a, tuipui-ah lawng chawpin an hâl hnan a, an hâl hlum vek.

M.A. Nula A Ţul Tlat Mai! Tlat Mai A!

$
0
0

Hun Ava Tlêm Êm Ve Le!
Krismas Ni, December 25, 2013-a kan Inkhawm chu kan rei ang reng hle a, Dâr 3:00pm aţanga kan inkhawm chu Dâr 5:00pm ah kan bâng thei ţawk a. Refreshment tuihnai tak an buatsaih chu ei turin kan chhuak sang sang a. Dâr 7:00pm chu Ruai kil hun atana ruat a nih avangin, luhkhawm a, han zai leh nân hun chu a awm lo achha hi a ni ber mai. Tichuan, kan ti nek nek a, dâr 6:45pm ah chuan mi tlêm-te chauh la lut-khawm rih mahila, zai chu kan ţan ta hrâm a. Hla 3 vel ka sa hman  tih-ah chuan Receptionist a lo lut a, Lêngkhawm Hruaitu hnenah kalin a beng bulah thil a hril ru sa sa a. Ka rilru chuan, tawpna a siam tawh dawn ni maw, ka lo ti a. Mahse, hla a tawp chuan a rawn dingchhuak a, “Hei, ruai an la peih lo tlat mai a. Kan zai chhunzawm zel dawn nia. Fatu lam an inpeih hunah min rawn hrilh mai turah ngai ila…” a rawn ti ta daih mai a!

Kan Zai Tui Ta Phian! Mahse, Tawp A Ţul Ta Si!
Kan zai chho ta zel a. Pathian malsawmna changin kan zai tui ta phian mai a! A karah Thuchahtawi vawi 2 lai kan ngaithla hman bawk a. Zai kha kan kham lo tih a hriat hle. Kan Pastor-te leh Nu & pa lam chu an lâm chhuak ta nual a, Haleluia Amen! thawm pawh a ring ţan hle a. Chung zingah chuan Nula lian thelh-thawlh, hmel chhe vak lo, hmaifang ţha tak pakhat chu Chêtna chang engemaw zat zingah chuan a tel ve tih ka va hmu thei a. Dâr 7:40pm a ri ta! Receptionist kha a lo lang leh a, ruai an peih tawh thu chu kan Lêngkhawm Hruaitu hnenah chuan a rawn hrilh ru leh ta sa sa a. Tichuan, kham lo tak chungin Hruaitu chuan Pastor chu ţawngţai turin a sawm a. Lêngkhawm chu a ti tawp ta a ni.

M.A. Nula a Ţul Ta Tlat Mai!
Mi tam zawk chu Ruai ei turin tlai hlau takin an chhuak nual tawh a. Mahse, Chêtna nei zinga Nula kha a ţul ta tlat mai a! Ţawng hriat loh leh chêtna nen, thawm neiin, Biak In chhungah chuan a vei kual ta sek mai! Pastor leh Hruaitu ţhenkhat-te an lo bengvâr a, hawnsan mai a rem lo tih an hriat avangin kan ţhufual ta hlawm a. Pastor-in “Ţul engnge awm? Sawi ţul leh lang-te a awm a nih chuan, I ngaithla ang u,” a tih pawh chuan, thildang a rawn tlazep mai silova, Pastor chuan, “Zai ala ţul zawk a ni ang e. I zai chhunzawm leh rih mai ang u,” a ti ta a. Zai chu kan ţan ţha leh ta a ni.

Kan zai zel a, dâr 8:06pm a rik chuan Receptionist bawk kha a lo lang leh a, Chaw vel leh thildang senghawi a ngaih avangin chaw ei ngei ngei a ngaih tawh thu a rawn sawi a. Pastor chuan thil awmzia hrethiamin, ţawngţaina-in tawpna a siam ta a. Pastor-in tawpna a siam hnu hian min.15 vel chu inchhungah leh pawnah kan la in-buaipui a, chumi hnu-ah chuan chaw-eina lamah a rawn kal ve thei ta a ni. Hetia kan in-buaipui lai hian a chanchin ka lo zawt a. He Nula fel tak hi Bangalore University-a M.A. zirlai a lo ni a! Ka ngaihtuahna a kal thui hle.

Rawngbawlna Langsâr Lo, Mahse Pawimawh Lutuk Si!
Ka ngaihtuahna thui tak min sentirtu chu… he M.A. zirlai Nula hian a chêtna chan hi hrehawm ava ti dawn êm! M.A. lai zir pha ve si, khatianga a han awm kha, a zak-in, insum hrâm hrâm a tum ngei awm sia, mahse, Thlarau Thianghlimin a hman duh dân a nih miau avang leh Pathian kohna leh Lalpa’n tih tur a pek chu tlânsan a hreh si a, zak êm êm leh duhlo chung chungin a Kotu thuawih vang zawkin khatiang khan a awm chu a ni si a! tiin ka ngaihtuah-zui neuh neuhva.

Mi tam tak chuan, Pastor-te tan lâm leh kut-ben a mawi lovin an hria a. Officer leh Lehkhathiam (Ph.D/M.A/M.Th)-te tan pawh mite ang a, lâm duai duai emaw, rawngbawlna langsâr lo, ho te te chelh leh mawhphurhna neih te hi a mawi lovin kan hre ţhin. A lang-a-pauvin sawichhuak lo mahila, kan rilru-ah ţha tih lohna kan nei lian hle tih hi thil chiang tak a ni. A chunga M.A. Nula chêtna chang pawh khi, amah chauhvin hrehawm tiin a zak dawn lova, a zir-pui te, a ţhian ţha-te, a chhungte pawhin an zahpuiin, a awmdân khi an duhsak dân zawng a ni hauh lovang le!

Zaihruaitu pakhat chu, a chhungte leh ţhian hnaivai tak-te hian vawi engemaw zat chu, zilh ti-tih, hrilhfiah ti-tih hian, “Zai hruai tawh suh. Khuang phei chu vaw tawh suh. Lehkhathiam i nih kha aw. Khuang vaw awm tawk leh Zai hruai awm tawk hi an awm. Ti tawh miah suh,” tia an hau bawng bawng lai hi ka hre fo a!!! Chêtna chan te, Zai hruai te, Hla chang sawi te, Thuhrilh te hi ‘duh leh châk êm êm chu an lo awm ve’ mahna. Mahse, mi ţhenkhat tân chuan an châk loh êm êm leh an duh loh êm êm kha an chungah a tlû a, mawhphurhna pêk an ni tlat si a ni!

Engtin Nge Ni Ang Le? Engnge I Ngaihdân?
Tun thlenga Zawhna duhthusama a Chhanna ka la dawn loh chu, “Lehkhathiam leh Officer bîk-te tan, Kohhran hruaituten Zai hruai rawngbawlna leh mawhphurhna tê-nau an pek thuawih taka an lo hlen kha… an ti fuh nge, an lo hnar mai lo kha… an tisual zawk?” tih hi. Chhiartuten ngaihdân rawn share turin ka ngen a che u.  Rawngbawlna hrim hrimah hian kan tih-tur awm bîk leh a mawihnai deuh bîk hi Pathian ngaih hian a awm-in kan hria em?

Pastor-in a tih-awm bîk te, theology & secular lama Lehkhathiam bîk (Ph.D/M.Th/M.A. etc.) leh Officer-ten an tih-awm bîk rawngbawlna te, Kohhran member pangngai-ten an tih-awm bîk rawngbawlna-te hi a awm hrang reng em? Engti anga ngaih tur nge ni ang? Pathian Thu (Bible) leh Kohhran History lamah hetiang ngaihdân hi engang in nge an lo neih ve? Mizo Kohhran bikah hian Engtia ngaih leh pawm tur nge ni ang?


Because He Lives-Bill Gaither

$
0
0

Bill Gaither leh Gloria hi nupa inhmangaih leh zirtirtu tha tak an ni ve ve a. He hla “Because He Lives” tih hi kum 30 dawn liam tawha Pathian hnen atanga an dawn lai hian, Bill leh Gloria te hian nau thar neih an inbeisei lai mek a ni. Hetih hunlai hian harsatna namen lo an tawh ve fo thin avangin, Gloria chu lungngaia a khah mek lai a ni. Gloria chuan he khawvel chhe tawh takah hian he ka nau pai lai mek hi a lo piang ngei ang a, he khawvel hian eng nge a pek ve ang tiin naute hma hun lo awm turah chu a thlirpuiin a tal buai ve hle.

Lungchhe vankai meuhvin tap mah suh se, a beidawnna chuan kawl eng a thlir tir thei meuh bik si lo. Mak tak maiin heti hian Lalpa’n an thinlungah thu a sawi ta-

Because He lives, I can face tomorrow
Because He lives, all fear is gone.
Because I know, I know, He holds the future
And life is worth the living just because He lives.

And then one day, I’ll cross the river,
I’ll fight life’s final war with pain;
And then, as death gives way to vict’ry,
I’ll see the lights of glory and I’ll know He lives…

“Yashua chu a nun avangin naktuk leh naktip-ah pawh a pangngai reng thin. Kan tan leh he ka nau pai mek la tan pawh hian a nun reng dawn avangin, kan hmalama thil chu kan tawn ngam tur a ni a, hlauhna zawng zawng ata mi chhanhim dawn a ni. A chhan chu hei hi ka hria a, hun lo la awm tur hi a kutphah ropuiah a innghat a, he khawvelah hian damchhan hian hlutna a nei fo ang; min la khai chuak dawn a ni- Amah chu a nun reng avangin…” tiin.

He thu hi han chhiar teh, a va rapthlak em.

Odhisa (Orissa tia koh thin kha) thingtlang khaw pakhat Manoharpur-ah chuan, khawfing a chat tep tawh a. Kum 1999, January ni 22 a ral tep tawh tihin Dr Graham Staines, Australian Missionary phar hote zinga thawk thin leh a fapa te pahnih Philip (Kum 10) mi leh Timothy (Kum 6) mi lek te chu an motor Willy’s Station Wagon-a an mu lai chu Bajrang Dal activist pakhat Dara Singh leh Hindu firfiak hovin an motor chawpin an hal hlum a nih kha.

A nupui Gladys Staines chuan ti hian a sawi-

“Lalpa chu ka kiangah ka pasal (Graham Staines) hnathawh te thawk zo tur leh hlen turin a awm reng a, a awm zel bawk dawn a ni. Mak tihna erawh ka nei- eng vanga rawng taka thah ni turin, eng nunchhia leh rawng engmah a hman kha zan khan ka hre mawlh si lo. Ka pasal leh ka fate thahnaa inhnamhnawih te laka phuba lak erawh ka suangtuah ngai lo va, ka beisei leh duh ber zawk erawh chu inchhirin; nun thar neih nan hmang mawlh rawh se tih hi a ni”

An vuinaah chuan Gladys Staines vek chuan he hla hi a chham chhuak a-

Because He lives, I can face tomorrow
Because He lives, all fear is gone.
Because I know, I know, He holds the future
And life is worth the living just because He lives.

A ni lah tak a. Mihringte hmelma tihbaiawm ber mai THIHNA meuh pawh hneha tho leh THIHNA titlawmtu YASHUA kan neih avang hian, kan va vannei em!!!

Mahse, zawhna inzawt fo ang che. Harsatna vawrtawp tuara i rum thin lai khan, I can truly say that Because He lives, I can face tomorrow…i ti ve thei ang em le???

Rinhlelhna Hi Engtia Tih Tur Nge?

$
0
0

Rínhlèlhna rêng rêng chu Krista aṭanga chhuak a ni ngai lo. Rínna chu tìhderthãwn a nih theih nân Setana’n ringtûte rilrû-ah rínhlèlhna a tuh ṭhîn a, chû chu Kristâ zârah hneh theih a ni.

Pathian ringlotûte ngaihdanin mi tamtak a tibuai ṭhîn a, Kristian nunkawnga mitharte hi an ni bîk nghê nghê ṭhîn. Bible-ah hian thil tamtak an hrilhfiah theih loh leh hriat pawh an hriatthiam loh a awm a, Setana chuan Pathian Lehkhabu hi Pathian hnên aṭanga puanchhuah a ni tih an rinna tihderthãwng tûrin hêng thilte hi a hmang a ni. “Engtín nge kawng dik chu ka hriat theih ang? Bible hi Pathian thû a nih takzet chuan, engtin ne hêng rinhlelhnate leh buainate aṭang hian ka fihlîm ang?” tiin an zâwt ṭhîn.

Pathianin kan rinna nghahchhan tûr thil fiah tâwk tak pe lova ring tawp tûrin min ti ngai lo. A awm ngei zia te, A nungchang te, a thu dikzia te zawng zawng hi kan hriat theihna tûra dinchhuah a ni a, hê hriattîrna hi a tam hlê a ni. Chutichung pawhin Pathianin rinhlelhna A tibo chuang lo. Ka rinna chu thil entîr chhinna mai maia innghat lovin, hriatchianna chungah a innghat tûr a ni. Ringhlel duh mi chuan hun remchâng a hmû ang a, thutak hre duh takzette erawh chuan an rinna nghahchhan tûr thil chiang tamtak an hmû ang. 

Rilru famkim lote tân Rilru Famkimpû nungchang leh hnathawhte chu hriatthiam rual a ni lo. Chû Mithianghlim chu lehkha thiam ber leh zir sâng ber tân pawh thurûk a la ni reng tûr a ni. “Pathian chu a zawnin i zawng chhuak thei em ni?” Van tluka sâng a ni a, enge i tihtheih? Hremhmun âiin a thûk zâwk a, enge i hriat theih?”1

Tirhkoh Paula chuan, “Pathian finna leh hriatna ngahzia chu a va thûk êm! A rorêlnate chu hriat theih rual leh, A kawngte chu chhui theih rual a va ni lo êm!”2 a ti a. “Chhûm leh thim chhah mup hi A vêlah a awm” mahse “felna leh rorêlna fel chu A lalṭhutphah nghahchhan a ni.”3 Min kaihhruai dan leh A chêtna anga min chêttîr A tumzia chu kan hre thui thei hlê a, chutichuan, hmangaihna dai thei lo leh zahngaihnain thiltihtheihna tãwp lo an zawm a ni tih kan hria ang. A tumnate a tam ang bawkin kan ṭhatna tûra thil hriat tûr chu a tam a ni tih kan hrethiam thei ang. He mi bâkah hian Engkimtitheia kut leh hmangaihnaa khat thinlung chu kan la ring cheu tûr a ni.

Pathian thû chuan, A Siamtu Pathian nungchang angin mihring hriatthiam sên rual loh thurûk chu a entîr a. Khawvêla sual luh ṭanna te, Krista mihring channa te, piantharna te, thawhlehna te leh zirtûr dang tamtak Bible-a mîte hi mihring rilru hrilhfiahna tûr leh hriatthiam vek tûra thurûk thûk lutukte chu a ni. Mahse Pathian thurûk chu kan hriatthiam theih loh avangin rinhlelh nân kan hmang tûr a ni lo. Khawvêlah pawh hian chanchin hriat phâk loh, a teh pawha kan teh theih loh khawpa an chanchin kan hriat lohten min hual vêl a. Nunna tlâwmber anga langte pawh hi mifing berte pawhin an hrilhfiah zawh loh khawpa hriatfiah harsâ an ni. Khawiah pawh hian thilmak kan hriat phâk loh a awm. Thlarau lamah pawh thurûk kan teh phâk loh kan hmuh chuan mak kan ti dâwn em ni? A harsatna chu mihring rilru tlinlohnaah leh a zîmnaah hian a awm a ni ber mai. Pathian chuan A lehkhabuah a nungchang tihlan chianna tâwk min pê a, chuvangin A thurûk zawng zawng kan hriatthiam theih loh avangin A thû chu ringhlel mai tûr kan ni lo.

Petera chuan Pathian Lehkhabuah hian, “Thu hriat har tak takte a awm a, chûng chu mifing lote leh mi nghet loten, Pathian Lehkhathu dang ang ngai kãwi angin an ngai kãwi a, mahni leh mahni an intihboral phah ṭhîn,”4 a ti a. Pathian Lehkhabua thil harte hi Pathian ringlote chuan Bible hnial nân an hmang ṭhîn a, mahse chuti zâwng chu ni lovin, Pathian thâwkkhum a nihzia an tilang chauh zâwk a ni. Pathian chanchin chuang lovin kan hriatthiam mai tûr thil dang chuang ta se la, A ropuina leh a lalzia mihringten hre thei mai sela chuan, Bible hian Pathian thuneihna diklotheilo chu a nei lovang. A thu rilna leh a thûk êm êmna tak hi Pathian Thû a ni tih rinnghehtîrtu a ni zâwk tûr a ni.

Bible chuan tluang tak leh famkim takin mihring thinlunga chaknate leh mamawhnate ang zêlin thutak chu a tilang a, chû chuan rilru suangtuahna sâng berte pawh mak tia siamin a hîp a, mimãwl berte leh thiam loberte pawh chhandamna kawng a hmuhthiamtîr ṭhîn. Mahse hêng thutak sawi mãwltêtê hian thutak, huamzâu tak, mihring theihnain a hriat phâk bâk, Pathian sawi a nih avanga kan âwih mai tûrte an nei. Chutichuan, tlanna remruatte chu kan tân a lo chiang a, mitinten Pathian hnêna simna kawngah leh kan LALPA Isua Krista, Pathian ruat anga chhandam an nih theihna tûra rinna kawnga kailãwn an hmuh theih nân a ni. Mahse hêng thutak awl taka hriatthiam chhûngahte pawh hian, A ropuina inthup zawngtûte tân chuan, rilrua ngaihtuah chhuah zawh rual leh, ṭhahnemngai tak leh rinna nêna thutak zawngtu tak zette hmuh theihin a awm. Bible chu mîin a chhui ngun poh leh Pathian nung thû a nihzia a hre thûk ting mai a, mihring ngaihtuahnate chu Pathian inhriattîrna ropui tak hmâah chuan a kûn ṭhîn.

Bible thutakte kan hrechiang kim thei lo tih chu, tãwpchinnei chuan Tãwpchinneilo rilru chu a phâk vê lo tihna chauh a ni. Mihringin amâ hriatna tawitê chuan Engkimtitheia tumna chu a hrethiam phâk lo.

A thurûk zawng zawng an teh phâk loh êm avangin ringhleltute leh Pathian thuawihlohte chuan Pathian thû an duh lova, Bible ring inti zawng zawng pawh hê ngaihdanah hian an bãng bîk lo. Tirhkoh chuan, “Ûnaute u, fîmkhur rawh u, chutilochuan Pathian nung chu bãnsan tûrin in zîngah tû chhûngah pawh rinlohna thinlung sual a lo awm dah a nge,”5 a ti. Bible zirtîrna ngun taka zir leh “Pathian thuril”6 chhiar chu, Pathian Lehkhabua tihlan a nih chhûng chu a dik a ni. “Thil inthùpte chu LALPA kan Pathian tã a ni a, chûng thil tihlana awmte chu kan tã a ni.”7 Enchianna rilru tikawitu erawh chu Setana hnathawh a ni. Bible thutak ngaihtuahna chu chaponain a pawlh a, an duhzâwng anga Pathian Lehkhathû rêng rêng an hrilhfiah theih loh chuan an ngaithla peih ṭhîn lo. An tân Pathian thu thâwkkhum hre lo an nih chu a zahthlâkin a tlâwm thlâk lutuk a ni. Pathianin an hnêna thutak tihlan hun a tih thleng khân an nghâk duh lova. Pathian Lehkhabu hrethiam tûrin an mihring finna tâwk hlêin an hria a, chutia an hriatloh chuan a thuneihna an ring ṭhîn lo. Rinna thûa hrilhfiahna tamtak leh zirtîrna lãr takte hi, Bible aṭanga lâk niawm takte pawhin a lang thei, mahse zirtîrnaah chuan ṭanchhan an nei ṭhîn lo tih hi a dik hlê, thâwk khum thu kalh a ni zâwk ṭhîn. Hêng thilte hian mi tamtak rilru a rinhlelhhtîrin a tibuai ṭhîn. Eng pawh nise, Pathian Thû a puh theih lohva, mihring kalsual vang chauh a ni zâwk.

Thilsiamte tân Pâ leh A hnathawhte hriat theih vek a nih a, chû chu an thlen tawh chuan, an tân thutak hmuhchhuah te, hriatna lama ṭhanna te, rilru zauna tûr te a awm tawh chuang lovang. Pathian a sângber tawh lovang a, mihring pawhin a thlen tûr ang chu thlengin hmasâwnna a tãwp ang. Chutiang a nih loh avangin Pathian chu i fak ang u. Pathian chu tãwpchin nei lo a ni a, Amahah chuan “finna leh hriatna ro zawng zawng a awm.”8 Kum khuain mihringte chuan an zir reng ang a, mahse a finna te, A ṭhatna te leh A chaknate chu a tãwp ngai lovang.

Pathian chuan hê damchhûng pawh hian A thûa thutakte chu A mîte hnênah tihlanin awm zêl se A duh a ni. Hê finna neih dan hi kawng khat chauh a awm. Thlarau tihvãrna zârah chiah hian Pathian Thû hriatthiamna kan nei thei. “Pathian thilte chu Pathian Thlarau vêk lo chuan tûman an hre lo.” “Thlarau chuan engkim A chhui chhuak sî ṭhîn a, Pathian thuril pawh.”9 Chhandamtun A zirtîrte hnêna A tiam chu, “Thlarau dik tak chu a lo thlen hun chuan thutak zawng zawngah chuan a hruailût ang che u. . . . Ka tãa mi a lã ang a, in hnênah a hriattîr dâwn sî che u a,”10 tìh hi a ni.

Mihring hian an ngaihtuah theihnate hi hmang vê se tìh Pathian chuan A duh a, Bible zir ngunna hian thil dang, zir nguna âiin rilrû a tichakin a tisâng thei zâwk bawk. Mahse ngaihtuahna Pathiana neihna—mihring chakohna leh famkimlohna thûah erawh kan fimkhur tûr a ni. Kan hriatthiamna hi Pathian thûah hliahin awm lo sela chuan, thutak mãwl bere pawh hrethiamin, naupang mãwlna leh rinna te, zir châknate neiin Thlarau Thianghlim ṭanpuina kan ngên ang. Pathian chakna leh finna hriat theihlohna chuan inngaihtlãwmnain min rawn hnehin, zahna leh hlauhna thianghlim tak nêna A kianga awm tûr angin A lehkhabute kan kêu tûr a ni. Bible kan hnaih hian, ngaihtuahna chuan mahni âia thuneihna sâng zâwk a hrechhuak tûr a ni a, rilru leh hriatna pawh, “Awma ka ni”titû ropui hmâah chuan a kûn tûr a ni.

Thil tamtak harsa leh fiah lo anga lang, Pathianin hrethiam duhtûte hnêna A tihchian tûr chu a awm. Mahse Pathian Thlarau hruaina lo chuan Pathian thûte kan bei fovin kan ngai dik lo thei a ni. Sâwtna awm lova Bible chhiar vaknate a awm a, kawng tamtakah chhiatna a ni thei. Pathian Thû chu zahna leh ṭawngṭaina tel lova kan bei emaw, ngaihtuahnate leh duhnate Pathian hnêna a kal ding loh a, A duhzâwng nêna a inrem loh emaw chuan, rilrû chu rinhlelhnain a khat ṭhîn a, Bible zirna ngei chuan rinlohna a tipung ṭhîn. Hmêlma chuan ngaihtuahna a thunun a, hrilhfiahna diklote a rawtpui ṭhîn. Eng hunah pawh mîten thû leh thiltiha Pathian nêna inremna an zawn loh chuan engtia zir sâng pawh ni se, Pathian thû an hre dik lo thei a, chuvangin an hrilhfiahnate pawm a hlauhawm a ni. Pathian lehhabuah a dik lohna hmuh tumte chuan, thlarau lam hriat theihna an nei lo. Hmuh theihna dik lo tak neiin thil fel leh tluang takahte pawh rinhlelhna leh rinlohna chhan tamtak an hmû ang.

An inthup pawh a ni thei, an rinhlelhna leh rinlohna chhan chu a tam zâwkah, sual duhna vang a ni fo. Pathian thu zirtîrnate leh khapnate chu thinlung chapo, sual duhtu leh a ṭûlna anga zawm duh sî lo leh, a thuneihna ringhleltûte tân chuan lawm rual a ni lo. Thudik man tûr chuan, thudik hriat châkna leh âwih duhna thinlung kan nei tûr a ni, chutiang rilru pûa Bible zir ngun zawng zawng chuan Pathian thû a ni ngei tih lanna tamtak an hmûin, thudik hriatthiamna—anmahni chhandamna tûra tifing thei an dawng bawk ang.

Krista chuan, “Tûpawh Amâ duhzâwng tih duh chuan, thu zirtîr hi Pathian tihchhuah nge Keimâ phuahchawpa ka sawi a hria ang,”11 a ti a. Thu hriatthiam loh zawh leh hnial hrât mai mai âi chuan, i hriatthiam sate kha ngaihven zâwk la, fiahna tam zâwk i hmû ang. Krista khawngaihnain tihtûr i hriat thiam sa chu ti la, tichuan i hriatchian lohte i hrethiamin, tûna i rinlhelhna pawh kha a tibo thei ang.

Mî zawng zawng tân hriatfiah theihna a awm—lehkha thiam sâng ber leh thiam lo ber tân pawh—mahni ṭawng ngeia hriatfiahna chu, Pathian chuan A thu takzia leh A thutiamte a dikzia chu keimahni ngeia fiah tûrin min sâwm a. “LALPA ṭhatzia chu tem chhin teh rêng u,”12 tiin min sâwm bawk a. Midang thusawi rin mai âi chuan mahni ngeiin kan tem chhin tûr a ni. “Dîl rawh u, an pê ang che u,”13 a ti a. A thutiamte chu A thlentîr ngei ang. A la thlãwn ngai lova, a thlãwn thei bawk hek lo. Isua kan hnaih a, A hmangaihna kim chu kan lawm chuan, kan rinhlelhna te leh chian lohnate chu A awmna êngah chuan a reh vek dâwn a ni.

Tirhkoh Paula chuan, Pathianin, “Thim thuneihna laka min chhanchhuakin, A Fapa hmangaih taka ramah chuan min kaitîr ta a,”14 a ti a. Tûpawh thihna aṭanga nunnaa lût tawh chuan, “Pathian chu mi dik tak a ni tiin a hming nemin a ziak,”15 thei. “Ṭanpuitu ka ngai a, ṭanpuina chu Isuâ hnênah ka hmû a. Mamawh tinrêng min pê a, ka thlarau rilṭâm tihpuarin a awm a, tûnah? Bible chu ka tân chuan Isua Kristâ inlãrna a ni. Engvangin nge Isua i rin? min tih chuan—Ani chu ka tân Chhandamtu Pathian a nih avang a ni. Engvangin nge Bible ka rin?—Ka thlarau tâna Pathian âw a ni tih ka hmuhchhuah tawh vangin,” tiin a hriattîr thei. Bible chu a dikin Krista chu Pathian Fapa a ni tih hriatpuina mahni ngeiin kan nei thei a. Thawnthu fing vervêk taka suangtuah chhuah mai zawng kan ni lo tih kan hria e.

Petera chuan a ûnaute chu, “Kan LALPA leh Chhandamtu Isua Krista khawngaihna leh hriatnaah chuan lo ṭhang lian rawh u,”16 tiin a fuih a. Pathian mîte chu khawngaihnaa an ṭhan len chuan A thu hriatthiamna fiah zâwk an hmu reng ang. Thutak thianghlimahte chuan ênna leh mawina thar an hmu reng dâwn a ni. Hmânlai aṭang tawh khân tûn thleng hian kohhran chanchinah hei hi a la dik zêl a, chutiang chuan a tãwp thlengin a dik zêl bawk ang. “Mifelte kawng chu khawvâr tûr êng, chhûn a nih thlenga êng tulh tulh chu a ni.”17
Mihring rilrûin Pathian rilru zawmin, thlarau thiltihtheihna tinrêng chu, chû ênna Bul nêna inzawm tûrin, rinnain nakin hnu lam tûr kan thlîrin, rilru ṭhanlenna chu kan hrethiam thei. Min tihbuaina zawng zawngah khân Pathian vênnaah tihfiaha awmin, kan lãwm thei tawh a, thil hriatchian harsate chu hrilhfiah a ni tawh ang. “Tûnah zawng dârthlalangah kanhmù riãi ruãi a ni, chutih hunah erawh chuan inhmatawnin a ni tawh ang, tûnah zawng a kim lovin ka hria, chutih hunah erawh chuan mi hriatkim ṭhin ang hian ka hre kim tawh ang.”18 _____ Source: http://www.thutak.com/pages/blog-article?r=WZPA611FUT

Joba 11:7, 8.

2 Rome 11:33.

3 Sâm 97:2.

4 2 Petera 3:16.

5 Hebrai 3:12.

6 1 Korin 2:10.

7 Deuteronomi 29:29.

8 Kolosa 2:3.

9 1 Korin 2:11, 10.

10 Johana 16:13, 14.

11 Johana 7:17.

12 Sâm 34:8.

13 Johana 16:24.

14 Kolosa 1:13.

15 Johana 3:33.

16 2 Petera 3:18.

17 Thufingte 4:18.

18 1 Korin 13:12.

Krista Zuitu Nih Fiahna

$
0
0

  Zâidamna te, ngilneihna te, hmangaihna te leh thuhnuairawlhna hi Krista zuitu nih fiahnate chu an ni. Krista zuitu nunah chuan  Kristâ mîzia a lang thîn a ni. “Chumi avang chuan tûpawh Kristaa a awm chuan thil siam  thar a lo ni a, thil hluite chu a ral a,  ngaihteh u, a lo thar ta.”1

Mî chuan englai takin nge, khawii hmunah nge a pianthar a sawi thei kher lo ang; nimahsela, chu chuan a  piangthar lo a ni tih a tilang  chuang lo. Krista’n Nikodema hnênah, “Thlî khawiah pawh a duh duhin a tleh thîn, a rî i hria e, nimahsela khawi atanga lo kal nge, khawiahng a kal dawn tih pawh i hre si lo; tupawh Thlarauva  piang chu chutiangin an awm,”2 a ti a. Thlî, hmuhtheih loh, a hnathawh  erawh chiang taka hmuh leh hriat ang bawk hian Pathian Thlarau chuan mihring thinlung chhûngah hian hna a thawk a ni.  Piantharna tura thiltihtheihna, mihring mita hmuh theih loh chuan, rilruah nun thar a siam a; Pathian anpuiin mi thar a lo siam a ni. Thlarau hnathawh chu a ngawih reng lai leh hriatthiam mang loh a nih lai pawhin, a thiltih chu a lang thîn. Pathian Thlarauvin thinlung a rawn tihthar tawh chuan, nundan chuan dikna chu a rawn entîr ve mai a. Kan thinlungte tidanglam tura engmah kan tih theih loh lai leh, Pathian nen inrema kan awm theih loh lai pawhin, keimahni leh kan hnathawh thate kan rin loh lai tak hian, nundan chuan Pathian khawngaihna chu keimahniah a awm leh awm lo a rawn tilang ang. Danglamna chu nungchangah te, awmdanah te leh tihduhzawngah te hmuh a ni ang. A danglam dawn a ni. Nungchang chu thil tha emaw thil thalo emaw tih zeuh zeuha lang thei a ni lova, thiltih than leh thusawi duh zawngah a lang ber a ni.

Krista thiltihtheihnain a tihthar lem loh pawhin pawnlam nungchang siam dikna chu a awm ve thei a ni tih hi a dik e. Mi thunun theihna duh vang leh mi dang ngaihsan duhna vang pawhin nundan tha tak a awm thei reng a. Mahni inzahna pawhin suala lang thil chu pumpelh turin min hruai thei a. Thinlung duhãm pawhin thil tha a ti thei tho a ni. Chuti a nih chuan, khawilama awm nge kan tum ang?

Tunge thinlung chu nei? Kan ngaihtuahnate chu tu hnênah nge a awm? Tunge biak kan duh thin? Tunge kan duhna ril berte leh kan châkna berte nei le? Kristâ tã kan nih chuan kan ngaihtuahna chu A hnênah a awm a, kan ngaihtuahna duhawm berte chu Ama chanchin a ni a. Kan neih zawng zawng leh kan nihnate chu A hnena dahhran vek an ni tawh a, A taksa ang pua, a thlarauva thawa, a duhzâwng tih leh thil engkima Amah tihlawm chu kan lo châk ngawih ngawih thîn.

Krista Isuaa siamthar lo ni tâte chuan, Thlarau rah, “Hmangaihna te, hlimna te, remna te, dawhtheihna te, ngilneihna te, thatna te, rinawmna te, thuhnuairawlhna te, insûmtheihna te,”3 an rawn chhuah ang. An tunhma châknate angin an awm tawh lo ang a, Pathian Fâ niin, rinnain A hniakhnung an zui zâwk ang, a nungchang puin, Amah angin an intithianghlim ang. Tunhmaa an thil huatte kha tunah chuan an lo ngaina a; tunhmaa an thil ngainat thin te kha an lo hua a. Chapote leh mahni thuduhnate chu rilrûa inngaihtlawmnaah leh zaidamnaah an lo chang thîn. Ngaihtuahna nei lo mi leh chapo chu, thil ngaihtuah nasa mi leh, mi tihnuam an ni a. Zurui mi chu a lo rui tawh lova, mihur pawh a lo thianghlim a, khawvêl dan leh duhzâwng hlâwk lo chu dahbo a ni thîn. Kristian chuan “pâwnlam incheina” a zawng tawh lo ang a, “Thinlunga mihring thuhrûk chu, rilru thuhnuai rawlh leh nunnemna silhfen chhe thei lo,”4 chu a zawng zâwk ang.

Siamthatna hnã a thawh si loh chuan sualsimna tak tak lan chianna a awm lo. Thutiam a tihthar leh a, a thilrûk tâkte a pêk leh a, a sualte a puan a, Pathian leh a mihringpuite a hmangaih chuan, thihna ata nunnaah a lût ngei ta a ni tih misual chuan a hrechiang thei ang.

Misual tak leh diklo tak anga Krista hnêna kan kal hian, A zahngaihna changtute kan lo ni a, thinlungah chuan hmangaihna chu a lo chawrchhuak thîn. Phurrit tinreng kha a lo zãng a; Krista nghâwngkawl tiam chu a nuam bawk si. Thil tihtur chu hlimna a lo ni a, tuarna pawh chu lawmna a lo ni a. Kawng thim mupa langte kha, Felna Nî atanga nizung ênnaah an lo chang zâwk thîn a ni.

Krista nungchang duhawmna chu A zuitûteah hmuh a ni ang. Pathian hmangaihna, A ropuina tura tlawmngaihna chu, kan Chhandamtu nunnah chuan thiltihtheihna a ni. Hmangaihna chuan A thiltih zawng zawngte chu a la nei thei ve lovin a la tichhuak ve thei lo. Isuan ro A relna thinlungah chauh khan a hmuh theih a ni. “Amahin min hmangaih hmasak avangin kan hmangaih a ni.”5 Pathian khawngaihnain thinlung a tih thar hian, hmangaihna hi thiltihna bulpui a ni thîn. Hmangaihna chuan nungchang a tidanglam a, chaknate leh duhna tha lo a thunun a; inhuatnate a tireh a, duhnate chu a tiropui thîn. He hmangaihna hi rilrua a lo luhin nun a tinuam a, a velah thununna tha a tidarh thîn.

Pathian fate, a bîk takin ringtharte inven tûlna thil pahnih a awm a. Pakhatna chu kan sawi tawh angin mahni thiltih thlîra, chuta zuk innghahna, leh chûngte chuan Pathian nena inremna min neihtîr theia rinna hi a ni. Mi, dan zawma, mahni thawh ngeia thianghlim tumtu chuan, thiltihtheih loh a bei a ni. Mi’n Krista lova a tih theih chu bawlhhlawhna—duhãmnaa khat leh sualna a ni thîn. Krista khawngaihna chauh hian, rinna zârah chuan min tithianghlim thei a ni.

A lehlam panga diklohna hlauhawm deuh mai chu, Krista rinna hian Pathian dan zawmna atangin mihringte a tichhuak a ni tih hi a ni. Rinna avang chauha Isua khawngaihna changtute kan lo nih avangin, kan hnathawhte hian tlanna kan nihnaah engmah tihtheih a nei lo.

Nimahsela, thuawihna chu pâwnlam dan mai a ni lo tih hria la, hmangaih rawngbãwlna erawh a ni zâwk. Pathian dan chu Ama awmdan sawichhuahna a ni a; hmangaihna dan tihpuitlinna a ni bawk. Chuvang tak chuan lei leh van A awpna dan bulpui chu a ni. Ka thinlung chu Pathian anpuia tihthar a lo nih tawh a, kan thinlunga Pathian hmangaihnain zung a kaih tawh si chuan, kan nundan chuan Pathian dan a zawm lo ang em ni? Thinlunga hmangaihna dan a inphun tawh a, mihring chu A siamtu anpuia tihthar a lo nih tawh chuan, thutiam thar chu a lo famkim tawh a ni. “An thinlungah ka thupêkte ka dah ang a, an rilruah ka ziak bawk ang,”6 LALPAN a ti si a. Chutichuan dan chu an thinlunga ziak a nih tawh si chuan nundan chu a siam lo em ni? Thuawihna-hmangaih rawngbawlna leh Pathian hnena intukluhna chu zuitu nih chhinchhiahna dik tak chu a ni. Pathian lehkhabu chuan heti hian a sawi: “Pathian hmangaihna chu hei hi a ni, A thupêkte kan zawm hi.” “A thupêkte pawm si lovin, ‘Amah ka hria’ titu chu mi dawthei a ni, thutak amahah a awm lo.”7 Mihring chu thuawihna atanga tihchhuah a hnêkin, rinna chauh, rinna ngei hi a ni, Krista khawngaihna changtûtea min siamtu chu, chu ngei chuan thuawihnaah chuan min hruai thei a ni.

Thuawihna maiin chhandamna chu kan chang a ni lova, chhandamna chu Pathian thilthlãwnpêk, rin vanga hmuh tur chu a ni zâwk si a. Nimahsela, thuawihna chu rinna rah a ni. “Amah chu sualte labo turin a lo lang tawh tih in hria e; Amahah chuan sual engmah a awmsilova. Tupawh Amah a awm reng chaun thil a tisual lo; tupawh thil tisual chuan Amah chu a hmu lova, hriat pawh a hre hek lo.”8 Hei hi fiahna dik tak chu a ni. Kristaa kan awm a, Pathian hmangaihna chu keimahnia a awm tak zet chuan, kan hriatna te, kan ngaihtuahna te, kan tumna te leh kan thiltihte chu, A dan thianghlimin a sawichhuah ang, Pathian duhzâwng nena inrem thlap a ni ang. “Naute u, tûma bumin awm suh u; felna titu chu a fel a ni,’ Amah A fel ang bawkin.”9 Felna chu Pathian dan thianghlim, Sinai tlânga thu sawm pêk khan hrihfiah a ni.

Krista rinna avanga dan zawm a tûl tawh lo tih rinna hi, rinna dik a ni lova, ngaihdan satliah mai a ni zâwk. “Rinna avanga khawngaihnaa chhandam in ni si a.” Nimahsela, “Rinna chu thiltih nei lovin amah chauhvin a awm chuan thi a ni.”10 Khawvêla A lo kal hmain Isua’n, Ama chungchâng thuah, “Aw ka Pathian, i duhzâwng tih hi ka lawmzâwng tak a ni; a ni, i dan thu chu ka thinlungah a awm reng e,”11 a ti a. Vana A lãwn chhoh leh hma deuh lawk khân, “Keiin ka Pa thupêkte ka zawm a, A hmangaihin ka awm reng ang bawk hian,”12 a ti leh a. Pathian lehkhabu chuan heti hian a sawi a: “A thupêkte pawm kan nih chuanin, chu miah chuan Amah kan hria tih kan hria e, … ‘Amahah ka awm reng thîn’ titu chu Amâ awm ang bawk khân a awmve tur ani.”13 “Krista pawh khân A tuarsak cheu avangin, hetiang ti turin koh in ni asîn; A hniakhnunga in zuina turin entawn tur A hnutchhiah che u kha.”14

Chatuan nunna awmdan chu, hmâna a awm ang bawkin tunah pawh thuhmun a la ni reng, kan nu leh pa hmasate an tlûk hma pawha vanram a awm ang chiah khân Pathian dan, felna famkim awihna chu a la famkim a ni. Chatuan nunna chu mi tlinglo tân pawh phal a nih chuan, van pumpui hlimna chu hlauthawn awmin a awm ang. Sual tan kawng hawn sak a ni ang a, a zuitu lungngaihna leh hrehawmna zawng nen awm reng tur chuan phal a lo ni ang.

Adama a tlûk hma chuan Pathian dan zawmin nungchang fel tak a tan siam theih a ni a. Nimahsela, hei hi a ti ta lova, tichuan a sualna avang chuan kan pianhmang rengah kan lo tlu ta a, mahniin kan intifel thei si lova. Misual leh thianghlim lo kan nih tâk tlat avangin, dan thianghlim chu kan zawm famkim thei lo a ni. Pathian danin a phûtte chu ti thei turin pumpelhna A siam ta a. Lei chunga harsatnate leh thlêmnate kan tawh tur zîngah chuan A cheng ta ngei a. Sual erawh chu A sual lo. Kan tan A thi a. Tunah hian kan sualte lâkbo leh A felna min pêk chu A duh a. A hnênah i inpêk a, i Chhandamtu chu i pawm chuan, i nundan chu lo sual hlê tawh mahse, A felnaah chuan chhiar tel i ni ang. Krista nungchang chu i nungchang lo niin, la sual ngai reng reng lo ang chiah maiin Pathian hmaah chuan lawm luh i ni ang.

Hei aia nasa hian, Krista chuan thinlung a tidanglam a. Rinnain i thinlungah a cheng a. Hetiang inzawmna hian Krista chu rinnain zawm zel tur i ni, in duhthlanna chu Ama hnênah hlan reng rawh, hei hi i tih chhûng chuan nangmahah A duhzawng ti tur leh A tha tihzawng ang zêla ti turin hna A thawk ang. Chutichuan, “Tûna tisaa ka nung hi rinnaa nung ka ni, Pathian Fapa, mi hmangaiha ka aia inpetu rinnaah chuan,”15 tiin i sawi thei ang. Chutichuan, Isuan A zìrtîrte hnênah, “A sawitu chu nangni in ni dâwn si lova, in Pa Thlarauin nangmahniah A sawi zâwk dâwn a ni,”16 a ti. Krista nangmahnia A thawh chuan, chutiang thlarau chu in tilang ang a, A thawh ang felna leh thuawihna hnate chu in thawk ang.

Chutichuan keimahniah hian chapona tur engmah kan nei lo a. Mahni inchawisanna tur chhan kan nei hek lo. Kan beiseina chhan awm chhun chu Krista felna, kan felna tura ruat taka chu a ni, chu chuan keimahniah A Thlarauvin a thawk thei a ni.

Rinna kan tih hian, rilrua pai tur fiah tak a awm a, Bilbe-in rínna a tìh ang chî leh thúrínte hi a danglam daih a ni. Pathian thiltihtheihna nunna leh A thu dik takte chu thil dik, Setana leh a hote pawhin thinlung taka an phat theih loh chu a ni. Bible chuan, “Ramhuaite pawhin an ring a, an khur thin a sîn,”17 a ti a. Hei hi chu rinna a ni lo. Pathian thuah hian rinna chauh chu a awm a ni lova, duhthlanna, A hnena inpêkluhna a awm bawk a ni; thinlungte chu A hnênah lo pe nghetin, duhnate chu Amaha dah ngheha a lo awmin—chu ngei chu rinna, hmangaihnaa thawh niin, chu ngei chuan rilru chu a tihthianghlim thîn. He rinna zarah hian thinlung chu Pathian anpuia tihthar a lo ni. Thinlung tihthar loh chu Pathian dan hnuaiah a awm lova, awm thei pawh a ni hek lo, tunah erawh hi chuan LALPA dan thianghlimah chuan a lãwm ta zâwk a, tichuan, Sâm phuahtu angin, “Aw i dan hi ka va ngaina êm! Ni lengin ka ngaihtuah thîn a ni,”18 i lo ti ve thei ta a ni. Dana felna chu keimahni, “Tisa dana awm lova, Thlarau dana awm zâwkte,”19 hnênah chuan tihfamkim a lo ni ta bawk.

Krista ngaihdamna hrethiama Pathian fâte nih duh tak zet si, an awmdan famkim lohzia leh an nundan dik lohzia hrethiamte an awm a, chutichuan an thinlungte chu Thlarau Thianghlimin a tihthar a ni tih an ringhlel mai thîn a. Chutiang mi hnênah chuan, “Beidawng mai suh,” ka ti duh a ni. Kan tlinlohnate leh kan diklohnate avangin Isua ke bula tapa kûn fo tur kan ni a; nimahsela, kan beidawng mai tur a ni lo. Hmelmain min hneh lai pawh hian, Pathian hnar leh theihnghilh a, paihchauh tlâk mai kan ni lo. Kan ni awzawng lo mai, Krista chu Pathian dinglamah kan tana min ngensakin a awm a ni. Hmangaih Johana chuan, “Thil in tihsual loh nân hêng thu hi in hnênah ka ziak a nih hi. Tûpawhin thil a tihsual chuan, Pa hnêna min Sawipuitu, Isua Krista mi fel chu kan nei e,”20 a ti a. Tichuan, “Pa ngeiin A hmangaih si che u a,”21 Isuan A tih hi theihnghilh reng reng suh. A hnena awmtîr che A duhin, A thianghlimna chu nangmaha lantîr A duh a ni. I duh chuan A hnênah inpe rawh, nangmaha hna thawk tantu chuan Isua Krista lo kal hun thlengin a hruai zêl ang che. Thahnemngai zual zâwkin tawngtai la; nasa deuhvin ring tlat rawh. Keimahni thiltihtheihna kan rin tâk loh avangin, Chhandamtû thiltihtheihna chu i ring nghet ang u khai, a ni, kan damna chu i fak ang u.

Isua chu i hnaih zawh poh leh, i diklohna chu i mitah a lo lang chiang mai ang; i thil hmuh dan chu a lo chiang zâwk ang a, i famkim lohnate chu A awmdan famkimah chuan chiang taka hmuh a lo ni tawh ang. Hêngte hi Setana bumnate chuan an thiltihtheihna an hloh tawh tih lanchianna chu a ni a; chutichuan Pathian Thlarau chuan a lo chawktho ta che a ni.

Mahni sualzia hre lote thinlungah chuan Isua tâna hmangaihna thûk tak chu a awm thei lo. Rilru, Krista khawngaihnain a tihdanglam tawh chuan Pathian nungchang chu a ngaina ang a; nimahsela, keimahni nundan mawi lohna kan hmuh loh chuan Krista mawina leh thatna kan la nei lo a ni tih a lang chiang a ni.

Inngaihhlutna kan neih tlêm zawh poh leh, kan Chhandamtu thianghlimna leh duhawmna chu kan ngaihlu ting mai a. Kan sualzia hmuhna chuan min ngaidam theitu hnên lamah chuan min kaltîr a, rilru hian tanpui a ngaihzia a hriatchhuah chuan, Krista hnên thlen a, tiltihtheihnain Ani chu A lo intilang bawk ang. A hnênah leh Pathian thu lama hruai kan ngaihzia kan hriat zawh poh leh, A nungchang chu kan ngaisang ang a, A awmdan chu kan lantîr zual deuh deuh ang.

_____  Source: www.thutak.com

1.  2 Korin 5:17.
2.  Johana 3:8.
3.  Galatia 5:22, 23.
4.  1 Petera 3:3, 4.
5.  1 Johana 4:19.
6.  Hebrai 10:16.
7.  1 Johana 5:3; 2:4.
8.  1 Johana 3:5, 6.
9.  1 Johana 3:7.
10.  Efesi 2:8; Jakoba 2:17.
11.  Sâm 40:8.
12.  Johana 15:10.
13.  1 Johana 2:3-6.
14.  1 Petera 2:21.
15.  Galatia 2:20.
16.  Matthaia 10:20.
17.  Jakoba 2:19.
18.  Sâm 119:97.
19.  Rome 8:1.
20.  1 Johana 2:1.
21.  Johana 16:27.

Pathianin Mihring A Hmangaihzia

$
0
0

Van Pathianin a siam, mihring suala tlu tawh tân a hmangaihna a lantîr dan hi sual taksa leh rilru tân chuan hriatthiam harsa tak a ni. Pathianin A Fapa mal neih chhun Isua Krista min pêkah hian mihringte hriatthiam theih tâwkin hmuh theihin a awm.

Leilung awmdan leh thupuanchhuahte hian Pathian hmangaihna chu ang khat vekin an entîr a. Kan Pa vana mi chu nunna te, hlimna te leh finna bulpui a ni si a. Khawvêla thil awmdan mawi tak tak leh mak tak takte hi han thlîr teh u. Kan mamawhte leh kan hlimna tura thil mak tak lo awmte hi han ngaihtuah chiang kêlh ulang, mihring tan chauh hian a lo ni bîk lo va, nunna nei reng rengte tan pawh hian a ni. Ni êng leh riahte hian lei te, tlâng te, tuipuite leh phaizawlte hi an rawn tihnâwngin an rawn tithar a. Hêng zawng zawngte hian Siamtu hmangaihna chu min hriattîr a ni. Pathian bawk hi a ni, A thil siam zawng zawng mamawhte nî tina pe thîntu chu. Sâm phuahtu thu mawi takah chuan-

“I thil siam zawng zawng mitte chuan an nghâk thîn che a ni;
Nangin a hun takah an chaw I pe thîn.
I kut I phar a;
Thil nung zawng zawng châkna chu I tihrehsak thîn.”1

Pathian chuan mihring hi hlim tak leh thianghlim taka awm turin A siam a: Siamtu kut atanga a lo chhuah lai chuan lei hian ãnchhe themte emaw, chhiatna chhete emaw pawh a pu lo va. Pathian dan, hmangaihna dan bawhchhiatna hi a ni lungngaihna leh thihna rawn thlente chu. Chutiang sual vanga tawrhna zîngah pawh chuan Pathian hmangaihna chu tihlanin a lo awm zel a. “Mihring sualna avangin Pathian chuan lei hi ãnchhia A lawh ta” 2 tia ziak a ni. Hnimhlîngnei leh buarte, mihring thawh rimna rawn thlentu- harsatnate leh fiahnate reng reng hi mihring thatna tura tih an ni vek si. Sualnain a rawn thlen tlâkchhiatna leh hniamna atanga Pathianin chawisan leh a tumzia hriat nan thil tul tak an ni. Khawvêl chu lo tlu ta mahse lungngaihna leh vanduaina hlîr chu a ni bîk awzawng lo mai. Leilung awmdan ngeiahte pawh hian beiseina leh thlamuanna thuchahte chu a awm a. Hnimhlîngnei chuan pârte an nei a, rose pangpâr mawi takte pawh hling a ni.

“Pathian chu hmangaihna a ni,” tih hi pangpâr kuhmum pârtin chungahte leh hlobet chawrtin chungahte hian ziak a ni. Sava mawi tak takte chuan boruak hi an hram ri mawi tak takte chuan an ti khat a, pangpâr no nghil nghialte chuan boruak hi an ti rimtui chem chem bawk a, ngaw durpuia hnah hring dupte leh, hêng zawng zawngte hian kan Pathianin A fate tihhlim A duhzia chu an entîr a ni.

Pathian thu hian Pathian nundan chu a rawn tilang a, Amah ngeiin A khawngaihna leh hmangaihna dai thei lo chu A rawn puang ta hial a. “I ropuina chu mi entîr ta che,” Mosia’n a tih khan, “I hmaah Ka thatna zawng zawng chu Ka lantîr ang,”3 tiin LALPAN a chhâng a. Hei hi A ropuina chu a ni: “LALPA Pathian chu lainatnaa khat, zahngaithei tak, dawhthei tak,

thatna leh thutaka khat, sang tam tak tana zahngaihna neimi A ni,” 4 tiin A puang. “Thinnel tak leh ngilnei tak a ni.”5 “Zahngaihna A lãwm avangin.”6

Lei leh vana chhinchhiahna chhiarsen rual lohvin Pathian chuan Ama hnên lamah kan thinlungte A hruai a. Khawvêl thil atangtea zawmna duhawm ber, mihring thinlung hriat phâk tâwk siin, Amah kan hnena A rawn inpuan dan tur chu A zawng ta a. Hêngte hian A hmangaihna an la entîr kim zo teuh lo mai. Hêng thil lanfiahnate hi lo pêk ni ta tehreng mahse, Pathian chu tihbai chunga miten an thîr theih nan, thatna malmaktu chuan mihringte thinlung chu a tihdelsak a; tichuan Pathian chu mi ngaidam ngailo leh vîn takah an ngai thîn a ni. Setana chuan Pathian chu vîn tak, mi khirh tak, phubalâk hmang leh Roreltu khermei tak anga mi ngaihtîr a tum thîn a ni. Mihringte chunga rorelna A thlen theih nân Siamtu chuan mite diklohna leh tihsual chu hmuh zel tumin A thlîr reng ni hian Setana chuan a ngai a. He ngaihdan diklo tak tihreh tur leh, Pathian hmangaihna dai thei lo khawvêl hnena rawn puang tur hian a ni, Isua chu mihringte zînga cheng tura A lo kal tak hial reng ni.

Pathian Fapa chu van atangin Pa tilang tur chuan A lo kal ta a. “Tuman eng lai mahin Pathian an hmu lo, A Fapa mal neih, Pa ângchhûnga awm ngei khan, A chanchin a hril tawh a ni.”7 “Fapa leh an hnêna Fapain A puan duhnate chauh lo chuan tuman Pa chu an hre hek lo.”A zirtîrte zînga pakhatin, “Pa chu keini min hmuhtîr ta che,” a tih khan Isuan a hnênah, “Filip, hei leh chen hi in hnênah ka awm a, chuti pawhin min hre lo maw? Tûpawh Mi hmû chu Pa hmûa ni. ‘Pâ chu keini min hmuhtîr rawh’ engti tiha i ti nge ni? A ti a.”9

Isuan leia A hnathawh A hrilhfiahnaah, “Riangvaite hnênah Chanchin =ha hril tura Mi ruat avangin, LALPA Thlarau chu ka chungah a awm; Ani chuan salte hnena chhuahna thu leh, mitdelte hnena mitvar neih lehna thu sawi tur te, tihduhdah tuarte chhuahtîrna tur tein Mi tîr a ni, A ti a.”10 Hei hi a ni Isua hnathawh chu, Setana hnehchhiah zawng zawngte tihdam leh thil tha tichung zelin A kal vel a. In tina damlo lungngai awmlohna hial khuate a awm ta a; an damlote tihdam sak zêl chungin khuate chu A kal tlang a. A hnathawh hian Pathian hriak thiha ngei kha A nihzia chu a lantîr a. A damchhûnga A thiltih tinrengah chuan hmangaihna te, zahngaihna te leh mi khawngaih theihna te a lo lang thîn; A thinlung chu mihring fate tuarpuinain a khat a. Mihring duhnate A hriatpui theih nan mihring angin A awm a. Mi rethei ber berte leh mi tlawm ber berte pawhin Amah va hnaih chu an hlau lo. Naupang tê te pawhin Ani chu an nêl a. A mal chungahte an lawn a, hmangaihna duhawm tak hmel chu an thlîr reng thin a ni.

Thudik pakhat mai tê hi Isua chuan A palzût ngai lo. Hmangaihnain thû A sawichhuak thîn a ni. Mipuite a biaknaah remhriatna thaber te, fîmkhurna te leh chîk taka thu ngaihthlâknate hi A tìlang ber a. A tawng chaltlâi ngai lo a, tûl lovah chan tawngkam vîn A hmang ngai bawk hek lo, tûl lo taka mî thìnlung tìhnatna tûr sawi A duh bawk hek lo, mihring chaklohna chu A dem lova, hmangaihnain thûtak chu A sawi zâwk thîn a ni. Vervêkna te, rínhlèlhna te leh sualna te chu A sawisêl thîn; zìlhhauna thûte A han tihrîk hian A ãwkâah chan lungngaihna mittui hi a awm bawk thîn. Tichuan Jerusalem, A khawpui ngainat tak Amah Kawng leh Thutak leh Nunna hnártu pawh kha A tàhchhán ta hial a nìh kha.

A ni, Chhndamtu chu an dùh lova, mahse Ani chuan anmahni chu A la khawngaih ta êm sî a. A nunna chu mi tin tâna pêkin a lo awm ta a. A tân chuan mitin mai hi an hlû a ni. Amah ngeiin Pathian nihna A khum lai pawhin Pathian chhûngte A ngaihsak avangin A lû pawh a kûn thîn. Mî zawng zawngah hian thlarau tlû chhandam ngaite a hmù thîn sî a.

Chutiang nungchang chu a ni Krista nunnaa lo lang ber chu ni. Hei hi a ni Pathian nungchang chu. Pâ thinlung atangin Pathian khawngaihna chu Kristaa tìhlana lo awmin, mihringte hnênah a lo luang chhuak ta a ni. Zaidam leh ngilnei Chhandamtu, Isua chu ‘tîsâa lo lang’11 Pathian chu a ni.

Keini min chhandam tûrin a ni Isua chu A lo awm a, A tuar a, A thìh tâk hial ni. Chatuan lãwmna changtûte kan lo nìh vê theih nân “Lungngaihna nei mî-ah” A lo chang a. Pathian chuan A Fapa duhtak, khawngaihna leh thutaka khat chu, ropuina sawi thiam rual loh hmun atang chuan, khawvêl sualnain a tuam vêl, ãnhhia leh thìhna daihlimin a tìhhrehawm hmuna A lo kal chu A phal ta a. Ama hmangaihna ângchhûnga vantìrhkohte chawimawina hmún kalsan tûr leh zàhna te, nêksawrna te, tìhtlâwmna te, huatna te, leh thìhna tuar tûrin Pathian chuan A Fapa chu a pe phal a ni. “Kan thlamuanna tûra thununna chu A chungah a tlã a, A vuakna vualtea tìhdamin kan awm ta.”12 Thlalêra a awm lai te, Gethsemani huana A awm lai te leh, kros chunga A awm lai te kha han ngaihtuah teh u khãi! Pathian Fapa sualna rêng nei lo chuan sual phur rit tak chu A chungah A nghat ta a nih kha. Sualnain Pathian leh mihring kâra inhmihranna râpthlâk tak mai hi, Ani Pathian nêna lo awm dûn tawha chuan A tuar na êm êm a. Chû chu manganna râpthlâk tak A tawh lai khân A kâ atangin a lo ri chhuak ta a, “Ka Pathian, ka Pathian, engahnge min kalsan?”13 tiin. Pathian hnên atanga sualnain mihring a tihhranna, sual phur rit leh a hlauhawmzia hriatna hi a ni Pathian Fapa rilru tìhhrehawmtu chu ni.

Hê inthawina ropui tak (Isua Krista) hi Pâin mihringte A hmangaih duh nâna siam a ni lova, mihring chhandam duhtîrtu a ni bawk hek lo. A ni awzâwng lo mai. “Pathianin khawvêl A hmangaih êm êm a, chutichuan A Fapa neihchhún A pe a.”14 Pâ chuan tuarsakna ropui tak avangin min hmangaih a ni lova, min hmangaih vangin tuarsakna A lo siam ta zâwk a ni. Krista chu khawvêl tlu tawh hnêna Palai, Pathian hmagaihna dai thei lo rawn puang chhuaktu chu a ni. “Pathian chuan hawvêl hi Amah nên inremin A siam a.”15 Pathian chuan A Fapa chu a zuk tuarpui a. Hmangaihna dai thei lo thinlung chuan min tlanna man chu, Gethsemani huana A lungngaihnaahte leh Kalvari tlânga A thihnate khân A tlâk zo ta.

Isuan, “Hê mi avangin Pâin Mi hmangaih a ni, lâk tûra Ka nun Ka pêk dâwn avang hian, A ti a.”16 Chû chu, “Ka Pâ chuan A hmangaih êm êm che u a, mahse Kei Mi la hmangaih zâwk, nangmahni tlan nâna Ka nùn Ka pêk avangin. In aia tuar leh ding ni tûrin Ka nun hial pawh hlán leh in tlinlohna leh in bawhchhiatna lain, Ka Pâ duhzâwng Ka lo ni ta a. Inthawi nâna Ka ínhlanna hian Pathian chu thiam a chantîr a, Amah chu Isua ringtute thiamchantîrtu a ni bawk sî,” A tìhna a ni.

Pathian Fapa chauh lo chu min tlanna hnã thawk thei rêng rêng tûmah an awm lo. Pâ ângchhûnga awma chauh lo chuan amah chu an puang thei sî lo. Pathian hmangaihna thûkzia leh sãnzia hriaa chauh khân A tilang thei a ni. Pâin mihring boral tawhte A hmangaihzia chu Krista’n mihring boral tawhte tâna inthawina ropui A siamna chauh khân a sawi chhuak thei a ni.

“Pathianin khawvêl a hmangaih êm êm a, chutichuan A Fapa neichhun A pê a.” Pathian chuan A Fapa chu, mihringte zînga chêng tûr leh an sualte phur tûr leh an inthawi nâna thí tûr maiin A pê a ni lova, hnam tlu tawhte tân A pê a ni zâwk. Krista chu mihring mamawhte leh ngaihtuah zawngte hriatchhuahpui theitu a ni. Ani Pathin nêna awm dûn tawh ngeia chuan phelh rual lohvin mihring fâte chu A rawn zawm nghet ta sî a. Chuvangin Isua’n, “Anmahniho chu ûnaute tìha awm chu A zak lo ve.”17 Ani chu kan thawina, min Sawipuitu, kan Ûnaupa, Pathian lalthùtphah hmâa kan awmdan Kengtu leh hmânlai ata hnam tin Chhandamtu Mihring Fapa chu a ni. Hêng zawng zawng hi sual vanga tlûk hniamna leh chhiatna atanga mihring chawisan a nìh theihna tûr a ni, chutichuan, lãwmna thianghlim chu a chan theih nân Pathian hmangaihna chu mi’n a lo ênchhãwntîr a.

Min tlanna tûra man pêk sa, vana kan Pâin chatuan thawi nâna an tân A Fapa A pêkah hian, Kristâ zârah chauh, ngaihtuahna sâng zâwk min pê ang. Pathianin hnam boral tawhte A hmangaihna zauzia, thûkzia leh sânzia Johana’n Thlarau hriattîra a hmuh khân Pathian chawimawina leh zahnain a thinlung a khat a, tichuan he hmangaihna lenzia leh duhawmzia sawi chhuak thei tûr tawngkam tling a hmu chhuak zo ta ngang lova, khawvêl chu én vê tûrin a sawm ta hial a ni. “Ngai teh u, Pâin min hmangaihna chu a va nasa êm! ‘Pathian Fâ’ min vuah tâk hi!”18 Mihring chunga hê thil lo awm ta hi a va hlu tehlul êm! Dan bawhchhiatna vangin mihring fâte chu Setana khua leh tui an lo ni ta a. Kristâ tlanna zâra rinna avangin Adama fâte chu Pathian fâte an lo ni thei ta. Mihring tîsâ ang pûin Krista chuan mihring A chawisâng leh ta! Krista nêna inzawmna avang chuan mi bote chu “Pathian fâte” tìa vuah an lo ni leh ta a ni.

Chutiang hmangaihna chu han thlâwp thei rêng a awm lo. Vana Lalber fâte! Thutak hlú tak! Ngaihtuahna thûk ber bulpui chû! Khawvêl Amah hmangaih vê duh sî lo tâna Pathian hmangaihna nasa chu, chu mi ngaihtuahna mai pawh chuan thlarau hnehna riau a nei a, Pathian duhzâwng lamah rilru chu a hruai thîn a ni. Pathian nungchang kros chunga ênnate kha an zir nasat poh leh zahngaihna te, zaidamna te leh ngaihdamna dik takte leh felnate kan hmu tam ting mai dâwn a ni. Nûin a fa luhlul tak mai pawh a hmangaih êm êm tho ang bawkin, chû hmangaihna chhiarsên rual loh leh dai thei ngai lo chu kan lo hmû a ni.

____________________   Source: Thutak.com

1 Sâm 145:15, 16.

2 Genesis 3:17.

3 Exodus 33:18, 19.

4 Exodus 34:6, 7.

5 Jona 4:2.

6 Mika 7:18.

7 Johana 1:18.

8 Matthaia 11:27.

9 Johana 14:8, 9.

10 Luka 4:18.

11 1 Timothea 3:16.

12 Isaia 53:5.

13 Matthaia 27:46.

14 Johana 3:16.

15 2 Korin 5:19.

16 Johana 10:17

17 Hebrai 2:11

18 1 Johana 3:1

Misualin Krista A Mamawhzia

$
0
0

Misualin misual vêk a chhandam thei lo. Misual chuan Chhandamtu a mamawh sî a, chû chhandamna hnã thawk tûra tling awm chhun chu, sual nei lo, Pathian ângchhûnga mi Isua Krista chu a ni.

A tîr takah chuan mihring hi thiltìhtheihna ropui tak leh rilru fel pêk a ni a. A awmdan chu a thafamkim a. Pathian awmdan nêna inrem a ni. A ngaihtuahnate chu a fîm a, a tumte chu a thianghlim a ni. Amaherawhchu thuawihlohna avangin a thiltihtheihnate hu a khaw lo zo ta a, a thinlunga hmangaihna hmun kha mahnihmasialnain a luah ta a ni. Dan bawhchhiatnain mihring nundan chu a lo tihchak lo ta hlê a, tichuan amâ chaknain sual thiltihtheihna do chu tihrual a ni ta lo. Setana bawiha siam a lo ni ta a, Pathian chuan tlan lo phei sela chu bâwih a ni kumkhua tawh mai ang. Thlêmtu tumber chu, Pathianin mihring A siam tumdan tihchhiat vek a, lei hi lungngaihna leh chhiatnaa tìhkhah a ni. Pathianin mihring A siam avangin, chûng sual zawng zawng chu lo awm ta angin Setana chuan entîr a tum bawk.

Mihring chuan, a la sual hmâ khân, “Finna leh hriatna ro zawng zawng thùhrûkna Krista”1 chu hlim taka biakna a nei thei a. Amaherawhchu a sual hnûin thianghlimnaah chuan hlimna rêng a hmù zo ta lo. Tichuan Pathian hmâ atã bìhrûkna a zawng ta a. Chutiang chu thinlung tihtharna la nei lote awmdan a ni. Pathian nên a inrem lova, Amah nêna inkawmnaah lãwmna rêng rêng a hmu thei lo. Misual chu Pathian mithmuhah chuan a hlím thei lova, mithianghlimte kãwm lovin a tawmím thîn. Vanrama a luh chu lo phalsak teh reng pawh ni se nuam a ti chuang lovang. Mahni hmasial lo hmangaihna rilrûin ro a rêlna hmunah te, thinlung rêng rêngin Hmangaihna dai ngai lo thinlung an rempuina hmunah te chuan rilrem zâwng rêng a awm tawh lovang. A ngaihtuahna te, a duhzâwng te leh a chêtdan te chu, chuta sualna nei lote tihdan nên chuan a lo inrem lovang a. Vanram rimawi tak mai timawi lotu a ni ang. A tân chuan vanram chu hremhmun a lo ni ang a; vanram ênna leh lãwmna ber chu bìhrûksan a châk dâwn a ni. Vanram atanga misualte lo hnartu chu Pathian thuchhuak a ni bîk lova, chumi hmuna chêng vê tûra anmahni tlin lohna ngei khân a hnar zâwk a ni. Pathian ropuina chu ani tân chuan kanral hmang mei, anmahni tlan tura thí ta hmêl lakah chuan an bìhrûk theih nân boral mai chu an lo thlang zâwk ang.

Kan pilna sual khur atanga chhuah leh hi keimahni mai chuan a theih loh hul hual a. Kan thinlungte chu a sual a, kan tidanglam thei sî lo. “Tûinnge thil bawlhhlawh atangin thil thianghlim rawn la chhuak thei ang?” “Tîsa dùhzâwng chu Pathian dona a nih avangin, chû chu Pathian danin a awm sî lova, awm pawh a awm thei bawk hek lo.”2

Lehkhathiamna te, hnam nun te, rilru dùhthlanna sawizawina te, mihring zawng zawngte hian mahni hun leh hmun an nei vek a, mahse hetah hi chuan thiltihtheihna rêng rêng an nei lo. Pâwnlam awmdan zawng an siam thà thei e, mahse thinlung zawng an tidanglam thei lova, nunna hnâr kha an tithianghlim thei lo. Mihring chu sualna atanga thianghlimnaa tihdanglama a awm theih hmâin, chunglam atanga nunna thar, chhûnglam atanga thiltihtheihna hnathawh a awm ngei tûr a ni. Chû thiltihtheihna chu Krista a ni. Kristâ khawngaihna chauh hian rilru thí hnû kha a tinung leh thei a, tichuan Pathian hnênah leh thianghlimnaah a hîplût thîn. Chhandamtu chuan, “Chunglam atanga mi a pianthar chauh loh chuan,” thinlung thar te, duhna thar te, tumna thar te, chêtdan thar te leh nunthara hruainate a neih zet loh chuan, “Pathian ram a hmù thei lovang,”3 a ti a. Mihringa thil tha awm sa kha tihlen a, tihzau chauh a tûl a ni tih ngaihdan hi chu dâwt mùhlûm a ni. “Khawvêl mi chuan Pathian thlarau lam thilte chu a lãwm thîn lo, ani ngaih chuan âtthlâk a ni sî a; Thlarau lama hriat fiah a nih avangin a hre thei lo rêng rêng bawk a ni.” “I piangthar tûr ka tih che hi makti sùh.”4 Krista chanchin chu heti hian ziak a ni: “Amahah chuan nunna a awm, chumi nunna chu mihringte ênna a ni.” Isua chauh lo chu ‘vanhnuaia mihring sak zîngah min chhandam tûr hming dang rêng a awm lo.”5

Pathian ngilneihna te leh A thatna te, Pâ zaidam A nihzia te, A nungchang hriatfiah ngawtte hi a tâwk lo. A dan, finna leh rorêl felna pawh chu, chatuan hmangaihna bulpuiah chuan anghat tih hriatthiam pawh hi a tâwk mai hek lo. “Ka tih duh loh zawng chu ka tih sî chuandan chu a tha tia âwih ka ni ang a sîn.” “Dan chu a thianghlim a ni, thupêk pawh chu athianghlim a, a fel a, a tha a ni,” tih thû Tirhkoh Paula’n a sawi lai hian hêng zawng zawng hia lo hmuthiam vek a ni. Amaherawhchu lungngai leh beidawnga a awmlai chuan hei hi asawi bawk, “Kei erawhchu tisa lama mi, sual bawiha hralh tawh ka ni.”6 Amah ngei pawhin a neih theih loh felna leh thianghlimna neih chu a châk êm êm a, tichuan, “Aw, mirethei ka va ni tehlul êm! Hê thìhna taksa lakah hian tuinnge min chhanchhuak thei ang?”7 a ti ta hial a ni. Chutiang chu ram tina mîten hmânlai atã tawh an thinlung hrehawm avanga an âuchhuahpui thín chu a ni. Chûng zawng zawng tân chuan chhãnna pakhat chauh a awm, chû chu: “En teh u, Pathian Beramno, khawvêl sual kalpuitu tûr saw,”8 tih hi a ni.

Hê thudik hi chiang taka entîr tûrin Pathian Thlarau chuan entîrna tamtak a hmang a, sual ritphurhna atanga zalên châkte tân entîrna chiang tak A siam a. Jakoba chu, Esauva a bum hnû khân a pâ in atangin a tlãnbo a, sual hriatna chuan a uai thlù dêr mai. Damchhûng hlimna zawng zawng atanga tlãnbo a nih avangin khawhar takin a vakvai ta a; a ngaihtuahna pakhat chuan a dang âiin a rilru a khawih bîk a, sualnain Pathian atangin a tihrang daih ang a, tichuan vanin a kalsan mai ang tih hlauhna lianpui a thinlungah a awm a ni. Lungngai takin lei chârah chãwl tûrin a mu ta thlawp mai a, a kiang vêla tlângte lah chu a reh tlawk tlawk mai sî a; chunglam arsîte chu a pe ún bawk a. Chutia a han muthilh chuan thil êng mak tak mai hi a mumangah a hmu ta phut mai a; a mutna phaizâwl atang chuan kãilãwn zau nuam tak mai, vanram kawngkhar chhunchho ruah hi a hmû a, chû kailawn chungah chuan Pathianvantirhkohte chhuk leh chho an lo ìnsûl zut zut a; chutih lai chuan chunglam atangin Pathian ãw, beiseina leh thlamuanna thuchah a hre ta. Chutiang chuan Jakoba chu a thlarau mamawh ber Chhandamtu chu hriattîr a lo ni a. Hlim leh lãwm takin misual chuan Pathian nêna inzawmna kawng a hmuchuak ta a ni. A mumanga leilãwn hian Isua a entîr a, Ani chu Pathian leh mihring dawhzawmtu Palai awmchhun a ni. “Van inhawngah Pathian vantirhkohte Mihring Fapa chunga chhuk leh chho in la hmû ang,”9 tih thû Isuan Nathanaela hnêna A sawi pawh khân hê entîrna bawk hi a ni A chhuilêt ni. Kalsualna avangin mihring hi Pathian hnên atangin a lo intihrang a, tichuan lei chu van atanga tihhran a lo ni a. Chû inthenna chu zawmin awm thei tawh lo mahse, Krista zârah lei leh van chu zawm a lo ni leh ta. Rawngbâwltû vantirhkohte chuan mihring chu an pâwl leh theih nân, Krista chuan A thatnain, sualnain a tihchah tawh chu A zawm leh ta a. Mihring tlu tawh, chaklo êm êm leh tanpui ngai chu, thiltihtheihna tãwp nei lo, Bulpui nên chuan Krista’n a zawm ta a ni.

Tlu tawhte tanpui tûr leh beiseina bul chu an thlahthlam chuan mihringin hmasâwnna tûra an ngaihtuah leh an inchawisannate hi engmah lo mai a ni ang. “Thilpêk tha leh thilpêk famkim zawng zawng chu,”10 Pathian hnên atanga chhuak a ni. Amâ hnên atang lo chuan nundan dik rêng rêng a awm lo. Pathian hnên thlenna kawng awm chhun chu Krista a ni. Isua’n, “Kei hi Kawng leh Thutak leh Nunna chu ka ni, keimaha kal lo chu tûmah Pâ hnên an thleng ngai lo,”11 a ti.

Pathian thinlung chuan thihna thlen khawp hial hmangaihnaa A lei fâte A hmangaih avangin A Fapa a rawn pê a; tichuan thilthlãwnpêk pakhatah chuan vanram thil zawng zawng chu kan hnênah A pe chhuak a ni. Chhandamtu nunna te, thihna te, dîlsakna te leh vantirhkohte rawngbãwlna te, Thlarau ngen sakna te, Pain engkim chunga A thawhnate leh van mîte ngaihtuahna bang thei lote chu mihring tlannaa tel vek an ni.

Aw, kan tâna inthawina mak tak siam kha i ngaihtuah teh ang u! Boralte chhanchhuak tûr leh Pâ ina hruaikîr leh tûra vanlam beihna zawng zawng ropuizia pawh ngaihhlùt tumin I ngaihtuah bawk ang u. Min chhanchhuak tûra vanin a lo tih tawh âia ropui leh nasa zâwk tihtheih dang engmah a awm lo. Min Siamtu leh Tlantu rawng hi hlim taka min bãwltîr theitu tûrte chu thil tha tih avanga lãwmman ropui lo awm tûr te, vanram kan la chên tûr te, vantirhkhte nêna inpãwlna te, Pathian leh A Fapa hmangaihna leh pãwlna la dawn zêl tûrte leh, kan theihna chatuana hmasâwn chho leh zau zêl tûrte hi an ni lovem ni?

Pathian zahngaihna chu an pawisa dâwn lo’m ni? Thil dang enge A la tih theih? Hmangaihna mak taka min hmangaihtu hnênah chuan tlang takin i inhlãn ang u. Amah ang taka tihdanglama kan awm theih nân leh rawngbâwltû vantirhkohte nêna kan ìnpãwl theih a, Pâ leh A Fapa nêna inrem taka kan inzawm theih nân, a thil min ruatsak chu i sâwtpui ang u.

_____ Source: thutak.com

1 Kolosa 2:3.

2 Joba 14:4; Rome 8:7

3 Johana 3:3.

4 1 Korin 2:14; Johana 3:7.

5 Johana 1:4; Tirhkohte 4:12.

6 Rome 7:16, 12, 14.

7 Rome 7:24.

8 Johana 1:29

9 Johana 1:51.

10 Jakoba 1:17.

11 Johana 14:6.

KAN THIANPA THUCHAH HNUHNUNG

$
0
0

KAN THIANPA THUCHAH HNUHNUNG
**************************************

90s tir lam chho kha a ni a, khatih hunlai kha chuan kan la tal na ve bat bat hlawm khawp mai a. Uangpui chang suh ila Aizawl velah kha chuan bike te kha a nei hmasa pawl tak kan nih ve avangin a chet pawh kan che na in a vah lah kan vak tam nangiang reng a. Ruihtheihthil lam ni se a tih pawh kan ti nasa khawp mai bawk a. Kan phak ang tawk kha chuan kan khawvel hmuh phak chin kha chu kan chen ve thin kha a ni a. A bik takin bike khan kan tlankual hnem em em a, a ‘tuitling bar’ lam kan kal nitin a, chutah Lunglei, Champhai, Kolasib lam te leh khawi khua khua emaw a kal a lan deuh kha chuan kan kal leh tawp mai a. Silchar, Shillong tih te hi kan thleng thla zung zung mai thin. Pawisak em em lah a awm hek lo.

Hetianga kan tal deuh bawrh bawrh lai hian veng pakhata kan thianpa pakhat chu a bike chuan zankhat chu a accident ta hlauh mai a, thih ngam in nikhaw hrelovin damdawiinah a awm ta a. A chhungte leh thian hovin kan awmpui laih laih mai a, kan in tlaivar chhawk a, eng ni lo mah ila min thlamuan pui ve hle mai a. Harhchhuak mumal mang lova ni 3 zet hnuah chuan a rawn harh chhuak ve hlawl mai a. A tha chhuak mai dawn emaw kan ti tawh a, keini a thiante ho phei chu in lamah kan haw darh rih a. Kei pawh inah ka haw a, chaw te ei in ka inbual fai a, ka mu hahchawl ang chu ka ti ve a. Mut pawh ka la mu chawl hman meuh lo tih chuan kan phone chu a rawn ri a. Ka nu in a lo la a, keimah min biak duh avangin ka nu chuan min rawn kova. Phone ka va lak chuan ka thianpa nu chuan mangang aw deuh mai hian “Hmaa, hei in thianpa hi a thalo leh tlat mai a lam a lam che u a in rawn kal thei ang em?” a rawn ti a. Kei chuan, “Thei e, thiante dang kan hrilh kual ange…” tih pah chuan phone chu ka dah a, kan thiante a phone theih theih chu ka phone kual nghal a. Tichuan ka insiam sawk sawk a damdawiin lam pan chuan ka tlan phei leh ta nghal a, kan thianpa pakhat hi ka sawm kual nghal bawk a.

Damdawiin kan va thlen chuan kan thianpa mutna kum bulah chuan puan hi a lo in zar kual pap mai a, a bulah chuan a chhungte leh nurse ho te, leh tu tute emaw hi an lo awm deuh laih laih a, tap ri vawng vawng thawm kan hriat atang chuan kan thianpa chu dam in kan va hmu hman ta lo tih chu tu hrilh ngai lovin kan chiang khawp mai a. Kan lut ve ta thova. Kan lut chiah chu a nu chuan kan hmel a hmu chu min rawn pan a min kuah a a tap ta hawm hawm mai a…sawi tur a vang duh kher mai.

Damdawiin lam a tihtur ang ang te an tihfel hnuah chuan an veng chhung lam atanga rawn kal te nen kan thianpa ruang chu an in lamah kan zui phei ve ta a. Kan thian dangte pawh an rawn thlen belh ve zel a, kan ngui nghiai hlawm mai a. Inlampang chu an lo singsa fel vek tawh a an veng mi an lawm awm deuh laih laih bawk a. A chhung leh khatte bakah kan thianho chuan ruang chu kan kil ve laih mai a. Kan thianho chu han en reng reng pawh a han fel hmel zawk zawk kan awm lo, bengbeh maksak deuh deuh leh lumeh dan maksak deuh deuh nen kan thu ther fur mai a, midang awm ve te chuan min en duh hle in kei phei chuan ka hre nghe nghe a, a nuam duhlo angreng khawp mai a.

Chutah thenawm khawvengte an in khat chuan an rawn lut khawm ta maw tih ah kan thianpa nu chu rawn ding chhuakin an chhiat tawh dan te, a tawp thlenga an thil tawn te chu tawi fel takin a rawn sawi ta a. Kan thianho in kan buaipui na chungchanga a lawmthu te an sawi lang tel hlauh chuan min ti tlangnel ve sawt nghe nghe a. Hemi tuma a thusawi hi a ni tun thleng a ka rilru a la cham reng thin chu. An chanchin te tawi kim taka a sawi hnuah an fapa kan thianpa khatia a rawn harhchhuah a tha leh mai tura kan ngai in kan hawsan hlan khan a nu chu Kristian hlabu a lo dil a. An lo kawl remchan mai si loh avangin nurse duty ho ta an va hawh sak a. Chutah Kristian hlabu No 397 ‘Ka Chhandamtu Chu Tawk Turin’ tih kha a keu tir a, a nu chu a lo chhiarchhuah tir a, chutah a nu hnenah chuan, “Ka nu, tunah hian ka kalsan tawh dawn che u a, min rawn ngaihtuah reng reng lo ula. Tunhma in khatiang khan lo nung thin mah ila tunah chuan Lal Isua ka nei tawh a chuvangin ka kalna turah hian ka chiang em em a, thih pawh ka hreh reng reng lo, mahse kutruak mai a Lal Isua ka tawk tur eawrh hi chuan min ti huphurh ve a ni mai, a zahthlak dawn em a ni, ka thainte pawh kha i lo hrilh ve ngei ngei dawn nia…” tih chu kan thianpa thuchah hnuhnung chu a lo ni ta a ni.

Ka Chhandamtu chu tawk turin,
Kut ruakin ka kal ang maw?
Ni khat mah a rawng bawl lovin,
Enge ka pek tak ang aw.

 

Ka Chhandamtu chu tawk turin,
Kut ruakin ka kal ang maw?
Thlarau pakhat mah hruai lovin,
Ka tawk dawn ka Chhandamtu.

Thih chu htrehin ka lungngai lo,
Chhandamtu’n min hruai vangin;
Mahse ruaka ka tawk tur hian,
Min ti hreh in ka lungngai.

Kum ral ta zawng zawng te kha aw!
koh kir leh theih ni sela.
Ko kirin Chhandamtu hnenah
Lawm takin ka pe tawh ang.

Ringtu zawngte u, tho ula,
Ni a la en chhung hianin:
Thihin a nan hma che u hian,
Thlarau bo tan thawk rawh u.

*He hla ‘Ka Chhandamtu Chu Tawk Turin’ tih, a Sap tawnga ‘Must I Go Empty Handed’ tih hi journalist pakhat Charles Carroll Luther-a lay evangelist ni bawk, kum 1886 a Baptist minister atana an ruat tak in Rev. A.G. Upham-an tlangval pakhat thi tur, a thih dawn hma thlakhat vel lek a piangthar in Pathian a chhandamna a chan avanga a lawmna leh a thlamuanna te, chutih laia kut ruak mai a Pathian tawh chu a huphurh ziah leh atana rawngbawl nan a hun a lo hmang miah lo a inchhiar zia thu vel a sawia hriat atanga kum 1877-a a phuah kha a ni a. Mizo tawng hian mawi tak mai in Dr.Lalhuta Sailo in a rawn let chhuak ve thung a ni.

Thih dawn a pianthar te kan ti a, a dik a tha tho mai a, mahse kan that lai hun a piangthar lova, Pathian rawng bawl lo leh thlarau bo pakhatmah hruai lo hian kan Lalpa hi tawk dawn ta ila zah nachang kan hre ve tho angem? Lal Isuan amah ringtute tih tura tuk chu Chanchin tha hril a thlarau bo chhandama a hnena hruai a ni tlat mai a. Damchhung hun tam zawk kohhran leh thalaiah te a a rawngbawltu inti chung si hian kan thi anga Vanram hi kan han kai ve anga, Vanram kawngkharah hian Pu Petera te ho hian, “Nang hun rei tak rawngbawltu i ni ve tawh bawk a thlarau bo engzat nge i rawn hruai?” hi min lo ti vei nulh anga, ‘ih…ih…ih’ ti chung hian tukhum thak lo pui hi kan hiat kan hiat mai ang tih chu a hlauhawm viau mai a. Kei pawh hi, “Nangpawh Hmaa, Chawlhni apiangin Pathianthu lam hawi hi i ziak ve ziah a, ka phak tawkin rawng ka bawl ve e i inti a, thlarau bo engzat chiah nge i rawn hruai luh ve a?” tih hi min lo zawt khut roh ang tih ka hlau khawp mai. Naupangchhia deuhin han ngaihtuah ta ila, Vanramah hian mahni thlarau bo chhanchhuah theuh te hi kan pawlte/kan hote ni dawn ta se rawngbawltu inti tamtak hi pawlte/hote nei mang lo hi kan awm fur mai ang em? Ni khat mah a rawng bawl lo leh thlarau bo pakhat mah hruai lo hian chatuana nun kan neih theihna tura kan tana kraws lera a nun rawn hlantu kan Chhandamtu hi kan tawk ngam ang em tih hi ngun takin inngaihtuah chiang tlang ila a tha awm e.

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

 

Zanriah Hnuhnung a Isua no kha hmuh a ni ta (em)!

$
0
0

Khawvel thil chhui miten hun rei tak hlawhchham titih a an lo zawn reng thin, “Isua wine inna no,” an tih “Holy Grail” chu historian ten an hmuchhuak ta tih an puang heu mai!

Spanish ram pakhat, Leon an tihah chuan biakin lian zet mai, San Isidro Basilica an tih chu a awm a. Han sawi tel zuai ila, Catholic biakin-te hian kohdan hrang an nei nawk hlawm. Entirnan, Cathedral chu Bishop awp/thuthmun biakin sawina a nih laiin, Basilica erawh chu Kristian thilah engemaw tak pawimawhna lo nei tawh thin/nei mekte sawina a ni a, a hming hi thlak theih pawh a ni lo a ni. Engpawh nise, chumi San Isidro Basilica-ah chuan museum a awm reuh a. Chutah chuan mi tlawh tam em em loh mai wine inna no, rangkachak leh lungmawi (agate & onyx) a thuah chu a awm a. Historiante’n lehkha pawimawh hrang hrang kum tel an neih hnuah “Hei ngei hi Holy Grail chu a ni e,” tiin an puang ngam ta a ni.

null


Isua hmui khan he no hi a si ngei em tih tumahin an fiah thei tawh lo tawp ang tih chu chiang saah ngai ta ila. Chutih karah chuan tun hma kum 100 tam lo bo tawh, Kristian hmasa ten ‘The Holy Grail” an tih kha a nih ngei erawh an chiang ngam ta-in a chhuitute chuan an insawi a nih chu. Tun hma atangin Holy Grail ang a sawi 200 chuang a lo awm tawh thin a, mahse chu’ngte chuan fiah an dawl zo thin lo va, tun a mi erawh chuan Kristian hmasate lo sawi thin ngei kha a nih fiah dawl zan a hriat a ni ta thung.

Holy grail ni a hriat chu mi hrang hrang kutah a awm hnu-in Muslim hovin King Fernando I a kutah an hlan leh ta a, chuta tang a hemi hmun a awm thei ta niin an hmuhchhuah ziaktu, historian pahnih, Margarita Torres leh José Ortega del Río te chuan an lehkhabu chhuah thar, “The Kings of the Grail,” ah chuan an ziak a ni.

Chhiar belh duh tan: http://nypost.com/2014/03/31/historians-claim…Holy-grail/


Chi

$
0
0

CHI hi hrelo he khawvel mihring zingah hian kan awm awm love. Engtik lai atang tawh khan nge mihring te hian Chi hi kan ei tan tih hi chhui a har tawh viau anga. Tunlai khawvelah chuan tunlai khawvel thiamna nen Chi hi an la chhuak tawh mai a, leilung atanga lak chhuah a khawl a tih thianghlim te a awm a, chutiang Chi an lakchhuahna chu ‘Salt Mines’ an ti a kan Mizo tawng chuan ‘Chi khur’ tihna mai a ni. Tin, Chi hi tuipui tui al an ten’ khang atang pawhin an siam bawk thin. Mizovin Chi-khur kan tih ve thung chu tui al, leilung atanga Chi (sodium chloride) pai tam bik hi lui angin emaw, sih ang deuhin emaw a awm thina, chung chu ramsate pawhin an tlan thina. Chutiang tui al chu kan pi leh pu te khan zan riak buhfai te kengin ni tamtak riahchilhin an ‘teng’ thina, bel te an la neih thaloh avangin tam an teng chhuak thei ngailova chuvangin Chi kha an ngai hlu em em a a nazawng pawhin an ei phal lova hetang a hih avang hian Lal te kha chuan an lo hnianghnar deuha ‘ Lalber bai al liak pha’ tih tawngkam te pawh Lal mitha chin sawi nan a lo chhuah phah ta a ni. Tin, ‘chibai’ tih te pawh in duhsakna tawngkamah tun thlengin kan la hman tak zel hi. Tin, hmanlai khan ‘chikhur’ inchuh vang hian khua leh khua te pawh an lo indo phah hial tawh thin a ni. Hmanlai Rome sipai ho te pawh kha an hlawh hi Chi in an pe thin ni a sawi a ni bawk. Heng bakah pawh hian tuifinriat kam khawi emaw laiah te chuan chi lung ding khawn eih-uaih te pawh an awm ve bawk thin.
Kan Bible ah khan Lota nupui chu Sodom khua tih chhiat anih khan Pathianin hnunglam hawi lo tura a tih chu awih duhlo in hnunglam a hawi lui a chi khawnah a chang ta tih kan hmu a. Mi tamtak chuan he thil hi tak tak ni theiah an ngai tlat lo mai a. Khawiah mihring nung tha lai chi khawn a va chan ngawt thu a awm lo an ti ve deuh ani.

Dead Sea kam velah khuan khuarela amaha insiam chi khawn mihring chen chen a sang ding a tam em em mai a, chung chi khawn ding awm beh chhan chuan Lota nupui thawnthu hi hmanlai hun khan an siam a ni ange tiin Bible sawi nep tum tu te ho chuan tanchhanah an lo hmang thin a ni. Mahse 1998 khan Illinois a Northwestern University a an chemical specialist Dr I. Klotz-a chuan Lota nupui kha tunlai a “Greenhouse effect” kan tih ang chi vanga thi a ni a ti ve tlat mai le.

Amah Dr Koltz-a chhut dan chuan khatia Lota nupui khan hnunglam a hawi khan midang aiin a hnufual deuh anga, Sodom khaw kang atanga mei sa lutuk mai hu, radiation leh carbon tel khan a rawn tum ta hlup mai anga, chu chuan a taksaah khan chemical reaction nasa tak siamin, a taksa chhungah chuan calcium awmsa leh carbon dioxide chu in chawhpawlh (chemical reaction) tir in chumi chuan chawp leh chilh in chikhawn kan tih ang chiah hian a chantir ta a ni ang a ti ve tlat mai.

Ni e, Lota nupui kha chu chikhawn tangkailo chi ah a chang ta mai kha a ni a, liah pawh a liah tlak in kei chuan ka ring meuh lo pek a. Chi hrim hrim hi thil mawlmang tak, tangkai tak si, he khawvela mihring te a tel lova kan awm theih loh a ni tlat mai. Mithiam te chuan ni eng hi mihring te leh nungcha tinreng te tana a tangkai zia te, a tel lova kan awm theihloh zia te, tin, pawisa a lei tur ni ta se a man a to tur zia te hi an sawi fo thin a, mahse a tel lova kan awm theihloh Chi erawh hi chuan tu sawi mah a hlawh lo.

A tel lova nikhat pawh kan awm theihloh Chi hi a lak chhuahna, a tihfai na,a fun na man zawng zawng han chhut chuan tunna kg 1 kan leina man hi chu a tlawm lulai hle mai a. Hman deuh a chi a vang dawn an han tih zet kha chuan a ram pum buai khan kan buai a chi 1kg te pawh cheng 400-500 chuang chuang a lei pawh kan tam a ni lawmni kha. Chi man to lei khawl ho te khan an liak zo hlawm tawh angem aw…. Heti khawpa thil pawimawh Chi hian kan chawhmeh tinreng a tih tui mai bakah tangkaina dang a ngah nangiang mai. Pem sil nan te, hritlang hrawk na han thuah nan te, pum nuamlo a han in atan te, thil chhe mai tur han vawnthat nan te hian Chi hi a tangkai em em a, Khual khua atanga sa dar lian lenglawng hawn tur nei tan phei chuan chemte hriam in sa chu han hrut kak hlawih hlawih mai ula, Chi hian han phul bawrh bawrh ula, a chhe mai mai lo ania.

Hetiang khawpa thil tangkai, kan nitin nun a kan mamawh em em, Pathianin leilunga a lo dah tel a thilthlawn pek kan dawn te zinga tangkai em em si hi inti thlarau mi eng ang pawh hian Chi avang hian vawikhat pawh lawmthu sawi nachang hria lah hi kan awm der bawk si lo. Mizo pa in kan chawhmeh duh ber mai sa pawh hi Chi tel lo chuan tuina a nei lo. Krismas ruai ah bawng sa, vawk sa, harah belpui nen ur mup mup mahila Chi tello chuan’khuang lova chai’an sawi ang chauh ani.Tlangram lui sanghah-te, len a man hlim ngei mai, lui kam a mau thei a han chhum hmin pawh hi a tui zia Zopa hrilhfak a ni a, mahse Chi tello chuan Pu James Dokhuma(RIP) te pawh kha rawn tho leh mahse tawngkam khat pawhin a tuina sawi tur an hre hauh bik lovang.

Anih leh Chi chanchin kan han sawi ta duah a he ‘Chi’ atang hian enge zir chhuah tur kan neih lam i lo thlir ve leh thung teh ang. Heti khawpa tangakai, chawhmeh titui si hi a ei tu te chuan chu Chi chu ava tui em tiin tuman an fak ngai lova, chu sa chu ava tui em an ti hlauh zel. Hetiang khawpa thil tangkai si fak hlawh si lo chu Chi hi ani tlat mai. Lal Isuan amah zuitute mawhphurhna thu a sawina ah chuan’Lei Chi in ni e’(Matthaia 5:13) a ti mauh mai le. Hetah hian Lal Isua hian Chi tangkaina kan han sawi tak te kha hre rengin he thu hi a sawi niin a lang. Chi chu tangkai teh mahsela, a chhawr tu ten an fak ngai lo hle a, mahse fak hlawh lo chung pawhin a tangkaina a bo chuang lo. Chutiang chiah chuan Ringtute pawh hi Chi dinhmun ah hian kan ding tih hi kan inhriat angai a. Mi te nun chhe tawh leh beidawng tawh ti ‘al’ tha leh tur te, mi te nun a beiseina thar leh hlim na leh malsawmna thlen tur te hian Chi ang chiah hian chawimawi leh fak beisei hauh lovin, chawhmeh ti tui tura Chi amah a ral thak ang hian Ringtute pawh hi chawimawi leh fak hlawh leh beisei miah lo hian kan ral thak angai a ni tih Lal Isua hian min zirtir a lo ni reng mai alo ni.

Chi hi a inti Chi chuang lova, Chi a ni tawp mai a, a tangkai tur angin mihring te tan hian a tangkai ve mawp mawp mai ang hian Ringtute pawh hi ‘inti ringtu’ kher lovin ringtu nun in kan nung chho tawp mai tur a lo ni reng mai a.’INTI’tih a tel reng reng hi chuan engmah hi a lo fuh tak tak ngai lo a ni.. Inti hmeltha an hmeltha tak tak ngai lova, inti fel pawh an fel tak tak ngai lo. Inti Saptawng thiam in an thiam tak tak ngailova, inti fing pawh an fing ziktluak ngailo. Inti ringtu tha pawh hi an lo tha ziktluak thin lo. Chutiang chiah chuan ringtute pawh hi inti ringtu nun a nung lovin, Chi hi a inti chi chuang lova, a nihna tur a ni tawp mai a, a tangkaina tur angin a tangkai in alo ral vek thin ang hi kan ringtu nun pawh hi a lo ni tur a ni tih hi Lal Isua hian”Lei Chi in ni e”a tih hian min zirtir a tum ani tih hi hre thar leh ila. Mi dang te tan chawimawi leh fak beisei hauh lovin nung ila, Chi pawh amah a ral thak a a tangkaina diktak chu a lo langchhuak thin ang hian ringtute pawh hi keimahni lam kan ral thak hunah kan tangkaina diktak chu a lo la par vul ngei ang le.

Tin, Lota nupui tehreng pawh kha a eng ang dan pawh chuan Chi khawn-ah chuan lo chang pawh nise khatiang a Chi-khawn a a chan nachhan kha chu Pathian thu pek, hnung lam hawi lo tura a tih chu a zawm duh loh vang in thihna tawkin Chi-khawnah a chan phah ta a ni a. Heihi alawm kan Lal Isua khan ringtu AMAH zui tura inpe tawh te tana hnunglam hawi leh a hlauhawm zia sawi nan leh a tehkhin nan Chanchin tha Luka ziak 17:32 ah ‘Lota nupui hre reng rawh u,” ti a min lo chah lawm lawm ni.

“ Tupawh leilehna a kut nghata hnung lam en chu Pathian rama mi ni tlak a ni love” (Luka 9:62) Pathian ram mi kan ni tlak takmeuh angem…???

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

*CHI tih hi hman deuh khan ka ziak tawh a, diktak chuan ka Pu Sangzuala Pa (Dengchhuana IAS) chatuan ram min pan san ta kuthnu ka cheibawl a ni tih pawh ka zep lem lova. Tihian keima version in a kuthnu la chhawm nung tel tho si in a la chhiar ve lote tan ka rawn cheibawl tha leh a ni e.

ENGTIK NI AH NGE I THIH DAWN ?

$
0
0

ENGTIK NI AH NGE I THIH DAWN ???

*************************************

Indopui pahnihna lai a ni a, Naples chu tangrual ho awpna hnuaiah a awm mek a. Naples leh Luciana inkarah chuan Ningani apiangin rel an tlan tir thin a. Indo lai thil van lai anih avangin a ruka black a sumdawng ho deuh hlir an chuang thin a, eitur, sa, vaihlo, thlai leh thildang dang an keng a, to tak takin an hralh thin a. Chutiang anih avang chuan he rel hi Black Market Express an tih phah a, tuman enge an tawh dawn reng an hre si lo.

March ni 2, 1944 zan chuan he rel hian a mi chuang mi 521 te nen, a thawk tu mi 6 nen, bungrua 511 tons chuanga rit nen chuan Luciana lam pan chuan muangchang in an tawlh chhuak tan leh ta. Medical students tlem bak chu  a ruka black a sumdawng ho vek an chuang a. He rel hi 500tons aia rit phur lo tura siam a ni a. Mahse indo lai ani a, sumdawnna thilah an duham tlang bawk si a, an phurh theih zat bituk aia tam hi an phur fo reng a ni. Mahse rel chak tha pangngai anih avangin leh an kalna lam ah kawng chho vak a awmloh avangin a chuang deuh a han phurh pawh chu an pawisa vak lo.

Balvano station an pelh chuan rel a an chief Engineer Gigliani chuan kawng chu a chhoh deuh euh dawn avangin a engine mei pu hnenah chuan lungalhthei a tam thei ang ber tuah belh turin a hrilh a. Chulai kawng chho deuh laiah chuan 3km zet a thui ‘S’ ang deuh a kikawi kual leiverh an luh angai dawn a. Chulai leiverh chanve vel an lut tih chuan rel chu a ding ta tlat mai a, an mei tuah tu chuan rel chuan speed a la fuh lo anga chulai a kawng chho deuh chu a chhuak zo lo anih ring in mei chu a tuah belh sauh sauh mai a, mahse rel chu a che chuang lo, rei tak chhung chu a ding vang vang mai a. Brake man, Michael Palo chuan a brake pindan atang chuan chutia rel ding ta tlat chu engatinge ti a a pindan tukverh atanga hnung lam an hawi let chu a lo thim thap mai a, a reh thap mai bawk a. Palo chu rel atang chuan a chhuk a, rel pindan lam ava lut phei chu pindan hmasa ber atang chuan an reh thap mai a, a mi chuang ho chu muhil ang vek in an lo awm a, pindan dang pawh chu a lut kual zel a muthlu ang chuan an lo awm zel a, an en chian chuan mi chuang zawng zawng chu an lo thi vek mai a nih chu. Rel chu a kawng chho a a zo si lo, lungalhthei an tuah nasa bawk si, leiverh a atang bawk si, boruak awmlo chu lungalhthei khu chuan a lo ur hlum vek mai alo ni a. Mi 511 chuang zingah mi 5 chiah an dam chhuak a ni. He rel chhiatna hi a hun lai chuan rel a vawikhat a mi thih hnemna ber a ni. Rel hi a lu lam leh a mawng lam a engine nei chi a ni a, a lu lam hi leiverh kawngka ah a chhuak tep hman tawh nghe nghe a ni.

July Ni 17, 1996 khan TWA flight 800 chu New York a John F.Kennedy Airport atangin Paris lam pan in a thawkchhuak a. A thlawhchhuah atanga minute reilote hnuah Atlantic tuipui chung zawn, Long Island atanga chhim thlanglam zawna a thlawh lai chuan vawilehkhatah a puak darh ta vek mai a, a chhunga mi chuang leh a thawktu mi 230 zet chu chawp lehchilh in an thi chu a ni ta der mai a. Flight 800 hi engvanga puak darh ge an chhui ngial a, a cockpit voice recorder leh ‘black-box’ pawh an hmuchhuak na a an tlakna chan awmang hi an chhuichhuak zo ta lo. Lei lam atanga lo hmutu mi thenkhat sawidan chuan thlawhna puah darh hma lawk hian van lam hawi zawnga rocket emaw, meialh hlawm engemaw in kapchhuak an hmuhthu an sawi avangin mithenkhat chuan terrorist ho in lei lam atangin an kap tha a nih an ring deuh ber a ni.

Kan hriat theuh angin September ni 11, 2001 khan Al-queda terrorist pawl ho chuan thlawhna pali lai mai hijack in American Airlines Flight 11 leh United Airlines Flight 175 te chuan New York khawpui a World Trade Center inchhawng sang pahnih chu a mi chuang te chawp chuan an sut chilh tir lui a, tin, American Airlines Flight 77 chu Pentagon an sut luih tir bawk a. Hei bakah hian United Airlines Flight 93 chu Washington D.C. su tura an tih an tum tak a sut hma in Shanksvile, Pennsylvania daiah a tla bawk a. He thil thlengah hian heng thlawhna a chuang zawng zawng te leh, a hruaikawitute leh lei lama lo awm te nen tumkhatah mi 3,000 chuang tehmeuh in nuna an chan rup mai a ni a. Khawvel history a chhiatna thleng rapthlak ber te zinga chhiar tel a ni hial reng a ni.

Khawvela tuipui a chhiatna thleng zinga langsar ber leh lar ber mai Titanic lawnglian chungchang pawh hi hrelo kan awm kher lo ang le. Ni14 April 1912 khan Southampton atanga New York pan turin a vawikhatna atan a chhuak a. Amah hi 46000 tonne lai ni in a hun laia lawng lian ber ania pil thei lo tura duan a ni nghe nghe a, mahse a chhuah hnu lawkah vurtlang a su a, a pil ta anih kha. Mihring ten a pil theilo tura an duan chu a lo pil thei tehmeuh aniang chu mi 2207 chuang zingah 705 chiah an dam chhuak ta a ni kha.

Kum 1987 December ni 20  a ni a, khawvel hmuntinah Christmas lo thleng tur lawm turin khawvel pumpui  a inbuatsaih mup mup mai a, Manila lamah pawh Lal Isua kan tana a lo kal champha lawm turin mipui an inpuahchah nasa hle mai a. ‘Dona Paz’ lawng lian ve tak mai passenger phur chi ah chuan Takloban atangin mahni in lama Christmas hman tum Manila lam pan mi 1500 chuang lai mai chu a thawktu te nen chuan an chuang a. Christmas boruak in a tuam hneh tawh avangin lawngah pawh chuan boruak a tha in mi pawh an hlim hlawm hle mai a. Lawngah chuan chhun lamah intihhlimna te nei in zan lamah chuan hma takah a mi chuang tam zawk chu an mu hahchawl hlawm a. An hma lawka Christmas lo thleng tur te avang leh a tuk mai a an tum ram Manila thleng tawh tur an nih avang chuan an thla pawh a muang hle hlawm a, mahse enge an chungah lo thleng dawn reng an hre lo a, chumi kum Christmas pawh chu nung dam in an hmang dawn lo tih pawh an ring pha hek lo.

Hetih lai hian he tuipuiah tho hian an mahni lam pan chuan Phillipines oil phur lawng lian ‘Victor’ chu an mahni tawk zawngin tuipuiah chuan a rawn kal ve tih pawh tumah in an hre bawk hek lo. He lawnglian ‘Victor’ hi Phillipines lawng lian Oil Tanker an tih ang chi ni in  Oil thlitfim sa barrel 8300 zet mai Masbate thliarkar a Bataan Oil Refinery atang in a phur a. He lawngah hian a thawktu mi 24 an chuang bawk an heng lawng hnathawk ho pawh hian an hmalam hunha thil thleng tur chu an hre lawk bik chuang hauh lo  mai le. ‘Dona Paz’ lawnga chuang te ho thlamuang taka an mut siai siai lai chuan  thil ri bur mai  ring lutuk mai chuan a an mutui lai chu a ti harh ta zawk mai le, an lawng lah chu nasa em em mai chuan a nghing lawih mai bawk a. Eng thil nge lo thleng ta tih pawh hrelo chuan an tho chhuak a, mahni remhriat na lam lamah chuan an tlankual vel ruai mai a, mahse thil lo thleng chu enge anih reiloteah an hre ta nghal a. An chuanna lawng chu ‘Victor’ nen chuan tuipuiah chuan a lo insu chu ni in. ‘Victor’ in oil thlitfim sa barrel 8300 zet mai a phurh chuan kangmei a mankai ta nghal a, tuipuiah chuan a baw ta hum hum mai le.

‘Dona Paz’ a mi chuang te chu a an mangang tihngaihna hre si lo chu lawngah chuan an tlankual vel ruai mai a, mei lah chu a kang nasa ropui mai si, a then tuipuiah chuan an han zuangtla ngawt a mahse tuipui oil kang nasa tak mai chuan tui chungah chuan kang in lawng insu pahnih te chu a hual chhuak vek mai bawk si, a zuangthla hmasa apiang an kang hlum hmasa a ni mai a, thenkhat in life-jacket te an zawng a, mahse pindan pakhatah an lo dah khawm vek mai a, chu-a-chhapah a lo la inkalh zui bawk, tin, tuipuiah chuan oil chu kang lo pawh lo ni ta se, helai tuipui vel hi shark tamna a nih avangin dam khawchhuahna chance a sang teh chiam chuang lo a ni.

Lawng insu chhia pahnih a mi chuang te tan chuan tlanchhiatna tur chuang a awmloh avangin hu meipui nasa tak mai chu an ‘sepui ruah tuar’ ta tawp mai a. An lawng insutna bulhnai lawkah hian sumdawng lawnglian pakhat ‘Don Claudio’ chu a lo awm hnai hlauh mai a, tanpui turin a rang a rangin lawng insutna hmun chu an thleng nghal a. Tin, an mangang thu thawn chhuah chu sumdawng lawng dang 3 lai in an lo dawn bawk avangin a hmun chu an thleng ve thuai bawk a. Mahse ‘Dona Paz’ leh ‘Victor’ te chu meipui nasa takin a hual vek avangin  heng lawng pali te hian a hnaih takngial pawh an hnaih thei ta chuang lo a ni.

He lawng pahnih te hi an kang chhe ral vek a, tichuan tuipui mawngah chuan an pil ta ve ve a. He chhiatna thlengah hian mi engzat chiah nge thi tih a hriat tak tak theih lova, a chhan chu lawnga chuang zat ni a an chhinchhiah ai in Christmas dawn te a nih avangin mahni in lama haw duh mi an chuan hnem daih zawk thin vang a ni. A pumpui thu ah mi 1505 chuang puitling leh naupang leh lawnga thawk te nen an kang hlum ni a hriat a ni a, hei ai pawh hian mitthi zat hi tam tura ngaih a ni bawk. Mi 24 chiah he chhiattawhna atang hian an chhanchhuak thei a ni.

England rama Aberfan khua hi khaw lian lo tak mai, mi 5000 vel chenna khua a ni a, a khaw chung lam tlang pangah hian lungalhthei khur a awm a. He lungalhthei khura an thil laihna vung leh lungalhthei chhia te chu a khur kotlangah hian a 250 metres vel zet a sang in an chhek vum thur mai a, ralkhat atang phei chuan tlang tenau deuh emaw tih hial tura lian hi a ni reng a. He lungalhthei khur hi an khaw chunglam a awm anih avangin he Aberfan a cheng te hian chung lungalhthei khur ami vung, kum 7 chhung zet mai an lo chhekkhawm tawh te chu rawn chim anga an khua chu a rawn khuh hlup mai ang tih hlau reng rengin an lo khawsa thin a ni. He thil an lo hlauhthawn ruk em em mai hi October ni 21, 1966 Zirtawpni chuan a rawn thleng dik ta tlat mai le. Hemi zana ruah sur nasa tak leh ni engemaw zat ruahpuivanawn sur chuan chung lungalhthei vung te chu a ti chim ta rum rum mai le. Leivung leh lungalhthei chhia 2million tons vel tura tam chu Aberfan khaw lamah chuan a chim thla ta hem hem mai le. Chu leimin turu lutuk chuan tlang bulthut a sikul awm lam chu a pan ta hem hem mai a. A zawnah chuan engmah a awm thei lo, thingkung lianpui pui te chu a hnawl tlu thla pah ta hem hem mai a. He lungalhthei khur leh khaw chhung inbiakpawhna tur hi telephone chu an thlun zawm ve na a mahse kum hnih chuang hman tlakloh a a lo chhiat tawh avangin warning in pek ngaihna a awm lo hrim hrim bawk si. Zing lam dar 9 ah chuan chung leivung leh hnawl te chuan Aberfan sikul chu a chhilh ta rup mai le. Sikul naupang tlemazawng tukverh a lo dak chhuak te chuan an lam pan a rawn chim hum hum mai an hmuh chuan tukverah an zuang chhuak hman hlauh mai a tlem azawng chu an him hman ta a ni. Mahse midang te chu an chhilh hnan ta thung. He chhiat tawhnaah hian naupang 116 leh puitling 28, an vai in mi 144 in nunna an chan a, Queen Elizabeth ll pasal Prince Philip leh Prime Minister Harold Wilson te pawhin a hmunah an tlawh nghal nghe nghe a ni. Henga mitthi tam zawk te hi chu in chim leh leivung velin a chhilh hlum ai mahin boruak tlakchham avanga thi an tam daih zawk a ni.

Hetiang chhiat rupna ang chi hi kan ramah ngei pawh hian kan tawng ve ta  zeuh zeuh mai a. Kum 1981 July ni 7 (Hetih hun lai hi chuan Middle School kan la kal a, kan chungte pakhat a thi zingah hian a tel ve nghe nghe) khan Kawnpui Dai-ah Mizoram-a Accident rapthlak ber a thleng a, Shillong lam atanga Bus Service lo chho Mizoram State Transport Bus ZRX.82 chu Kawnpui Dai, Khankawn an tih mai thlen hma kawng thlang lamah a lum a, a lumna hmun hi a thui vak lo hle a, kawrah zuk tla thla-in a zuk innghat ta a ni a, hemi tum hian a chuang zawng zawng zinga mi 34 zet chu an boral a ni a. Kum 1992, August ni 9 zing lam dar 4:00 vel khan Hlimen quarry chu a chim thut mai a. Kha chhiatna thlengah khan in 16 chhia in mihring 67 zet in nunna hlu tak an chan a ni.

Hetiang hi a nih avang hian mihringte hian engtikah nge kan hun tawp hi kan thlen dawn a, engtikah nge kan thih dawn hi a tu-amah hian kan hre lawk lo hrim hrim mai a. Heng chhiatna thleng hrang hrang kan rawn sawi ami te pawh hian chuti maiin an thi dawn tih an hre lawk in an inring bik hauh lo ang le. Keimahni theuh pawhin kan thiante leh kan laina hnai boral ta te han ngaihtuah let ta ila tamtak chu natna avang ni lo beiseiloh deuh a hun lo taka thi thut an awm nual ngei ang. Zep thu cheng lo tamtak te phei chu thlarau lam nun a la inpeih lo ve tak tak te pawh an awm nual in a rinawm bawk. Chutiang a nih avang chuan tute mai pawh hi englai pawh hian thi thut thei vek kan ni a, chuvangin eng hunah pawh thi thut dawn ila keimahni theuh hi kan thlarau lam nun hi kan inpeih a lo va ngai tak em. Mihring tan vawikhat thih ruat a ni a chumi hnuah rorelna a awm dawn tih kan Pathianthu in min hrilh mauh mai si a. Kan thih hnu a rorelna hma a kan din hunah chatuana nunna chang thei turin kan thlarau hi englai pawhin a inpeih em tih hi i inngaihtuah thar leh theuh teh ang u khai. Engtik niah nge kan thih dawn kan hre si lo….

BigDaddy Hmahmatea
Kulikawn

Jerusalem Thar- Lo ngaithla ve r’u!!!

$
0
0

He hla hi lo ngaithla ve ru. Hmanni LPS demand channela ka hmua ka zawng char2a. voiin youtubea ka hmu hlaua. ka rawn share ve top mai. A hla thu athain a nung em ani. a hla hming  ”Jerusalem Thar”

Click here to view the embedded video.

 Satu Boia Puruolte,  

“Halleluijah Ka sual faina Krista thisen, Khawpui thianghlim luhtheihna thisen hlu, Ka thianghlimna le ka felna aloni, Thisen Thisen Hlu ka chatuan hla alo ni”. 

Simna

$
0
0

Misual sim lo chuan chatuan ram a luah thei lovang. Sual rêng rêng chuan chatuan ramah hmun a nei dâwn bawk hek lo. Chuvangin misual Chhandamtu Isua Krista chuan sim duh apiangte chu lãwm takin A tanpui thîn. A thisen chu misual tân a far sî a.

Engtin nge mihring chu Pathian laka a fel theih ang? Engtin nge misual chu tihfela a awm theih ang? Krista zarah chauh hian Pathian leh thianghlimna nen inremin kan awm thei a; mahse Krista hnênah chuan engtin nge kan kal ang? Pentekos nî a mipuiin an sualte an lo hriatchhuah a, “Enge kan tih tâk ang?” tia an zâwt ang bawk kha tunlaite hian an la zâwt zêl a ni. Petera chhanna hmasaber chu, “Sim rawh u,”1 tih hi a ni. Chumi hnu lawkah, “Chuvangin in sualte thaibo a nih theih nân, sim ula, hawikir leh rawh u,”2 a ti bawk.

Simna hian sual vanga lungngaihna leh sual hawisanna a fãwmkêm a. Sualna hi a sualzia kan hmuh loh chuan kan bansan thei lovang; sual chu thinlung taka kan hawisan loh chuan nunah hian danglamna tak zet a awm thei bawk hek lo ang. >> Hetah Click-in Chhiarzawm Rawh

Source: www.thutak.com

THIL TAK LEH TAK LO

$
0
0

V.L. Ngaihmawia

                Mihring hi kan ropui dân leh siamtuin min lo siam dân hi ropui tak a ni e, thil siam dang chu sawi loh, mahni mihringpui meuhte pawh ziritrna eng emaw pein thui tak thlengin kan kaihruai thei a, kan ziritrna a dik a, a tak ngei a nih phei chuan sang takah kan invawrh kang chho thei a; kan zirtirna a tak loha, dawt hmanga kan kahruai lahin mi dang tam takte nen pawha chhiat rup theihna neiin kan han inkaihruai ṭhin a ni a, a kawng ṭha lo lama kan hruai vek vek a nih phei chuan, “A sawp chu nasa tak a ni,” tih ang a ni.

Pathianin khawvel a siam dan Mosia ziak hi i lo chhui zau teh ang u. Amah Mosia hi Israel-ho saltânna hmasa ber Aigupta rama piang a ni a, a chanchin lam chu chhui thui lo mai ila, kan thu a sei lutuk loh nân. Aigupta lal Pharoa hnuaiah ani chu sal anga awm ve loin, zalên takin a khawsa ni awm tak a ni.A lo seilian a, a lo puitlin chuan Aigupta ram finna zawng zawng leh an kiang vêla hnamte finna pawh a zir tel ang tih a rinawm bawk.

Tichuan an thlahtute chanchin mai ni loin Pathianin khawvel leh van lam thil, kan mita kan hmuh phâk zawng zawng leh kan hmuh phâk loh thleng pawhin a siam dan chu tuteho finna emaw a zir aṭangin a rawn ziak chhuak ta a ni. A thu ziak han en hian a fing hlea a lan laiin a fin ziktluak lohna erawh a lo lang leh ṭhin a ni.

A thu bul ṭannaah chuan, “A tirin Pathianin lei leh vân a siam a,” a han ti a (Gen. 1:1). Tûn hmaa Mingoho lehlin Mizo ṭawng Bible-ah chuan he mi bung bulah hian, “B.C 4004,’ tih hi a chuang a ni. A chang dawtah chuan, “Lei hi a chhiaa a ruak ngawt a ni a; tui thuk tak chung chu a thim mup a. Pathian Thlarau chuan tui chungte chu a awp reng a,” a han ti a (Gen. 1:2). A thil siam dân tinreng hi fel taka hre fai vek ang hrima sawi kim a tumna leh Israel-te finna chuan hnam dang zawng zawng finna a khum a ni, an tih theihna tura Juda-te finna leh an sakhua chu hnam dang zawng zawng sakhua aia a chungnunzia lantir a tumna lamah hian kan sawi tawh angin a fin ziktluak lohna a lo lang leh ṭhin a ni.

Lei hi a chhiaa a ruak ngawt a ni-

He lai thu han en hian, “lei hi a chhia,” a tih hian, a la awm lo hrim hrim tih a sawina em ni ang a, lei chu a lo awm tawh sa a, a chhûngah thil ṭo leh nungcha engmah an la awm loh avanga chhia leh ruak ni ang, tih hi a chiang lo hle. “A ruak,” a tih hi, “a la awm lo,” a tihna angah pawh a ngaih theih ang chu.

Tui thuk tak chung chu a thim-

“Tui thûk tak chung chu a thim mup a,” a han tih hian, Pathianin eng a siam chhan chu, êng a awm loh avang leh thim hlir a awm vang ni ngei tur a ni a, chumi kan sawi chhan chu, a hmain êng a awm lo a, thim hlir a awm niin a lang a ni; tui thuk tak chung chu a thim mup thu a han sawi hian thil lo lang chiang tak awm chu, Pathian chuan ENG a siam hmasa ber a, eng a siam hma hian tuipui hi a lo awm tawh thu kan hmu a, tui hi siam ngai loin a lo awm sa a ni ang maw? Tia ngaihtuah theih a ni. Mihringte’n kan mamawh em em leh a tel loa kan awm theih loh thil pawimawh lutuk mai TUI chu Mosia ziak aṭang chuan siam ngai loa amaha lo awm sa a ni ve tlat mai a; a sawi hmaih palah han ngaihsak dawn ila, hmasang ata thil lo awm tawh ni si, a awm tih pawh kan hriat ngai loh, kum zabi 19 leh 20-na vela mi thiamin an hmuh chhuah Atom te hi thil ṭangkai em em lo ni si a ni a, mahse mit lâwnga hmuh leh khawih tham a nih loh avanga  kan hmuh chhuah har leh kan hriat chhuah har a ni a. Tui erawh chu chuti ang taka hmuh tham loh leh khawih tham loh khawpa thil hmuh har a ni si lo a, Pathian siam ngai loa amaha lo awm sa tih mai chi niin a lang a ni. Pathian siam loh thil pahnih chiang taka kan hmuh leh kan hriat theih chu THIM leh TUI hi an lo nih chu!

Pathian thlarauin tui chung a awp reng-

Hetah hian “Pathian thlarau chuan tui chungte chu a awp reng a,” a tih avang hian thil siam engkim mai lo siamtu Pathian chu THLARAU a nih thu a tar lang tel nghal a, thlarau chu mita hmuh theih loh leh benga a thawm pawh hriat theih loh niin, khawih theih a ni lo bawk a. Engkim siamtu Pathian chu lo awm tawh sa leh tuna awm mek leh lo la awm tur pawh niin kumkhaw tlaitluana mi nung a ni tih a lang thei. Chu Pathian, engkim siama dintu chu ‘thlarau khawvel mi,” a ni.

Eng lo awm rawh se-

Pathianin eng a siam hian, ṭawngkain, “… lo awm rawh se,” a ti niawm takin a ziak a (Gen. 1:3), tichuan a lo awm ta mai ni awmin a lang. Eng leh thim chu a ṭhen fel a, eng a han en chuan chuan ṭha a ti  hle tih kan hmu a (Gen. 1:4). Eng chu “Chhun,” a vuah a, thim chu “Zan,” a vuah bawk a, tih a ni a (Gen. 1:5). Pathianin ni khat nia a siam chu “Eng,” a ni a, thim leh eng a ṭhen fel chu chhun leh zan vuahin a zo ta a ni.

He ni khat nia thil lo lang pakhat, sakhaw rindan leh pawm dan siamtu kan hmuh chu, “tlai lam a awm a, zing lam a awm bawk a, a ni khatna chu,” tih ṭawngkam hi a ni. Pathian chuan eng a siam tih kan hmu ngei a, eng a awm tawh chuan thim leh eng chu chhun leh zan tiin ṭhen fel theih zawng a ni ngei ang. Mahse, ni khatna, ni hnihna, ni thumna, tia ni awm zat chhiar nghauh nghauh theihna turin ni khat nia Pathianin eng a siam kha eng eng nge ni ta ang? Ni leh a vela inherho (Solar System) an la awm bawk si lo a! Ni khi kan awmna lei leh a dangte’n an kal hual a, anmahni an vir bawk a. Kan awmna lei hi a axis-ah kaihbu anga vir a ni a, chu chuan ni khat, ni hnih, tia chhiar theihin chawlhkar ni kan nei chauh a ni si a.

Chutichuan, Mosia hian a chenna Aigupta ram finna leh an dep vela hnam awmte finna a zir aṭangin an hnam leh an sakhua chu hnam dangte sakhua leh an finna lehkhalh ṭhak tur khawpa he lehkhabu hi Pathian hriattirna anga hnam rilru pu tak chunga a ziak a ni tih a lang chiang hle a ni. Kan la chhui chho zel ang.

 

Viewing all 137 articles
Browse latest View live